Robert Grosseteste overleed in 1253. Hij was bisschop van Lincoln, Engeland. Hij was de eerste geleerde die doorhad waar de kleuren van de regenboog vandaan komen, en dat licht breekt. Roger Bacon overleed in 1294. Hij heeft vastgesteld dat, anders dan Aristoteles meende, warm water niet sneller bevriest dan koud water. Hij was Franciscaan. Hij voorzag de ontdekking van de microscoop, de telescoop en vliegtuigen. Hij schreef zijn belangrijkste werk in opdracht van Paus Clemens IV; een moderne uitgave daarvan telt bijna 2000 bladzijden. Giovanni Campano overleed in 1296. Huiskapelaan-biechtvader van vier pausen. Was wiskundige. Thomas Bradwardine overleed in 1349. Aartsbisschop van Canterbury. Werkte aan wat vroeger, voor de onderwijsrevolutie, op de HBS ‘mechanica’ heette. Willem van Ockham, naam wordt verschillend gespeld, Franciscaan, overleed in 1349. Doorzag dat de ruimte een vacuüm is, en dat daarom de hemellichamen niet worden afgeremd maar hun beweging vasthouden. Jean Buridan, overleed 1358. Parochiepastoor. Mechanica. Nicole Oresme. Overleed 1382. Bisschop van Lisieux. Stelde vast dat de aarde om zijn as draait en dat de atmosfeer meedraait.

De belangrijkste reden waarom een maatschappij er niet in slaagt rijk en welvarend te worden, is de wurgmacht van de staat. Alleen in perioden waarin het overheidsgezag zwak en verbrokkeld was, hebben er mensen kans gezien aan de armoede te ontsnappen door uitvindingen te ontwikkelen waar iedereen wat aan had. Een opstapeling van kleine uitvindingen leidt tot toename van de welvaart – mits de overheid zijn handen thuishoudt. In antieke maatschappijen was het de roofzucht van de overheid die vooruitgang wist te beletten, en iedereen arm en hongerig hield. In de Derde Wereld is dat nog steeds het geval. Een eigentijds voorbeeld: Wie in een derde-wereld-land iets weet op te zetten, bijvoorbeeld een hotel, kan rekenen op regelmatig bezoek van de wijkagent, in uniform, en vergezeld van zijn neven. Die laten zich een maaltijd voorzetten. De uitbater zou wel kunnen aandringen op betaling, maar daar staat tegenover dat zijn vergunningen dan plotseling ongeldig zullen blijken te zijn. De enige die onder zo’n regime baat heeft bij een goedlopende bedrijf, is de overheid. Dit is van invloed op de werklust van ondernemers. Dat heeft gevolgen voor de welvaart.

Het is een kwestie van definitie of een religieuze beweging een sekte of een godsdienst is. Qua malligheid doet de een niet onder voor de ander. Van allebei zijn de effecten op iemand die lid is, soms goed en soms slecht. We noemen iets een sekte als er grote spanning bestaat tussen, enerzijds, wat die religieuze groep leert en, anderzijds, wat iedereen toch al vindt. We spreken van een godsdienst, of een kerkgenootschap, wanneer de groep iets predikt dat niet erg afwijkt van de gemiddelde opvattingen van de maatschappij waarbinnen de groep opereert. Volgens dat criterium moet in Nederland de islam als een sekte beschouwd worden maar in Marokko of Turkije niet. Omdat dat raar zou zijn, bestaat er een afspraak om een geïmporteerde eeuwenoude godsdienst toch maar ‘godsdienst’ te blijven noemen, ook al functioneert een geïmporteerde godsdienst meer als sekte. Een verse groep waarvan de leerstellingen niet te lang geleden bedacht zijn door iemand die nog bij name bekend is, wordt als sekte beschouwd. De academische term is ‘nieuwe godsdienstige beweging’, new religious movement of NRM.

Taqiyya is een technische term uit het islamitisch recht. Voordat het een technische term was, betekende het ‘vrees’. Wanneer een moslim vreest dat de islam geschaad zal worden, heeft hij volgens de sharia het recht om zuinig te zijn met de waarheid. Zulke zuinigheid heet taqiyya. Onder de sharia-juristen is het een punt van discussie of een moslim in zo’n geval liegen moet of dat hij alleen maar liegen mag. Ook is er aandacht voor de vraag hoe ver hij kan gaan. Hoort taqiyya altijd het belang van de islam in het algemeen te dienen, of mogelijk ook dat van individuele moslims. Het is het mooiste als er formeel niet gelogen wordt. Een voorbeeld van taqiyya zonder liegen is het wensen van een goede kerst. Koran 112:3 leert dat God niet geboren of verwekt is. Als dat waar is, is Kerstmis, de viering van de geboorte van Gods zoon, naar islamitische normen een godslastering. In plaats van ‘goede kerst’ te wensen, kan een moslim daarom maar beter zeggen: ‘ik wens u het allerbeste’. Dat wil zeggen: ‘ik hoop dat u moslim wordt’.

‘Onderwijs en welvaart zijn de enige remedie tegen godsdienstgekkies’, schrijft reaguurder MrWorf op 29 maart te 20h39 in de comments op GeenStijl. Mocht het hier gaan om Luitenant Worf van het ruimteschip de Enterprise, dan wil ik de luitenant toch dringend aanraden de science officer van de Enterprise te raadplegen. Die kan hem uitleggen dat het zo niet zit. Het is vooral het onderzoek van Rodney Stark dat dit laat zien, maar we kunnen ook op onze eigen waarnemingen vertrouwen. Worden alle armen godsdiensgekkies? Dan zouden er meer godsdienstgekkies zijn dan thans het geval is. Dan leidt armoede niet per se tot godsdienstgekkigheid en moet er nog een andere factor in het spel zijn. Zijn de godsdienstgekkies allemaal arm? Ook niet. Dan is er meer aan de hand dan armoede en welvaart. Zijn er intellectuelen die godsdienstgekkies zijn? Ja. Dan voorkomt onderwijs de godsdienstgekkigheid niet. Zijn alle laagopgeleiden vrome donders? De kerken en de moskeeën mochten het willen. Onder laag- en niet-opgeleiden wordt juist minder godsdienstigheid aangetroffen dan onder de middenklasse. Godsdienst is vooral een hobby van de upper middle class, en die zijn meestal redelijk opgeleid.

Voor congressen en conferenties ben ik de afgelopen jaren zo nu en dan in Brussel en Straatsburg geweest. Als ik het daar dan van binnenuit bekeek, werd ik geobsedeerd door de gedachte ‘Wat moet je in vredesnaam fout doen om hier te belanden’. Dat weet ik nu. Ik sta zelf kandidaat. Desondanks gaat deze column voorlopig door. Ik verwachtte dat de bovenbazen van GeenStijl dat niet zouden willen. Zo’n column kan al te makkelijk maar ten onrechte opgevat worden als gratis reclame voor, of een statement namens, de PVV. Beleefd heb ik dan ook de vraag gesteld of de column zou blijven – of niet. Het was niet ‘niet’, ik ‘moest maar gewoon doorgaan’. Doen we. Moet kunnen. Ik wil zo ver mogelijk wegblijven van onderwerpen die te maken hebben met de verkiezingscampagne voor het Europarlement of met de haat- en smeercampagnes tegen de PVV. Ik zal het uitsluitend nog hebben over Gods eigen godsdienst, de islam. Is lastig, de islam heeft van alles te maken met Europa omdat de eisen en wensen van de beroepsmoslims ingaan tegen onze belangen en onze maatschappelijke ordening. Desondanks, als we niet opletten, willigen de EU of de nationale regeringen die eisen beetje-bij-beetje in. Dat is niet goed voor Europa. Dat beroepsmoslims er naar streven dat de hele wereld zich aanpast aan de eisen van de islam, mogen we ze niet kwalijk nemen, dat is hun taak hier op aarde. De taken van een beroepsmoslim lijken overigens niet erg op die van een beroepskatholiek of een beroepsprotestant.

Van donderdag 20 maart tot zondagmiddag 23 maart komt het gilde van de koranfluisteraars bij elkaar in een bosrijke omgeving ergens op het schilderachtige platteland van de Duitse deelstaat Saarland, om elkaar op de hoogte te brengen van ieders onderzoek naar hoe de vroegste koranteksten eruit moeten hebben gezien en hoe de islam is ontstaan. Binnen het congresgebouw is iedereen het eens over stellingen die, geuit buiten dit gebouw, je direct in contact met de multiculturele Justitie zouden brengen. Er zullen wel niet veel serieuze wetenschapsgebieden zijn waar het zo gesteld is. Het meest magisch in deze branche is de ontcijfering van de teksten op munten uit het oude Nabije Oosten. Er staat op die munten wat er staat. Daar heeft in de loop der eeuwen niemand een letter aan kunnen veranderen. Maar wat staat er, en wat betekenen de afbeeldingen op die munten? Zien we daar een stralenkrans of een kroon? Een zwaard of een staf? Een kruis? Palmboom? Tros druiven? Plaatsnaam? Is het wel Arabisch? Hoe meer munten, hoe beter ze ontcijferd kunnen worden want de munten verduidelijken elkaar.

Is gelijkheid eigenlijk wel in ons individuele of collectieve voordeel? Wanneer u geen andere keus hebt dan ongelijkheid te gedogen – houdt dat u dan uit de slaap? Het is niet waarschijnlijk. Wat mensen van hun nachtrust berooft en hun bloeddruk omhoog jaagt, is het ontbreken van wederkerigheid. Als een minnaar alles voor zijn geliefde doet, maar zij niets voor hem, dan duurt de relatie niet lang. Buren die suiker komen lenen maar niet thuis geven als u op hun voordeur klopt, maken zich niet bemind. Als u ergens voor heeft betaald, maar het niet geleverd krijgt, dan bent u niet verdrietig maar boos. Mensen houden in hun onderbewuste een boekhouding bij van de gunsten en diensten die ze verlenen en ontvangen. In trieste gevallen wordt zo’n winst- en verliesrekening ook wel eens bewust bijgehouden. Er rijzen problemen wanneer er een te groot verschil tussen debet en credit ontstaat op de rekening die een van uw naasten bij u heeft lopen. Het gevoel dat er een vorm van wederkerigheid met onze omgeving moet bestaan zit diep.

Godsdienst is een schone zaak en schenkt het mensdom veel vermaak. Toch verwachten atheïsten, misselijke zuurpruimen dat het zijn, dat het niet lang meer zal duren of het is gedaan met het geloof in het ‘vliegende spaghettimonster’. Maar net als de komst van de Messias laat het einde van de godsdienst nu al eeuwen lang lelijk op zich wachten. Niemand die dit leest zal dat einde meemaken. Godsdienst zal het langer uithouden dan het Internet. Godsdienst biedt namelijk iets aan dat de klant graag wil hebben en nergens anders kan krijgen: het eeuwige leven. Godsdiensten brengen daar een prijs voor in rekening. In de praktijk blijkt dat strenge veeleisende ‘dure’ godsdiensten de klant beter weten vast te houden dan de vrijzinnige concurrentie. De klant heeft kennelijk meer vertrouwen in een kostbaar product dat serieuze opofferingen vergt dan in een voordelige weekendofferte. En voor wie dat eeuwige leven (nog) niet zo’n rol speelt, heeft de leverancier hier op aarde al een aantal voordelige aanbiedingen in de etalage staan, die aantrekkelijk zijn geprijsd, niet te duur, evenmin verdacht goedkoop: prestige en aanzien onder geloofsgenoten. Dat prestige is te verkrijgen door godsdienstig gedrag te vertonen. Wat dat is, verschilt per godsdienst. Op kruistocht gaan, bidden, de koran uit je hoofd leren, celibaat volhouden, alles in de Talmud kunnen uitleggen, een baard dragen, vasten, geld geven, geen wijn drinken, martelaar worden, een boerka aantrekken. Hier zit de voornaamste mogelijkheid voor een godsdienst om van kleur en structuur te veranderen: wat prestige oplevert, is immers aan wisselvalligheden onderhevig.

Niet wij zijn bang voor de islam, maar de moslims zijn bang voor ons. Omdat de moslims zelf bang zijn, kunnen de beroepsmoslims zich niet voorstellen dat wij op onze beurt niet ook bang zijn. Het valt al buiten het voorstellingsvermogen van de beroepsmoslims dat wij de islam niks vinden. Dat we überhaupt niks van de islam vinden, en dus ook niet bang zijn, is al helemaal onvoorstelbaar. De moslims zijn bang, en wij zullen dat dus ook wel zijn. Denken zij. Maar de islamitische angst heeft een goede grond. Wanneer westerlingen zich in de islamitische wereld zouden gedragen zoals de islamitische migranten in het Westen, dan zou er snel een afdoend einde gemaakt worden aan de aanwezigheid van die westerlingen in de islamitische wereld. Moslims en beroepsmoslims weten dat zonder dat iemand ze dat hoeft te vertellen. Ze verbazen zich dat ze in het Westen wegkomen met gedrag dat in hun landen van oorsprong tot uitzetting en verbanning, maar waarschijnlijker nog, tot moord en doodslag zou leiden. En ze kunnen zich niet voorstellen dat het hier blijven zal zoals het is.