Deze week gaf ik een speech op de European Equity Options Conference. Aanwezigen waren bankiers en (high frequency) handelaren. Met een beetje mazzel zaten hier de mensen die elke week anoniem het blog van Luyendijk op the Guardian vullen. Ik riep van de kansel dat het bankwezen getroffen is door negen Egyptische financiële plagen. Ik had geen zin om de dames en heren en dames naar de mond te praten en ben heilige huisjes als Libor, bonussen, belastingparadijzen, flitstrading, handel voor eigen rekening met spaargeld en onbegrijpelijke producten niet uit de weg gegaan. Ik hield het gehoor voor dat de financiële wereld net als de Pharao na elke nieuwe plaag dacht dat dit de laatste was en dat het weer 'business as usual' zou worden zonder echt van de fouten te leren. Ik hield de keurige bankiers voor dat de hackers-aanvallen wel eens plaag nr 9 zou kunnen zijn. Ze vonden het een 'jolly good speech'. Eén van de plagen die het bankwezen heeft getroffen is het onderling gekrakeel, mismanagement, wantrouwen en zelfs onderlinge concurrentie van de toezichthouders. En daar zagen wij deze week weer een mooi voorbeeld van.

Deze week had ING een storing in haar betalingsverkeersystemen en Nederland was in rep en roer. Het 8-uur journaal, Nieuwsuur, Radio1 riepen in paniek dat de rekeninghouder bij ING zijn of haar geld kwijt was. Dat de Telegraaf er de voorpagina mee opent, dat snap ik, sterker nog, ik had niet anders verwacht. Maar dat zelfs BNR, de B stond ook ooit voor 'business', er hijgerig achteraan liep, verbaasde mij. GeenStijl was ook goed op dreef: het is de Taliban. Dat moet een wat verlate 1-april grap zijn geweest. De grap is gelukt, want het stuk is serieus opgepakt door de media (hoewel gouddelver Middelkoop weet meer). Helaas ook door hackers, want gisteren werden ING en het ideal-systeem wel degelijk aangevallen. We hebben de hackers dus op een idee gebracht. Jammer dat ze nog steeds met hagel, heel veel hagel schieten. Dat legt de website plat, maar binnen komen ze niet. Vind het maar een zielige vertoning.

Eergisteren was het met uw belastinggeld gefinancierde kwaliteitsnieuwsprogramma Nieuwsuur te gast bij een feestje van een krant die voortaan -en dat is zeer groot nieuws- op een kleiner formaat wordt gedrukt (mooie kostenbesparing, abonnementstarief blijft hetzelfde). De reporter deed verslag alsof het tweede Congres van Wenen aan de gang was. Volgens Nieuwsuur was de politieke, financiële en economische crème de la crème aanwezig. Ik moet even iets gemist hebben want vervolgens kwam Boele Staal (chief-hofnar van de vereniging van banken) in beeld. En wat zei ons financieel baken in het donkere tijden: "op Cyprus is een betrouwbare oplossing gekozen en het publiek ziet dat gelukkig ook". Ben zo benieuwd wat Staal had gezegd als Dijsselbloem besloten had bij de redding van SNS niet de belastingbetaler 3,8 miljard te laten dokken, maar het geld gewoon bij de andere banken had gehaald via dat o zo mooie depositogarantiesysteem. Hilarisch was de opmerking van Jeroen van der Veer (ex-Shell) "de Cyprioten zijn ondernemende mensen". Stuitend was de opmerking van Schnabel (iets met cultuur), dat "de spaarders op Cyprus geen geld kwamen halen, maar juist brengen, want ze betalen op Cyprus nog met cheques".

Nederlanders kloppen zich altijd op de borst als het gaat om onze strijd tegen het water en terecht. Overheden bouwden terpen waarop we tijdelijk konden schuilen. Je betaalde je belasting dus niet voor niets. Tot nu toe heb ik de financiële terpen ook weten te vinden. Op de vraag van bezorgde burgers en mediamensen waar je nog veilig je geld kan onderbrengen was steevast mijn antwoord: kies een bank die valt onder het Nederlandse depositogarantiesysteem (DGS), open een en/of rekening en stal niet meer dan 200.000 per bank. Heb je meer geld, open bij elke bank een rekening. Onze financiële terpen hebben zelfs twee niveau's: eerst staan alle andere banken in Nederland garant en als dat niet voldoende is, zal de overheid u te hulp schieten. Ik zei er meestal bij dat je niet eens hoeft te betalen voor de schuilplaatsen, sterker nog je krijgt vaak ook nog de hoogste rente ("ik snap niet hoe het kan, maar profiteer ervan"). Dat het financieel onbeduidende Cyprus de oorzaak is van een dijkdoorbraak die zelfs de terpen laat onderlopen, heeft mij wel verbaasd. Hoewel, de chaostheorie gebruikt vaak de anekdote van de vlinder en de tropische storm, grote gebeurtenissen starten vaak met onbeduidende details. Sowieso lijkt in de Europese besluitvorming de regel te gelden: hoe kleiner het probleem, hoe groter de fout (*mark my words*: let op Luxemburg). Het besluit van de Eurogroep om twee weken geleden het depositogarantiesysteem zonder waarschuwing vooraf, op te blazen is een blunder van de eerste orde.

Heeft u ook altijd al eens willen weten wat die "parasieten" van High Frequency Traders, met hun razendsnelle computers en dikke glasvezelkabels op hun bankrekening gestort krijgen? Als u het echt wilt weten, stay tuned. Ik sta echter niet in voor uw gemoedsrust. Via de website amsterdamtrader.com, een anonieme site van een goed ingevoerd persoon in de wereld van handelaren, was bijgaand staatje op te vragen. Het zijn de bonussen van 2011 en 2012 van handelaren van IMC in Chicago. En ja, het zijn miljoenen dollars. IMC behoort samen met Optiver tot de absolute top van de financiële handelshuizen in de wereld, Neerlands trots dus. En het zijn echte High Frequeny Traders. Hun computers verwerken waarschijnlijk miljoenen transacties per dag op bijna alle beurzen die er toe doen. Wat moeten we vinden van deze miljoenenbonussen?

Gisteren was in de Tweede Kamer de hoorzitting over het SNS-debacle. Toen de lijst met genodigden bekend werd, was het mij direct duidelijk dat ik beter een retourtje Cannes kon boeken om het grootste Onroerend Goed Festival in Europa, de MIPIM, te bezoeken. De kans dat ik daar iets zal horen over de ware toedracht van de ondergang van SNS is natuurlijke vele malen groter dan te moeten luisteren naar ex-DNB'ers als Schilder en Kleijwegt en twee commissarissen (Overmars, ex-ABN AMRO en Wijngaarden, ex-ING, die er op cruciale momenten ook niet bij waren). Deze column is dan ook op vrijdag 8 maart om 9.13 geschreven. Ik ga even uw geheugen opfrissen over de DNB-heren. We gaan dan even terug naar de parlementaire enquêtecommissie van De Wit. Daar mochten deze twee deskundigen ook opdraven. De commissie De Wit had destijds al de indruk dat Schilder als toezichthouder altijd op zoek was naar een 'nationale oplossing, met andere woorden, een oplossing die het gezellige 'old boys bankenvriendjesnetwerk' in stand zal houden. Ja, je zal als toezichthouder eens ruzie krijgen met degene die je controleert. Ik heb dat het 'Stockholm-syndrome' genoemd. Prof. Dr. A Schilder RA werd destijds door zijn baas, de honorable Wellink onder ede voor de Commissie de Wit weggezet als “totaal irrelevant”. Zo rolt DNB.

Message in a bottle. De bankenbashers krijgen hun gelijk, laten ze er maar heel blij mee zijn. De kaalslag onder de Nederlandse banken gaat nu snel. Sinds 2009 zijn er al 20.000 banen geschrapt. Tijd voor een SOS uit bedreigd bankengebied. Vorige week kondigde ING aan 2.400 werknemers te lozen, gisteren schopte RABO er 6.000 mensen uit, gelukkig is dat inclusief de RABO-wielerploeg. ABN AMRO en SNS hebben ontslagrondes aangekondigd. De werknemers die achterblijven moeten elke dag voorzien van pek en veren naar hun werk. Incentives om harder te werken of meer kwaliteit te leveren dan de collega's zijn er niet, want iedereen krijgt een fijn vast salaris (en net als in 1978 toen ik begon bij AMRO, zal boven elke deur weer een klok komen te hangen, zodat de bankemployees precies om 5 uur het pand zullen kunnen verlaten). Concurreren, het beter doen dan de anderen om daar een hoger financieel en/of psychisch inkomen uit te halen, dát woord zal worden geschrapt uit de CAO's en 'missie-statements'. We worden allemaal overheid en we gaan nooit meer failliet.

En opnieuw staat de toezichthouder DNB in het beklaagdenbankje. "Houdt het dan nooit op", moet menig kamerlid verzucht hebben tijdens de debat van 6 februari met Minister Dijsselbloem naar aanleiding van nationalisatie SNS Reaal. De Kamer gaat DNB apart ondervragen. Daar hebben ze toestemming (sic) voor gekregen van de Minister (dank u Minister, dank u terwijl zij achteruitlopend de werkkamer van de Minister verlieten). Professor Boot, niet de eerste de beste, zit zelf in de Bankraad van DNB, was er helder over bij "Pauw & Witteman" (7:00): zelfs met de kennis van toen had DNB veel scherper moeten zijn". Ik was harder: DNB leidt aan het 'Stockholm-syndroom'. er was een innige verstrengeling tussen de controleurs van de banken en de banken zelf; de controleur ging zich verplaatsen in het probleem van de gecontroleerde. En ik wil niet cynisch zijn, maar de huidige Oppercontroleur van DNB, Sybrand, heeft lange tijd bij ABN AMRO gewerkt. U mag het zeggen.

Mij verbaast het allang niet meer, maar de emoties in het SNS-debat in de Tweede Kamer met minfin Dijsselbloem over de nationalisatie liepen pas hoog op toen de beloning van nieuwe topman Van Olphen en de bonussen van ex-topman Van Keulen besproken werden. Dat de Staat en dus de belastingbetaler waarschijnlijk 2 miljard teveel hebben betaald voor SNS reaal, dat het depositogarantiesysteem niet in werking kon treden omdat de banken een afboeking van 5 miljard niet zouden kunnen dragen (als het echt zo is, dan zou ik snel een moestuin kopen), dat de 'senior' obligaties de dans ontspringen (de Minister koos voor de de gemakkelijkste slachtoffers, nl. de achtergestelde obligatie- en aandelenhouders), dat alles werd voor kennisgeving aangenomen (m.u.v. van de PVV, Tony van Dijck bleef zijn principes trouw). Maar het volgens de PVDA-woordvoerder Nijboer "bizar" hoge salaris van 550.000 euro en die vermaledijde bonussen, daar hebben ze in Den Haag allemaal een mening over en het scoort lekker op televisie. Ik moet zeggen, chapeau voor de MinFin dat hij niet meeging in het volksoproer, aangewakkerd door een journalist die op rijkskosten reisprogramma's maakt.

Het onvermijdelijke is dan toch gebeurd. De SNS Reaal is genationaliseerd. De onverantwoordelijke beslissing om in 2006 het Bouwfonds van ABN AMRO (waarom zouden die er destijds van af willen?) te kopen heeft uiteindelijk de hele bank onderuit gehaald. En de overheid is, zo heet dat in het beleggersjargon, kralen aan het rijgen: ABN AMRO, Fortis, ASR, SNS Bank, Zwitserleven, ASN bank, Regio bank. Voor de aandeelhouders en houders van de achtergestelde obligaties zal het zwitserlevengevoel ver te zoeken zijn. Het onteigenen van aandelen en achtergestelde obligaties is een actie zonder weerga. De voorzitter van de Vereniging voor Effectenbezitters was er als de kippen bij om ons duidelijk te maken dat we terug moeten naar 1917, naar de Russische spoorwegobligaties. Niet helemaal correct. In Denemarken heeft men ook obligatiehouders (en politiek: alle obligatiehouders) aangepakt. Maar goed, de spaarders zijn gered. Uitstekend.