Geenstijl

Hoe langer zij blijft, hoe groter de schade

De kersverse premier van het VK, Liz Truss, is niet bepaald met de neus in de boter gevallen. Ze erfde een grote puinhoop; de economie was al aan het afglijden, energieprijzen rezen de pan uit en politiek technisch lag iedereen en alles met elkaar overhoop. Die puinhoop, die heeft Truss weten te verheffen tot de tweede macht. En ze blijft maar de ene fout op de andere stapelen.

Bij haar aantreden werd Liz en mooi plan voorgeschoteld door haar adviseurs, namelijk belastingverlagingen. Het beste aan het plan was het schrappen van de verhoging van de winstbelasting voor bedrijven van 19% naar 25%. Met deze extra ruimte kunnen bedrijven de energieklappen wat opvangen en zo de werkgelegenheid op peil houden. Nog beter zou het verlagen van de belastingen op arbeid zijn geweest, want dan is er een directere link met het stimuleren van de werkgelegenheid.

Echter, het plan schoot het hier en daar flink tekort, maar het idee, als een begin, was goed. Zo wilde Truss het hoogste belastingtarief verlagen van 45% naar 40%. Op zich prima, maar het effect op de economie zou groter zijn als de belastingverlaging zou plaatsvinden bij de lagere belastingschijven. Nog beter, alle schijven met 5 procentpunt omlaag, dat zou pas goed zijn geweest!

De grote fout die Liz maakte, net als alle andere regeringen doen met betrekking tot steunpakketten met betrekking tot torenhoge energieprijzen, was de verkeerde manier van bekostigen. Zo werken belastingverlagingen prima, als deze worden gefinancierd door een verkleining van de overheid. In plaats daarvan wilde Truss haar minibudget bekostigen door meer overheidsschulden te maken; iets wat de inflatie verder zou aanwakkeren.

Dat zinde de markt niet. Mensen en vele experts denken wel eens dat financiële markten draaien om equilibrium (evenwicht). Maar dat is een misvatting; alle markten zitten continu in onbalans, anders is er weinig nut voor welke transactie dan ook (immers koper EN verkoper denken allebei een goede deal te doen). Echter, onderliggend, moeten beiden wel vertrouwen hebben in het systeem waarin deze transactie plaatsvindt. En vertrouwen komt te voet en gaat te paard. Het verkeerd gefinancierde plan van Liz was net dat zetje, waardoor het vertrouwen als sneeuw voor de zon verdween.

Al heel snel brak er iets in de financiële motor; Engelse pensioenfondsen kwamen in de problemen met hun LDI hedges (zie vorige column). Markten hoopten dat Truss daarom eieren voor haar geld zou kiezen, maar ze besloot echter om een game of chicken te spelen met de centrale bank van Engeland (BoE). Dat was dus weer een kapitale fout van de premier. Ze kreeg weliswaar haar zin want de BoE kwam over de brug met het schrappen van QT (Quantitative Tightning) en het weer invoeren van QE (Quantitative Easing). (Mochten er nog reaguurders zijn die klagen over deze “technische benamingen/jargon” dan raad ik toch ten sterkste aan om deze twee termen nu eindelijk eens machtig te maken, want ze zijn medeverantwoordelijk voor de ellende waarin u zich nu bevindt.)

Liz leek gewonnen te hebben, maar de BoE stelde alleen tijdelijk te willen ingrijpen op de financiële markten en liet duidelijk blijken dat Truss haar plannen maar moest wijzigen. Dit is een tijdje doorgegaan en elke keer was het de regering die van koers moest wijzigen: de Minister van Financiën, Kwarteng draaide de verlaging van het toptarief terug, alsook de verhoging van de vennootschapsbelasting. Maar de markt was niet echt onder de indruk, het kwaad was al geschied.

Maar de BoE kreeg dus steeds meer het gelijk aan haar zijde. Kwarteng stelde paar dagen terug nog dat als de financiële markten niet zouden bedaren het juist de schuld zou zijn van de BoE en niet van de kabinetsplannen. Één dag later werd hij ontslagen… door Liz. Het ontslag van Kwarteng geeft duidelijk aan dat Liz in een death spiral zit en dat de ene wanhoopsdaad de andere in rap tempo opvolgt. Het gevolg is dat de financiële markten nog verre van overtuigd zijn. De enige kans op herstel van rust, lijkt alleen mogelijk als Truss het veld ruimt. Hoe langer zij blijft, hoe groter de schade.

Een mogelijk positieve gevolgtrekking uit het bovenstaande is dat de BoE dus redelijk onafhankelijk heeft gehandeld (in plaats van twee handen op één buik te zijn met de overheid). Dat moet de markt wat vertrouwen geven. Echter, de financiële kettingbotsing is nog in volle gang en het is maar de vraag of de BoE bij machte is het tij te keren.