Geenstijl

En voorlopig blijven we oude meuk oplappen

Wie de illusie heeft dat met het vergroten van het defensiebudget de problemen direct zijn opgelost moet eens naar het onderzeebotendossier kijken. Dat laat zien dat zelfs als het geld beschikbaar is, de angstcultuur en het daardoor Ruttiaans indekken bij de betrokken partijen de complete bureaucratische molen tot stilstand weet te brengen. Minister Hennis onderschreef in 2013 al de officiële intentie om onze huidige vier onderzeeërs van de Walrusklasse te vervangen, maar nu negen jaar later is nog helemaal geen ene zak gebeurd. Ja, we babbelden wat met buitenlandse werven, maar wilden geen specifieke eisen op tafel leggen, waardoor de werven (die ondertussen smerige spelletjes speelden) geen offerte en tijdlijn konden bevestigen en ondertussen tikte de klok langzaam door en werden onze huidige Walrussen ouder en ouder. Normaal gesproken gaat een onderzeeboot 25 jaar mee, maar dat zou betekenen dat de eerste Walrus al in 2015 met pensioen had gemoeten, dus Nederland probeert hun werkzame periode nog even te rekken. Iedere keer een beetje verder. Want waar de nieuwe boten eerst nog in 2028 in dienst moesten treden, blijkt dat doel nu volledig onhaalbaar en verwacht staatssecretaris Van der Maat dat de eerste twee nieuwe duikers pas tussen 2035 en 2038 in Den Helder aankomen. Om die tijd te overbruggen met de huidige Walrussen wordt de helft van de vloot uit de vaart gehaald (de eerste dit jaar al) om de andere helft van reserveonderdelen te voorzien en zelfs dan bestaat de kans dat we vanaf 2035 een tijdje compleet zonder onderzeeboten zitten. Een reëel risico, want de nieuwe agenda wordt alleen gehaald als de betrokken ambtenaren eindelijk eens stappen zetten en hoewel de staatssecretaris vooruitgang predikt loopt zijn Kamerbrief over van de "risicoprofielactualiseringen", "planningsprocessen", "voortgangsrapporten" en "analyses" wat betekent dat er nog heel veel geluld gaat worden in eindeloze vergaderingen met lunch van de zaak. En zelfs als we eindelijk een werf kiezen en de orders plaatsen bestaat er nog een aanzienlijke kans op vertraging door extra moeilijkheden bij de ontwikkeling en de bouw. Dergelijke miljardenprojecten (Hennis sprak over 3,5 miljard euro, maar dat is inmiddels al achterhaald) lopen tenslotte zelden volgens planning of budget, waardoor zelfs 2035 al een ambitieus doel is voor onze nieuwe waterbuisjes. En de pensioendatum van de Walrussen is nu losgekoppeld van de nieuwe snorkels, dus die huidige generatie gaat er sowieso uit, of er nu vervanging is of niet. Dat betekent niet dat we verwachten dat Poetin direct binnenvalt zodra wij geen onderzeeboten meer hebben, maar zo'n pauze zorgt wel voor een verlies aan kennis en ervaring onder het personeel en dat in een tijd dat we ons leger juist proberen te versterken in plaats van te verslappen. Extra geld is een goede eerste stap, maar het moet wel juist terecht komen en niet stranden in de ministeriële vergaderzalen. In een tijd van toegenomen dreigingen aan de Europese oostgrens ziet iedereen zich als de heldhaftige Oekraïense trekkerboer, maar kijkend naar ons ambtelijk defensieapparaat lijken we meer op die logge Russische pantserwagens die vaststaan in de modder.