Geenstijl

Het rapport van de OVV over mensen met een ernstige psychiatrische aandoening leest weg als een onrealistische reeks gebeurtenissen. Wat er fout gaat is volkomen logisch voorspelbaar.

**Richard
**Neem bijvoorbeeld “Richard”, die van zijn vrouw dertien jaar in het geheim noodzakelijke medicatie kreeg. Moeilijke jaren, maar het ging. Dat mocht niet, de medicatie werd afgebouwd, zijn ziekelijke achterdochtigheid kwam maximaal naar boven en toen kreeg hij te horen gedrogeerd te zijn. 

De bom barstte, moeder met kinderen vluchtten het huis uit en kozen gedwongen voor een echtscheiding. Als ex wordt ze niet meer bij instanties te woord gestaan, dus valt de regie uit elkaar. Twee jaar later verkeren alle instanties in opperste verbazing dat de rechter geen gedwongen opname beveelt. Nogal logisch aangezien niemand de moeite nam de rechter te informeren.

Tijdens de tweede poging hem gedwongen op te nemen, loopt de rechter even naar buiten om kort te overleggen zonder direct uitspraak te doen. Richard verschanst zich in de woning. Uren onderhandeling volgen, waar zelfs een kind wordt ingezet. Er worden jerrycans gezien, er volgt een inval door een arrestatieteam en Richard sterft door zijn eigen steekvlam.

Jasper
“Jasper” werd van het kastje naar de muur gestuurd. In de ene instelling was hij niet welkom vanwege zijn autisme, in de andere niet vanwege zijn drugsprobleem. Exclusiecriteria, heet dat met een duur woord. Hij vlucht naar Azië, raakt uit beeld en wordt daarna teruggevonden in een buitenlands ziekenhuis waar de intensieve behandeling aanslaat. Terug in Nederland ontbreekt weer de juiste zorg.

Valentijn
"Valentijn" ziet het nut niet van medicatie en laat deze in het geheim afbouwen. Andere behandelaars en familie weten van niets. Vader trekt aan de bel, maar de psychiater vind het te weinig voor een gedwongen opname. Valentijn heeft een aanvaring op straat, haalt thuis zijn koksmessen en wordt door de politie acht keer geraakt in been en buik. Hij overleeft.

De rechter veroordeelt hem niet tot de gevangenis, maar tot een behandeling. Ook die komt niet van de grond. Binnen een jaar wordt hij vijf keer overgeplaatst, waardoor geen behandelrelatie ontstaat. Ouders merken dat het weer slechter met hun zoon gaat en trekken nogmaals aan de bel. Valentijn blijkt zijn medicatie verlaagd te hebben, de herhaling is ingezet.

Sven
“Sven” zet thuis de gaskraan open en overgiet zichzelf met benzine. De politie houdt hem niet aan, omdat deze ervanuit gaat dat hij wordt opgenomen. Dat gebeurt niet, Sven loopt gewoon buiten. De politie houdt hem alsnog aan, en verhoort hem over de brandstichting. Sven wordt opnieuw beoordeeld en toch gedwongen opgenomen.

Het is iedere keer dezelfde mantra. Instellingen die niet kunnen of mogen praten. Instellingen die zich zonder coördinatie specialiseren en patiënten weigeren, zonder de plicht door te verwijzen naar de juiste zorg. Uitstel. Gaten tussen de ene en de andere hulpverlener. Allemaal kleine eilandjes met daartussen het ruime sop.

De gemiddelde prijs voor een behandeling ligt te laag, waardoor complexe gevallen worden doorverwezen naar grotere instellingen. Er wordt onvoldoende zorg ingekocht, wat leidt tot uitstel en escalatie. Het is voor zorgaanbieders niet kostendekkend om meervoudige zorg aan te bieden, zij specialiseren op simpelere enkelvoudige zorgvragen.

Het is daarom niet vreemd dat in de ene instelling iemand in wapens kan handelen, en de andere vanuit de instelling een dame kan ontvoeren, verkrachten, vermoorden en wegmaken. Minister Dekker staat nog bij te komen van de ene affaire terwijl de telex al pruttelt over de volgende. Een minister van rechtsbescherming die vooral als katvanger voor Grapperhaus dient.

Het Kamerdebat verloopt vervolgens erg plastisch. Om de hete brij heendraaien, kijken waar er iets een klein beetje moet worden bijgesteld of een missing link in de organisatie erbij mag. Voor het gemak vergeet men hoe de minister van VWS generalistische basis-ggz is ingevoerd om patiënten te op te drijven richting goedkopere vormen van zorg.

Maakbaarheid zonder basis
Minister Dekker beloofde geen nieuwe zedendelinquenten in Den Dolder maar zei niets waar die nieuwe wel naartoe gaan of wat er met de huidige patiënten gebeurd. Hier ruilt de minister de ene tikkende tijdbom voor een ander type tussen twee instellingen en geeft daarmee de illusie dat hij zinvol aan een knop kan draaien om een oplossing te forceren.

Een vader die bijna drie jaar verregaande ontucht (verkrachting) had met zijn eigen dochter kreeg maar drie jaar onvoorwaardelijke celstraf. Ook moet hij een behandeltraject in. De rechtbank geeft dus strafvermindering in ruil voor een behandeling. Die rechters geloven nog in een stukje maakbaarheid zonder theoretische of praktische basis. 

Het is tijd voor een Kamerdebat, net zoals na het rapport over Michel Panhuis. Die discussie ging rond schuldverdeling, werkprocessen en welk detail niveau hautain genoeg is voor de Kamer. Het was voor buitenstaanders en familie niet meer te volgen. Er is een volledige focus op behandelingen en kosten, niet op de effectiviteit van die behandelingen of de resterende risico`s. 

Het lukte maar niet los te komen van een papieren werkelijkheid. Hier moet niet alleen de organisatie, budgetten en informatie-uitwisseling verbeterd worden. Het wordt tijd om principiële keuzes tegen het licht te houden. Wanneer wordt iemand gedwongen opgenomen? Hoe ver rijkt het zelfbeschikkingsrecht? Welke behandeling heeft aantoonbaar zin? 

Welke ernstige patiënten horen definitief op een gesloten instelling in bosrijke omgeving achter een zes meter hoge muur? Natuurlijk is een behandeling zonder uitzicht op terugkeer in de samenleving inhumaan. Alleen is mensen valse hoop geven dat ook, evenals keer op keer mensen vrijlaten om meer slachtoffers te maken.

Ik zou graag een debat willen waar alleen nabestaanden, slachtoffers en radeloze familie van daders mogen spreken. 

Het is tijd voor politici om te luisteren.