Geenstijl

BEFLIJSTJE!

Hee wat leuk weer een lijstje op GeenStijl! En wel een Top 9 togadragers die de rechtsstaat hebben beschadigd in de zaak-Khalid K. Dit om het heugelijke feit te markeren dat K., voormalig strafrechtadvocaat en nadien presentator van het BNNVARA-programma 'Khalid en Sophie', inmiddels als officiële verdachte is aangemerkt van "een buitengewoon ernstig strafbaar feit". Dat meldde de podcast 'De Communicado's' afgelopen zondag, en naar aanleiding daarvan hebben wij zelf ook maar eens de uitspraak van de togradragers van de rechtbank Amsterdam bestudeerd (we konden hem eerder vorig week niet vinden, ook beetje lui gezocht wel, red.). En tering jantje, dat is een uitstekende uitspraak, die u echt even moet lezen. 

Dat Khalid K. wordt verdacht kan echt niemand die de zaak een beetje heeft gevolgd verbazen. Kern is dat door K. (en ook door anderen in dit lijstje) voortdurend is gesuggereerd dat hij werd verdacht van het omkopen van een ambtenaar, en dat daar geen enkel bewijs van is gevonden. Maar, zoals wij al eerder hebben betoogd: de bron van dit verhaal van omkoping is nou juist Khalid K. zelf. De veel realistischere verdenking, op basis van de tape waarop het AD zich baseerde en die later door GeenStijl is gepubliceerd, is de oplichting van een cliënt.

Maar met die kern van de zaak wordt nu al meer dan een jaar door allerlei al dan niet betrokken togadragers balletje-balletje gespeeld. Dat deden ze ogenschijnlijk om de reputatie te redden van iemand tegen wie, in ieder geval op 11 februari 2025, "een redelijke verdenking van een buitengewoon ernstig strafbaar" geldt. En dit, terwijl deze zaak nou juist draait om twee belangrijke aspecten van de rechtsstaat: de integriteit van de advocatuur, en de vrije pers die, ongehinderd door slecht gemotiveerde beroepen op niet ter zake doende privileges (in dit geval: toch vooral het verschoningsrecht) van togadragers, verslag moet kunnen doen van schendingen van die integriteit. En u weet. Als de ruggengraat van de rechtsstaat steeds wankeler wordt en de botten het begeven, stort het lichaam van onze maatschappij in elkaar. De negen ergste beschadigers na de breek.

We beginnen met een togadrager die zich in ieder geval ernstig zorgen maakt om de aanvallen op de rechtsstaat, en wel de deken van de Amsterdamse Orde van Advocaten mr. Jacqueline Schaap. Jacqueline Schaap staat op de laagste plaats in de top 9 omdat ze eigenlijk niets heeft gedaan. Ze heeft namelijk niet tegen haar collega-deken Barbara Rumora-Scheltema, toen die aankondigde onderzoek te gaan doen naar Khalid K., gezegd BARBARA LET OP IK BEN JARENLANG DE ADVOCAAT GEWEEST VAN PETER R. DE VRIES ALS JIJ NU ONDERZOEK GAAT DOEN NAAR DIE TAPES DAN LAAT JE DE SCHIJN VAN BELANGENVERSTRENGELING OP ONS ALS LOKALE AFDELING VAN DE ORDE, LAAT IEMAND ANDERS DIT ONDERZOEK UITVOEREN. Ook heeft Jacqueline Schaap niet NEE WE GAAN ONS NIET VOEGEN IN DIE CENSUURRECHTSZAAK VAN ROYCE DE VRIES DIE NERGENS OP GEBASEERD IS gezegd tegen haar collega-deken Rumora-Scheltema. Door deze schijn van belangenverstrengeling verzuchtte Geert-Jan Knoops al dat een andere afdeling van de Orde het onderzoek naar K. en De Vries had moeten uitvoeren, en Geert-Jan van Oosten deed het speciale verzoek dat zijn klacht tegen K. door een andere deken moest worden behandeld.

Op 8 staat met afstand de leukste bijdrage van een togadrager in deze voor de rest toch vrij treurige zaak: die van advocaat (en officieel vriend van Peter R. de Vries) Peter Schouten. Schouten zat op 6 januari aan tafel bij Renze en begon toen een heel complot uit de doeken te doen over hoe de tape mogelijk gelekt zou kunnen zijn door een boze NPO-medewerker die baalde dat het programma Op1 geschrapt was ten faveure van de show die Khalid K. zou gaan presenteren (ja nee echt). Op 27 maart kon hij het na het verschijnen van het rapport van de deken (waarover de rechter-commissaris naar nu blijkt heeft gevonnist: "De publieke versie van het rapport van de deken van 27 maart 2024 - de enige versie waarvan de rechter commissaris kennis heeft - neemt deze verdenking [tegen K., GS] niet weg.") niet laten te twitteren: "Toen ik het opnam voor Khalid Kasem bij ‘Renze’ op RTL vond John van den Heuvel dat ik in een tbs-kliniek moest worden opgenomen en beeldbuisklever Angela de Jong had het genantste tv-moment van het weekend gezien. Mensen willen zien vallen is iets voor mensen die het niet kunnen laten om te haten. Ooit zal nog uitkomen wie deze poging tot karaktermoord op zijn geweten heeft. Dan zal blijken dat ik daar ook niet (ver) naast zat.". Okee Peter. Maar we wachten eerst het onderzoek van de Rijksrecherche nog even af. Dat gezegd hebbende: die '(ver)' tussen haakjes is schitterend.

Collega-togadrager die zowel op 5 maart als op 27 maart aanschoof in het programma 'Sophie en Jeroen' (voorheen: Khalid & Sophie) om de boel te duiden. Nou ja, duiden. Vooral om het op te nemen voor zijn vakbroeder Khalid K. Was Boumanjal op 5 maart (na de publicatie van het eerder door de rechter verboden artikel over K.) nog enigszins genuanceerd, na het onderzoek van de Amsterdamse deken op 27 maart gingen alle remmen los. Hij concludeerde: "Ik hoop oprecht dat hier een streep onder de zaak wordt getrokken. Het is uitgezocht, niet zo'n beetje ook, er is een zorgvuldig prudent onderzoek geweest door de deken. Dat mag echt gezegd worden. En wat mij betreft blijft er dan op dit moment niets hangen." Volgens hem hadden de andere onderzoeken (door DJI en de Rijksrecherche) verder niks met K. te maken. Behalve dan dat de Rijksrecherche K. dus inmiddels beschouwt als verdachte "van een ernstig strafbaar feit jegens een verschoningsgerechtigde".

Een hoogleraar draagt ook een toga! En nummer 6 Sven Brinkhoff is nevens ook daarnaast plaatsvervangend rechter, die samen met nummer 7 Anis Boumanjal als olijk duo tweemaal mocht aanschuiven bij Jeroen Pauw om de zaak-K. te duiden. Waar Boumanjal in de tweede aflevering (zie boven) de bad cop was en Brinkhoff de boel nog een beetje nuanceerde door erop te wijzen dat K. toch echt zijn cliënt 'onheus bejegend' had, waren de rollen op 5 maart juist omgedraaid. Terwijl het artikel in het Algemeen Dagblad over het contact tussen Taghi en K. (en de gesprekken daarover met de familie De Vries) nog maar nauwelijks was gepubliceerd, vroeg Brinkhoff zich meteen hardop af of hier niet de verkeerde afweging was gemaakt door de rechter. "De vraag is nu, met het artikel dat wij net hebben gelezen, of dat echt wel zo groot was, dat publiek belang. Ik heb daar wel wat vraagtekens bij." Want ja, zomaar dingen opschrijven in de krant die gewoon kloppen, daar kunnen we niet aan beginnen natuurlijk. Dat de rechter ondertussen ook had verboden überhaupt over de tapes te publiceren, werd in de hele uitzending niet besproken. Want hee, dat zou de aandacht maar afleiden van de spin dat er eigenlijk weinig opzienbarends was onthuld.

Die spin, dat er eigenlijk niks belangwekkends stond in het artikel waar de hele zaak tussen Royce de Vries en het AD om draaide, werd die avond nog eens dunnetjes overgedaan door de togadrager op nummer 5 in deze lijst, mr. Gerard Spong. Een totale kampioen, dat wel natuurlijk, maar wel een die maar bleef herhalen dat de onthullingen 'strafrechtelijk en tuchtrechtelijk' niets voorstelden. Nog gekker is dat Spong zelfs een week na zijn optreden (eerder door GS samengevat als: "slap gelul, flauwe grappen en absurde hyperbolen, had prima topic voor ons geweest") in Humberto geen duidelijkheid kon geven over de vraag of hij nou wel of niet optrad als advocaat van Khalid K. Als hij wél de advocaat van K. was, dan kunnen wij het op zich nog wel billijken dat hij het straatje van zijn cliënt probeerde schoon te vegen. Alleen was het in dat geval wel netjes geweest als hij zich ook als zodanig bekend had gemaakt bij de """redactie""" van Humberto. En als hij niet de advocaat van Khalid K. was, dan is dit fragment gewoon een heel erg lelijk staaltje pro bono opkomen voor je vakbroeder die dat met zijn gelieg totaal niet heeft verdiend.

De enige togadrager op deze lijst die we ook slachtoffer kunnen noemen. Ga maar na: eerst kom je er achter dat de partner in het advocatenkantoor dat je samen met je vader hebt opgericht stiekem cliënten geld loopt af te troggelen, en later kom je erachter dat het gesprek waarin hij dat ontkent en doet alsof hij een ambtenaar heeft opgelicht niet alleen is opgenomen, maar ook nog eens uitgelekt. Maar toch. In de eerste situatie had Royce de Vries er ook voor kunnen kiezen netjes onderzoek te doen naar deze zaak. En toen de boel uitlekte had Royce de Vries er ook voor kunnen kiezen niet naar de rechter te stappen om de persvrijheid te slopen, en daarna niet nog eens naar de rechter te stappen om het onderzoek naar K. te dwarsbomen, niet op de radio te vertellen dat K. te hard wordt aangepakt en eerlijk uit te komen voor zijn eigen rol in deze aantasting van de integriteit van de advocatuur in het bijzonder en de rechtsstaat in het algemeen. 

Dat De Vries bij zijn gang naar de Hoge Raad een beroep doet op het verdedigen van 'het verschoningsrecht' is bovendien nogal potsierlijk. De rechtbank is daar in de uitspraak van afgelopen februari klip en klaar over. "Daarbij komt dat in de driegesprekken niet wordt gesproken over een strafzaak, processtrategie of evidente zaken die het verdedigingsbelang dienen, maar vooral hoe een dubieuze kwestie zowel intern, als extern het beste kan worden afgewikkeld. De rechtbank meent dan ook dat de gegevens in elk geval niet tot de kern van het verschoningsrecht kunnen worden gerekend, wat meespeelt bij de weging of het belang dat het verschoningsrecht dient zou moeten prevaleren boven het belang van de waarheidsvinding." Oftewel: dit draait niet om het verschoningsrecht, maar om hoe Peter R. de Vries, Royce de Vries en Khalid K. hun eigen straatje wilden schoonvegen. 

De enige die hier beschermd zou moeten worden door het verschoningsrecht is de cliënt van Khalid K., die mogelijk is opgelicht. Een oplichting waarover Royce de Vries dus door zijn eigen zakenpartner is verteld dat het geen oplichting was, maar omkoping. Zoiets hoort gewoon tot op de bodem te worden uitgezocht. Het liefst door de Rijksrecherche.

Op 3 staat de togadragende voorzieningenrechter in Amsterdam die ervoor zorgde dat wat eerst een geinige zaakje was over de schimmige handelswijze van een ex-strafrechtadvocaat die een journalistiek kwestieus infotainment-programma voor een controversiële omroep presenteerde, opeens werd opgeblazen tot een kwestie waarin de persvrijheid op het spel stond. Want je kunt veel over die uitspraak zeggen, maar het was in ieder geval 'niet zomaar een mening'. 

Met één vonnis, dat ook nog eens niet openbaar mocht worden gemaakt en waarvan alleen een summiere samenvatting online werd gezet, was het opeens verboden voor alle DPG-media om überhaupt nog te berichten over de door Peter R. de Vries gemaakte opnames, die (zo blijkt ook nu weer uit het vonnis in de klachtzaak van De Vries en K. tegen het oordeel van de rechter-commissaris) maatschappelijk zeer relevante informatie bevatten. Dat gaat nog een stuk verder dan alleen het verbieden van de publicatie van een artikel dat de heren Spong en Brinkohff en Boumanjal niet zo interessant vonden. 

Hoe slecht het vonnis was, werd pas duidelijk toen het arrest in hoger beroep (wel) werd gepubliceerd. Daarin stond onder meer hoe extreem vergaand de toegewezen vorderingen waren. In de woorden van het Hof: "Los daarvan zou toewijzing van dit zeer ruim geformuleerde en verstrekkende verbod leiden tot een inperking van de persvrijheid van DPG." Dat zeer ruim geformuleerde en verstrekkende verbod gold dus een maand lang wel degelijk, dankzij de uitspraak mr. T.H. van Voorst Vader. 

Vreemde ogen dwingen. Juist in een rechtsstaat zou de onderlinge solidariteit niet zo ver mogen gaan dat de ene togadrager een matig onderbouwd beroep op privileges door een andere togadrager, ondersteund door nog een andere togadrager, toewijst en daarmee de vrijheden inperkt van leren jack dragers die serieuze misstanden aan de kaak stellen. Ook al is het vonnis door het Hof vernietigd, een deel van de schade is niet meer te repareren.

Ook geen lieverdje.

De deken die het onderzoek verrichte dat Khalid K. vrij zou pleiten spant want ons betreft toch de kroon. Het begon met de idiote beslissing zich te voegen in de zaak van Royce de Vries tegen DPG. Daarna besloot Barbrara Rumora-Scheltema dat ze alsnog zelf onderzoek kon blijven doen naar de inhoud van tapes, waarvan ze dus vond dat die nooit openbaar hadden mogen worden. 

In dat onderzoek liet ze Khalid K. er met de lichtst mogelijke sanctie vanaf komen. Die greep dat aan door op Instagram te stellen dat met dit uitgebreide onderzoek wat hem betreft de kous af was. Ook beschuldigde hij het AD van het doen van onjuiste beweringen, omdat hij nooit een ambtenaar had omgekocht (dat had het AD, in tegenstelling tot K. zelf, ook helemaal niet beweerd). 

Bovendien gaf Rumora-Scheltema bij het verschijnen van haar onderzoek ook nog eens een interview (en de primeur van de conclusie van het rapport) aan het Financieele Dagblad, waarin ze K. verdedigde en ondertussen wild om zich heen sloeg, onder andere door te suggereren dat kritiek op haar niet 'chic' was, omdat die kwam van advocaten die ook wel eens voor DPG werken (en ook voor GS, red.). Zo twijfelen aan de integriteit van advocaten die onder jouw toezicht vallen en tegelijkertijd aantoonbare schendingen van de integriteit met de mantel der liefde bedekken, dat zou op zichzelf al genoeg zijn voor de eerste plek op deze lijst.

Maar mevrouw Rumora-Scheltema stelde ook nog eens dat het Hof een totaal verkeerde conclusie had getrokken over de inhoud van het verschoningsrecht. Dat lijkt volgens haar interpretatie bedoeld om advocaten te beschermen als zij er zelf van verdacht worden een cliënt te hebben opgelicht. Met die interpretatie is niet alleen het Hof het oneens, maar naar nu blijkt ook de rechter-commissaris én de rechtbank in Amsterdam. 

In het nieuwste vonnis heeft Rumora-Scheltema in de zaak van De Vries en K. namelijk ook aan de rechter-commissaris laten weten dat de tapes wat haar betreft 'geheimhoudersinformatie' bevatten. Die heeft echter geconcludeerd "dat weliswaar sprake is van geheimhoudersinformatie, maar ook dat sprake is van zeer uitzonderlijke omstandigheden op grond waarvan de waarheidsvinding dient te prevaleren boven het belang dat het verschoningsrecht dient".

En de rechtbank is dat dus onomwonden met de rechter-commissaris eens. "De rechtbank onderkent het grote belang dat het verschoningsrecht dient en het is met recht een hoeksteen van de rechtsstaat te noemen. Verschoningsgerechtigden en hun cliënten moeten immers in alle vrijheid met elkaar kunnen communiceren, waarbij zij er op moeten kunnen vertrouwen dat deze communicatie niet naar buiten komt, of ter beschikking wordt gesteld aan opsporingsinstanties. De keerzijde van dit grote belang is echter, dat als sprake is van een redelijke verdenking van een ernstig strafbaar feit jegens een verschoningsgerechtigde, deze verdenking ook uiterst serieus wordt genomen."

Juist door zich namens de gehele advocatuur te beroepen op het verschoningsrecht van advocaten, holt de deken dat recht door haar acties in deze zaak uit. Hoe moeten andere togradragers een volgend appel op deze 'hoeksteen' waarderen als er bij herhaling zo achteloos mee wordt omgesprongen door de beroepsgroep die dit recht idealiter toekomt?

Maar hee. Dit is ook maar een mening hè. Er komt nog een cassatie bij de Hoge Raad, en het OM en eventueel de rechter moeten nog oordelen over de strafbaarheid van Khalid K. Zoals dat hoort in een rechtsstaat.

Voor de duidelijkheid. Zeker niet alle togadragers slaan in deze zaak een pleefiguur. Zo zijn er de raadsheren die het oorspronkelijke vonnis hebben vernietigd, is er de officier van justitie die de toegestuurde tapes wilde gebruiken in het onderzoek naar K., is er de rechter-commissaris die dat heeft toegestaan, en zijn er de rechters die de klachten van Royce de Vries en K. naar de prullenbak hebben verwezen. Daarnaast was er onder juristen wel degelijk kritiek op de handelwijze van de deken in deze zaak, al werd die nooit zo enthousiast en eloquent verwoord aan de talkshowtafels waar een aantal togadragers uit bovenstaand lijstje met plezier aanschoven om voor K. in de bres te springen.