Geenstijl

"De affaire in Maastricht is geen incident vanwege lokaal wanbeleid door een schoolbestuurtje, maar het logisch gevolg van het docententekort. Arie Slob mist acuut duizend docenten, Postema mistte er eentje."

Er was deze week grote druk op senator André Postema om als schoolbestuurder af te treden. Hij is de laatst overgebleven bestuurder van de school in Maastricht. In de Volkskrant gaf hij een interview, waar hij onder andere aangaf dat de inspectie nooit alle examens collectief had mogen afkeuren. Daarin heeft hij inmiddels gelijk gekregen, omdat niet alle leerlingen maatschappijleer opnieuw moeten doen.

Even een kort resumé: De minister kwam op vrijdagavond (22 juni) met het nieuws dat alle examens ongeldig waren, de maandag erop (25 juni) dat nooit op collectieve basis met een oplossing zou komen om de woensdag erna (27 juni) te komen met de collectieve maatregel dat alle centrale examens tot 1 januari 2019 geldig zijn. 

Arie Slob nam voor het weekend een standpunt in, kondigde na het weekend aan te zullen volharden om de woensdag erna artikel 32 van het examenbesluit voor deze school volledig te schrappen. Het is aan de ene kant goed om te zien dat een minister zo snel tot voortschrijdend inzicht in staat is. Aan de andere kant is het schrijnend dat het nodig was.

Er werd al sinds 2016 bij de onderwijsinspectie geklaagd over de misstanden in Maastricht. 26 keer. Voordat de getroffen leerlingen aan hun eerste schoolexamen begonnen, lag er al een stapeltje klachten bij de inspectie. Hierin zie ik de reden waarom de minister tot twee keer toe snel gedraaid is, deze affaire is het logische gevolg van falend beleid en falend toezicht.

Daarvoor is ook al minder formeel geklaagd bij de lokale directie en het overkoepelend bestuur. Maar de staat had het ook zonder het bestuur, inspectie en klagende ouders moeten weten. Een school betaalt loonbelasting over haar docenten, dus de fiscus kan met een druk op de knop zien dat een school een paar docenten mist.

De affaire in Maastricht is geen incident vanwege lokaal wanbeleid door een schoolbestuurtje, maar het logisch gevolg van het docententekort. Arie Slob mist acuut duizend docenten, Postema mistte er eentje. Tijdens het schrijven van deze tekst zijn alleen al op "meesters" baan 716 vacatures, waarvan 267 in de regio Amsterdam. De verwachting is dat het tekort aan docenten zal verdubbelen. 

Op een totaal van ongeveer vijftigduizend docenten mist er ongeveer anderhalf procent. Dat zorgt er ook voor dat schoolbesturen niet de luxe hebben matige docenten te vervangen. Dat zorgt ervoor dat een vijfde van de banen opgevuld is met onbevoegden. Er missen tienduizend bevoegde docenten.

Deze affaire had een startpunt moeten zijn om problemen eindelijk te herkennen, te benoemen en misschien op te lossen. Helaas is het een doodsstrijd tussen plucheplakkers geworden, compleet los van de inhoud, over de ruggetjes van honderden kinderen. De politieke schade moet beheerst worden, de educatieve schade wordt vergeten.

Dat de politiek om het hoofd van het bestuur van de school in Maastricht vraagt, is puur eigen belang. Senator Postema van de gevallen partij moet als zondebok de deur uit, om een landelijk probleem af te dekken. De minister doet alsof er alleen in Maastricht een probleem met onderwijsniveau en examens is, anders mag Arie Slob ook gaan solliciteren.

In Maastricht vluchten ouders voor onderwijs naar België en Duitsland, alsof Nederland een derdewereldland is. Ouders in de grote steden hebben die luxe niet. Nederland zou leerlingen uit België en Duitsland moeten aantrekken met beter onderwijs. Helaas geven we zelfs te weinig zwemles waardoor een 19-jarige asielzoeker is verdronken.

Het speciaal onderwijs moest kapot, kinderen met een rugzakje moesten maar mee in de “normale” klas. Dit zorgde ervoor dat docenten die extra zijn opgeleid en kiezen voor zorgleerlingen een nieuwe baan nodig hadden. In die nieuwe baan kunnen ze niet hun ei kwijt. Dat gaf voor die leerlingen een te grote en te drukke omgeving. 

Nu zitten die zorgleerlingen met een docent die niet de juiste interesses, bagage, energie en tijd heeft. Waar de Staten Generaal de integratie van zorgleerlingen met een pennenstreek wilde regelen, zijn we geëindigd met een ordinaire bezuiniging, minder zorg voor enkelen, minder onderwijs voor allen en een minder aantrekkelijk werk voor docenten.

Niet alleen ligt het salaris van docenten te laag, ze hebben binnen de samenleving niet de statuur en aanzien die nodig is om te functioneren. Plus dat ieder maatschappelijk probleem zonder goedkope oplossing over de schutting van het lokale schooltje wordt gegooid. Zonder geld voor bijscholing van docenten, die mogen op basis van hun levenservaring gaan aanmodderen.

De inspectie ziet het niveau al twintig jaar teruglopen. Terwijl Mark Rutte op zijn zeepkist staat te galmen over een kenniseconomie, hebben we geen installateurs om een huis aan te sluiten. Laat staan om alle woningen te isoleren en aan te sluiten op een warmtepomp. We hebben zelfs de docenten niet om die installateurs op te leiden, dus dat blijft nog even zo.

Tijdens deze machtsgreep door de inspectie blijkt er geen draaiboek te zijn voor incomplete schoolexamens. Ad hoc neemt men draconische beslissingen, om die later terug te nemen. De inspectie kan beter kijken welke scholen een docent missen, en vervolgens met een oplossing komen. De deadline ligt binnen anderhalve maand.

Kinderen hebben leerplicht, volwassenen hebben een plicht les te geven.