Geenstijl

Arnon Grunberg was bij Jinek. De gewone burger, zei hij, dat is een bang en miezerig mannetje, dat altijd ergens boos over is om zichzelf beter te voelen. En daarom zijn kleinburgers zo boos op vluchtelingen. Zei het Orakel.

Arnon Grunberg woont het grootste deel van de tijd in New York dus hij is zelf een soort vluchteling. Het zal soms wel eng zijn in die grote stad. Arnon leeft zelf ook een teruggetrokken bestaan en doet niet mee aan het openbare leven, zelfs niet in zijn eigen literaire bubbel. Als hij in Nederland is, zo gaan de geruchten, zit hij meestal moederziel alleen op zijn hotelkamer in het Americain, een tikje bevreesd om naar buiten te gaan, waar de gewone mensen hun gewone dingen doen, en in wie Grunberg altijd woede, angst en agressie vreest.  Arnon is joods, bovendien, dus er is altijd wel reden voor een beetje extra onzekerheid. Je weet immers nooit wanneer er iemand aan je bestaansrecht komt twijfelen - zoals Arnon al die gewone burgers ook bij buitenlanders ziet doen. 

Arnon speelt het slim hoor. Of sluw, zo u wil. Arnon filosofeert een diepere psychologische laag onder het migratiechagrijn. Mensen willen gewoon graag boos zijn, om hun eigen angsten en tekorten te vermommen. Het is ook geen leugen, per se. De mens is een conflictmachientje. 'Als ze hier niet over vochten, verzonnen ze wel wat anders'. Het kan. Eensgezinde afkeer van het vreemde, versterkt het eigene. Maar Arnon manoeuvreert zo heel leep de discussie en het debat over de (on)wenselijkheid van meer migratie, meer islam en een groeiende regressieve cultuur in ons liberale landje met een grote 180-graden boog naar de eeuwige schuldvraag die op onze joods-christelijke schouders ligt: Deugen wíj wel? Nee, concludeert hij, maar we zijn nou eenmaal te dom om dat te snappen. Nou ja, ú bent te dom om dat te snappen, want Arnon heeft het natuurlijk helemaal door. Vreemdelingenhaat is zelfangst. Voilà. Lastig debat beslecht, nog voordat het begonnen is.

Maar goed. Met een moeder die Auschwitz overleefde om te verklaren dat ze er goed was behandeld, is zijn nederige toegeeflijkheid richting een potentieel levensgevaarlijke opponent bij Arnon wellicht met de zilveren paplepel ingegoten. Enfin. Als Arnonneke beweert dat burgers altijd wel ergens boos en bang over zijn, moet je misschien maar denken: uitkijkend over het plein, vanuit zijn veilige hotelkamer, projecteert hij zijn eigen angsten en onzekerheid op het publiek. Alles om het maar niet bespreekbaar te hoeven maken. Denken we - maar wij zijn zelf ook geen psychiaters.