Geenstijl

NRC heeft het transcript van het voorgesprek tussen Omtzigt en de Oekraïense "nepgetuige" online gezet. De krant haalt daarmee volledig bakzeil, want ook zonder geluid blijkt dat Omtzigt in het gesprek geen onvergeeflijke misstappen beging.

Toch houdt NRC stug vol dat ze gelijk hebben. Dus dat gaan we ontkrachten, voor de zoveelste keer, want het wordt nu echt een beetje kolderiek van de redactie aan het Rokin. 

Wilmer Heck en Andreas Kouwenhoven, beiden geen deskundigen op dossier MH17, wilden "Russische invloeden" aantonen en meenden die te vinden in een vermeend opzetje tussen Pieter Omtzigt en een Oekraïense asielzoeker die zich als MH17-getuige presenteerde tijdens een MH17-bijeenkomst aan de VU, een half jaar geleden. In hun artikel en de (op vooringenomheid en kennelijke scoringsdrift geënte) context die ze daarin aanbrengen, lijkt het alsof Omtzigt een zware misstap heeft begaan en zich daarbij als verspreider van Kremlintheorieën over MH17 heeft gedragen. Uit vele reacties van (prominente) aanwezigen en een deconstructie van GeenStijl bleek al dat dit kolder is. En nu we het transcript hebben (mirror want paywall), wordt de laatste twijfel weggenomen: NRC begaat een canard, en volharden in het verhaal maakt dat alleen maar erger. Het welbekende wrijven in een vlek.

"Op een bijeenkomst over de MH17-ramp met nabestaanden liet Kamerlid Pieter Omtzigt een nepgetuige een door hem opgestelde tekst uitspreken", schreef NRC vorige week zaterdag. We weten dus dat dit niet waar is en door talloze aanwezigen wordt weersproken: Omtzigt hielp de man enkel om zijn eigen warrige verhaal tot een paar kernpunten terug te brengen, die hij in een minuutje kon inbrengen tijdens de vragenronde van de MH17-bijeenkomst aan de VU. Er is daarbij geen valse theorie over MH17 ingebracht, Russisch of anderszins. Er is enkel een nutteloze getuige kort aan het woord geweest, waarbij Omtzigt hem een vraag had voorgekauwd waarop hij hem in zijn antwoord onmiddellijk kon doorverwijzen naar het JIT, en de bijeenkomst onverstoord verder kon gaan.

NRC omschrijft de man als "een nepgetuige van vliegramp MH17" en beweert dat Omtzigt hem "twijfel heeft laten zaaien over de toedracht van de ramp in een zaal vol nabestaanden." Dat is ook niet waar: niet alleen zat de zaal niet 'vol nabestaanden' (er waren er enkelen, en NRC was zelf niet op de avond aanwezig), de Oekraïener beweert enkel dat hij behalve MH17 ook ándere vliegtuigen in het luchtruim zag. Dat is geen "theorie uit Rusland", zoals NRC beweert, dat is door meerdere getuigen verklaard en een bericht daarover uit juli 2015 is ook gewoon in NRC te lezen.

Uit het transcript blijkt bovendien dat de man in het gesprek op de vraag van Omtzigt of hij het neerschieten van MH17 heeft gezien, antwoordt dat hij alleen het neerstorten zag (tekstfragment). Ook daar worden dus geen valse theorieën besproken of bedacht, laat staan dat Omtzigt er een rol in speelt.

Ook ontkent de man nergens dat het toestel met een BUK is neergeschoten, hij verwijst in het voorgesprek alleen naar 'vier vrienden' die zeggen dat ze nooit een BUK hebben gezien (wat iets anders is dan beweren dat er geen was). In de zaal komt de BUK niet ter sprake, en in de sms van Omtzigt staat het ook niet. 

En dan nog het feit dat de man überhaupt aan het woord kwam. In het artikel boven het transcript schrijft NRC:  "Uit de transcriptie blijkt echter dat het nog geen gegeven was dat de man zou gaan spreken, maar dat Omtzigt dit voor hem heeft gevraagd. Aan het einde van het gesprek vraagt de tolk van de Oekraïener aan Omtzigt: „Hij wil weten of hij het woord krijgt.” Daarop antwoordt Omtzigt: „Nou, dat moeten we daar vragen, maar ik denk het niet, maar zullen we even vragen?” Waarop Omtzigt naar de organisatie loopt. Daarnaast blijkt uit het transcript dat Omtzigt de Oekraïner erop wees dat hij ook met aanwezige journalisten zou kunnen praten."

Het JIT deed zelf een getuigenoproep, zoals ook in het voorgesprek aan bod komt. De man zegt dat hij met het JIT gesproken heeft, maar niet alle informatie heeft gedeeld en zich ook niet gehoord voelde. Dat zijn twee verschillende dingen. De man zegt dat hij spreektijd wil en dat Omtzigt hem dan moet interviewen: "Tolk: Hij zegt dat jij zijn, ja, interview geven moet, of zoiets." Omtzigt zal daar geen trek in gehad hebben en moet in het voorgesprek duidelijk gemerkt hebben dat het sowieso niet lekker praat met hem, zeker niet via de zeer matige tolk. Hij regelt dus dat de man een vraag mag stellen, hij dicteert hem die vraag per sms en geeft dan als antwoord: 'U moet bij het JIT wezen'. Warrig verhaal, slechte tolk en onduidelijke intenties zijn geen smoking gun, NRC*.*

Dit is geen Kamerlid dat een opzetje maakte met een valse getuige. Er wordt geen plan gesmeed. En er zijn nul Russische narratieven op wat er met MH17 is gebeurd besproken. Heck en Kouwenhoven denken gek genoeg zelf van wel, want dat is wat ze er van maken in het gewraakte artikel. Maar dit transcript wijst er in de context van Omtzigts handelen (benaderbaar, altijd bereid om te luisteren) en de context van het MH17-dossier (voor wie daar mee bekend is) vooral op dat er helemaal niets bijzonders gebeurt dat afwijkt van bestaande narratieven, laat staan dat Ze Rusjuns hiermee geholpen zijn.

Je zou kunnen zeggen dat het hier ophoudt. Maar aangezien NRC dus nog altijd volhardt in hun eigen interpretatie, kan het boek nog steeds niet dicht. Kijk maar naar de respons van Pieter Klein, of van Siebe Sietsma. En ook wij nemen hier geen genoegen mee. NRC zat er ruim naast, interpreteert haar informatie verkeerd en gaat af op één bron, die bovendien zelf in complotsferen verkeert. We willen dus bijvoorbeeld nog steeds de volledige audio horen. Dit is een erg rommelig driegesprek met een hele slechte tolk. Er kan een boel lost in translation zijn geraakt, zoals ook in die drie minuten die we wél hebben al blijkt (en waarin aan de intonatie te horen is dat Omtzigt de man kritisch beschouwt, zoals in de zin "Wat je hier zegt wordt ontkend door de Oekraïense regering en de OVV concludeert dat er géén vliegtuigen in de lucht waren." Om nogmaals te onderstrepen dat Omtzigt zelf géén "Russische theorie" in de lezing probeerde te fietsen. En dat beroepen op bronbescherming blijft een onzin-argument, want we weten allang wie de bron is.

Maar bovenal willen we dat NRC erkent dat ze een kritisch en ter MH17-zake zeer kundig Kamerlid ten onrechte in de Kremlinhoek hebben gedrukt op basis van flinterdun "bewijs", te weinig bronnen, onvoldoende wederhoor en te weinig kennis van Dossier MH17, en dat ze dat rectificeren. Dossier MH17 heeft terriërs als Omtzigt keihard nodig, want de zaak bloedt dood terwijl rechtsvervolging mijlenver weg lijkt. Als coalitiepoliticus is het al moeilijk genoeg om zo'n dossier kritisch te beheren, zónder de hijgerige nepnieuwsmakers van NRC in je nek. Dus helaas, Kouwenhoven en Heck. Jullie positie is onhoudbaar. Trek eindelijk eens je conclusies.