Geenstijl

Als je kijkt naar de puinhopen bij de Nationale Politie, moet je de vraag stellen: zijn dit de mensen die straks in al uw persoonlijke date mogen rommelen?

De politie blijkt zo lek als een mandje, vooral richting criminelen. De lekkende agenten zijn in veertig procent van de gevallen van allochtone afkomst, terwijl maar zeven procent van de politie allochtoon is. Agenten die de noodklok luiden, worden de ziektewet in gerommeld. 

De screening van nieuwe en huidige agenten is een ondergeschoven kindje. Evenals de cursus schieten. Toen Theo van Gogh vermoord werd, was de politie Amsterdam Amstelland een jaar lang de helft van zijn recherchecapaciteit kwijt om uit te zoeken of Mohammed Bouyeri alleen handelde. 

De capaciteitsproblemen bij politie uiten zich in minder zaken door het OM en rechters. Lege gevangenissen en een tekort aan cipiers. De strafrechtketen stort in. Terwijl de platte pet het steeds moeilijker krijgt, is de top bevangen door een zelf gecreëerd probleem: een reorganisatie. Agenten noemen deze operatie een fiasco. 

De politietop is al jaren bezig om de 25 korpsen te fuseren tot een nationale politie en direct weer op te delen in 10 regionale eenheden, die weer onderverdeeld zijn in districten met onderaan dezelfde basisteams. Keuzes over de inzet van politie blijft bij burgemeesters en officieren van justitie. 

Dit rondje om de kerk heeft bijna een miljard gekost, inclusief overschrijdingen van honderden miljoenen en jaren vertraging. Dit had allemaal sneller gekund door niet een totale reorganisatie af te roepen, maar een nationaal servicecentrum op te zetten voor ICT, salarisadministratie en andere te centraliseren diensten. 

De minister wilde niet onderhandelen met alle ondernemingsraden van individuele korpsen en ondersteunende diensten, richtte daarom eerst een centrale ondernemingsraad in oprichting op (afgekort COR i.o.) en fêteerde deze en kreeg onvoorwaardelijke medewerking. De leden ontvingen ook twee jaar lang dubbele toelagen voor hun werk, bovenop hun vrijstelling van werkzaamheden.

**Zijspoor
**Hoe de minister en aankomend korpschef de wet op ondernemingsraden wilde ontlopen was kort, maar krachtig. Eerst op een grote vage “houtskool schets” een formeel advies aanvragen bij de COR en daarna in de uitwerkingsfase de plannen deelrealisaties noemen die niet meer advies plichtig zijn. 

Dit was het COR niet ontgaan, de meeste onderhandelingen gingen over lijfsbehoud van de raad, niet de inhoud van de plannen. De COR stemde met alles in, zonder haar leden te raadplegen. Kreeg regelmatig slechts vier weken om een advies uit te brengen binnen een gigantische reorganisatie. 

**Quid pro quo
**Toch vindt de onderzoekscommissie geen bewijs voor omkoping. Vooral omdat de COR i.o. direct besloot zich meewerkend op te stellen. Haar conceptreactie op nieuwe plannen was altijd “neen, tenzij…” en haar definitieve altijd “ja, mits…”. Stelde zich strijdbaar op, maar heeft informele lijntjes waarin nuanceringen en instemming vooraf beloofd werden. (PDF p37)

Omdat de wederdienst vooraf geleverd was, ziet de onderzoekscommissie geen causaal verband tussen de forse beloningen, gezellige commerciële vergaderlocaties, snoepreisjes, feestjes en hotelletjes. Alsof er bij omkoping of beïnvloeding altijd vooraf, tijdig en specifiek betaald wordt. 

De hoofdmoot van de kostenoverschrijdingen door het COR bestonden echter uit de inhuur van externe adviseurs, die correct hebben voorspeld dat de reorganisatie twee keer zo duur uitviel dan door het ministerie en korpschef ingeschat. Waar de COR met tonnen uit de bocht schoot, deed de minister en korpschef dat met honderden miljoenen.

**Gekozene
**De directeur HRM adviseerde toen het fout ging de COR i.o. ruimhartig te blijven faciliteiten, en zag geen andere kandidaat voorzitter binnen de COR i.o. Deze voorzitter moest behouden blijven. De COR bestond uit tientallen mensen, toch vond het nieuwe nationale korps dat er maar 1 iemand geschikt was. Geschikt voor wat precies? 

Korpschef Bouman heeft zo summier mogelijk meegewerkt aan dit onderzoek. Hij gaf, tegen advies van de Afdeling Internationale Samenwerking in, toestemming voor een snoepreisje naar de Antillen door o.a. Giltay. Hoewel de COR i.o. meerdere jaren over budget ging, gaf hij alleen waarschuwingen. Waarom greep hij nooit in?

**Scheepsrecht
**Bouman gaf Giltay een lening van vierduizend euro om loonbeslag af te wenden. Ten eerste geeft dat scheve verhoudingen, financiële onderlinge belangen. Daar kwam nog een forse salarisverhoging en voorwaardelijk sepot & formele waarschuwing voor een thuis gepleegd delict bovenop. 

Ten tweede toont de inlener aan niet fatsoenlijk met geld om te gaan. Je moet dan ernstig gaan twijfelen aan zijn financiële competenties. Als iemand zijn huishoudboekje niet kloppend krijgt, kan hij dat wel op zijn werk met veel abstractere zaken? Hier ziet Bouman dat Giltay zakelijk en persoonlijk geen boekhouder is en faciliteert dat. 

**Katvanger
**Het onderzoek naar de financiële uitspattingen bij de COR kwam pas nadat de minister, staatssecretaris, korpschef én directeur korpsstaf waren vervangen. Giltay is eerst gebruikt om alles te smeren en laten passeren, en nu geofferd als zondebok. Aangewezen door de onderzoekscommissie COR politie, terwijl dat buiten hun onderzoeksopdracht viel.

In een rechtsstaat was dit na de aangifte van korpschef Akerboom (de opvolger van Bouman) voorbehouden aan de rechter. Bouman had geen vertrouwen in de onderzoekscommissie. Hij is inmiddels overleden, zijn laatste wens was een parlementair onderzoek naar de reorganisatie van de politie. Zoals het er nu voorstaat, wordt dit strafontslag een deksel op de doofpot.

Als topmensen en uitvoerend personeel bij de politie zo chantabel, incapabel, beïnvloedbaar of laks zijn, wie zegt ons dat het bij een sleepnet plotseling een utopie van integriteit zal zijn? En dat in de eeuwigheid zal blijven? Zijn dit de ambtenaren die uw mobieltje mogen hacken om onderzoek te doen naar iemand in uw omgeving?

Teken, voor een referendum over de sleepwet.

FEYNMAN