Geenstijl

Mailtje van een docent, in reactie op de Feynman van zaterdag. Bottom line: laat die loonsverhoging maar zitten, investeer liever in beter onderwijs. Knip, plak:

"Geachte redactie,

Bij dezen reageer ik graag op het artikel 'Feynman en/of Feiten – Leerkrachten kapot belast'.

Al zes jaar lang ga ik iedere dag met heel veel plezier naar mijn werk en ik kan me niet voorstellen wat ik zou doen als ik niet iedere dag voor de klas zou mogen staan. Inmiddels weet ik dat het zo heeft moeten zijn, mijn moeder is immers juffrouw en ook mijn opa was docent op een middelbare school, maar dat is niet altijd zo geweest. Ook ik ben via de mavo, het mbo en een mislukt uitstapje terecht gekomen op een plek (bachelor docent Engels) waar ik me eindelijk realiseerde waarom ik tot op dat moment niets op school had uitgespookt; motivatie. 

In mijn optiek, die wordt gevormd door de praktijk die ik dagelijks onder ogen zie, is het de motivatie, of juist het gebrek daaraan, die er toe leidt dat veel jonge mensen niet op het juiste niveau of bij de juiste studie terecht komen. En de schuld hiervan ligt inderdaad bij het onderwijs. Het is op mijn werk absoluut niet zo dat havisten of vwo'ers naar een lager niveau worden gegooid om daar de examenresultaten op te krikken, het wordt vooral gedaan uit pure machteloosheid. Machteloosheid die deels voortkomt uit een gebrek aan kwaliteit bij onderwijzend en onderwijs-ondersteunend personeel, maar die hoofdzakelijk wordt veroorzaakt door een gebrek aan tijd.

Natuurlijk is het waar dat docenten relatief veel en vaak vakantie hebben maar ik vermoed sterk dat we meer onbetaalde overuren maken dan welk beroep binnen dezelfde salarisschaal dan ook. Naast het voorbereiden en geven van lessen worden we namelijk overladen met secondaire taken. Wat dat betreft worden we inderdaad kapot belast. Buiten de reguliere lestijd een moment investeren in leerlingen kost veel tijd, mensen zijn complexe wezens en kinderen zijn dat bovenal. Nu kan je natuurlijk stellen dat dit niet nodig is, maar ik denk dat het juist heel belangrijk is voor een leerling dat hij/zij het gevoel heeft gezien te worden, juist ook als je als docent in staat wil zijn om een leerling te motiveren.

Bij ons op school duurt een lesuur 50 minuten. In deze tijd moeten leerlingen ook nog naar het betreffende lokaal komen en in- en uitpakken. Effectief gezien heeft een docent dus 40-45 minuten met een groep die vaak uit meer dan 30 leerlingen bestaat. Je hoeft geen wiskunde te geven om te concluderen dat er dan weinig tijd per leerling over blijft. Heb je een aantal leerlingen in de klas die extra aandacht nodig hebben? Dan betekend dit dat je naast instructie en kennisoverdracht helemaal geen tijd meer hebt om de reguliere leerling de aandacht te geven die hij/zij verdient, het speciaal onderwijs is namelijk grotendeels wegbezuinigd en het reguliere onderwijs moet deze leerlingen maar gewoon door de molen halen volgens onze volksvertegenwoordigers. 

Wat zou het fijn zijn als er minder lessen per dag zouden zijn, zodat docenten de tijd krijgen om actuele, aantrekkelijke en motiverende lessen te maken. Op deze manier wordt het ook makkelijker voor docenten om onder werktijd contact te hebben met leerlingen, ouders of onderwijs ondersteunende instanties. Een 'goede' docent doet dat nu vaak uit liefde voor zijn/haar vak in eigen tijd. Een 'slechte' docent probeert het zo veel mogelijk te vermijden. Ook voor leerlingen zou het verminderen van het aantal lesuren een verademing zijn, ze kunnen zich toch geen zeven lesuren achter elkaar concentreren. Tevens zouden leerlingen in veel kleinere groepen moeten zitten zodat docenten meer tijd hebben voor ieder individu en waardoor differentiëren in lesstof ook een stuk eenvoudiger is. Laten we dat geld dus investeren in kleinere groepen en kwalitatief beter onderwijs. 

Meer tijd en kleinere groepen zijn echter niet de enige randvoorwaarden voor kwalitatief goed onderwijs. De docent zelf is hier misschien wel de belangrijkste randvoorwaarde. Tijdens mijn eigen studie heb ik mensen zien afstuderen waarvan ik wist dat ze geen fatsoenlijk Engels konden spreken en ook geen les konden geven, laat staan dat ze affiniteit met kinderen hadden. Medestudenten en docenten realiseerden zich dat allemaal goed maar de hbo-kassa moet wel rinkelen natuurlijk. Deze schrijnende situatie werd later onderstreept toen een van mijn familieleden een vak waarvoor ze meerdere malen voor gezakt was op de PABO mocht afsluiten met een mooi verhaal over een Bijbelboek. Kwaliteit in het onderwijs begint al voordat de docent voor de klas komt te staan en de opleiding tot docent dan ook bij uitstek het instrument om hogere eisen te stellen aan de docenten van morgen. 

Eenmaal in het systeem is er overigens ook nog veel winst te behalen. Het aannamebeleid is met enige regelmaat slecht en collegae die, volgens vele collegae en mijzelf, nooit in het onderwijs hadden moeten werken, worden binnen gehaald met een vast contract. Een docent ontslaan is een moeilijke en dure aangelegenheid voor een school, de rit uitzingen is vaak goedkoper. Wat dat betreft zijn we inderdaad net ambtenaren. Het is natuurlijk moeilijk om docenten af te rekenen op de resultaten van de leerlingen. Er zijn immers zoveel factoren die meespelen. Maar het wordt tijd dat er in ieder geval wel een vorm van afrekening plaatsvindt. Loop een willekeurige school binnen en spreek een paar willekeurige groepen leerlingen aan en je weet binnen 5 à 10 minuten welke docenten goed kunnen lesgeven en welke niet. Stimuleer collegiale consultatie en onderlinge observaties en geef docenten die onvoldoende presteren de tijd en de training die ze nodig hebben om zich te ontwikkelen tot een goede docent, of neem afscheid van elkaar op een manier die waardig is aan de methodiek van een commercieel bedrijf. Daar sta je namelijk ook op straat op het moment dat je onvoldoende functioneert. 

Kortom, die paar tientjes extra salaris waarvan ik amper wat over houdt mogen ze wat mij betreft houden in Den Haag. Liever zou ik zien dat het wordt geïnvesteerd in kwalitatief beter onderwijs zodat het niet meer alleen de roeping is die een docent in staat stelt om zijn/haar werk goed te doen maar dat we ondersteund worden door een goed functionerend onderwijssysteem. Pas dan kunnen docenten onze leerlingen de ondersteuning en motivatie geven die ze nodig hebben om het maximale uit het onderwijs te halen."

Vriendelijke groet,
[Naam bij de redactie bekend] 

PS. Geenstijl-lezer vanaf het begin. Bedankt voor jullie kritische blik op alles wat er om ons heen gebeurt. Ik hoop nog vele jaren van Geenstijl te mogen genieten. Mocht u mijn hele reactie hebben doorgelezen, waarvoor hulde (aangezien mijn Engels een stuk beter is dan mijn Nederlands schrijven), dan zou ik u willen vragen om vooral extra kritisch naar ons onderwijssysteem te blijven kijken. Zoals u gemerkt heeft gaat het onderwijs me aan het hart en als trouwe lezer weet ik dat de invloed van het roze leger niet onderschat mag worden! Bedankt.