Geenstijl

Slaapwandelend naar De Schuldenval!

Afgelopen week gaf Nout Wellink een interview bij Sven op 1. Ik heb er relatief weinig over terug gezien in de pers, maar hij deed weldegelijk een paar boude uitspraken over schulden, inflatie, groei en de houdbaarheid van de euro en de EU.

Het interview begon met zijn mening dat het CPB veel te positief was over de verwachte inflatie voor 2023. Nout denkt dat we in een nieuw tijdperk zijn gekomen waar een verhoogd inflatieniveau en inkomensdruk de nieuwe norm zal zijn. De Geldblog-lezer weet dit al want in ”Stagflatie dankzij opa’s en oma’s” en in “Inflatie is nu ineens een blijvertje”  werd al gewaarschuwd voor deze kentering in de inflatie- en groeitrend.

Overigens stelt Wellink dat het CPB er zo naast zit door groepsdenken, iets waar het IMF ooit onderzoek naar heeft gedaan. Hij stelt zelf ook daar in het verleden last van te hebben gehad. Maar de grote verklaring voor het verschil tussen zijn mening en die van zijn opvolger, Klaas Knot, komt vooral doordat Nout nu vrijuit kan praten. Ofwel, hij geeft ons het echte(ere) verhaal, iets wat Knot dus niet kan doen. En dat echte verhaal is dus enigszins alarmerend.

Zo stelt hij dat we slaapwandelend in een schuldenval terecht zijn gekomen. Een schuldenval is wanneer (in dit geval) een overheid steeds meer schulden moet aangaan om oude schulden af te lossen en dat de schulden steeds duurder worden door het toegenomen risico, wat de nieuwe schulden eigenlijk nog minder financieel draagbaar maken, waardoor er een vicieuze cirkel ontstaat. Iets wat beschreven is in “ECB wil van het gas af” op dit blog.

De schuldenval geldt niet voor Nederland want onze staatsschuld ligt beneden de 60% en laat een dalende trend zien, merkte Sven op, maar Nout stelde terecht vast dat Nederland als deel van Europa (hij bedoelt dan de eurozone of de gehele EU, dat is niet duidelijk) verder moet kijken dan haar eigen huishoudboekje. Ofwel, wij kunnen het beste jongetje van de klas zijn, maar als de grote jongens de boel verpesten, dan worden we gewoon meegesleurd in de ellende.

Daarop werd de focus dus op Italië gelegd door Sven, wat logisch is, maar Nout gaf wederom weer een schot voor de boeg voor de oplettende luisteraar: ja, Italië is een puinhoop, maar kernland Frankrijk is dat inmiddels ook! Macron heeft grote pakketten beloofd die gefinancierd worden met schulden terwijl de Franse schuldenquote al zo hoog is (schuldquote van 113% in 2021). “Europa” (ik haat deze term gezien Wellink niet refereert aan het continent Europa maar naar de EU/EMU) heeft in verdragen vastgelegd hoe met staatsschulden en overheidstekorten moet worden omgegaan, maar daar blijken veel landen zich niet aan te houden, zoals de Geldblog-lezer al heeft kunnen vaststellen in onder andere “Monetaire waanzin”.   

Zo zat Italië bij de introductie van de euro zo rond de 100% schuldquote (staatschuld/BBP) en beloofde het plechtig dit naar de Maastricht limiet van 60% terug te brengen. Nu gaat het land op weg naar 160% schuldquote… Nout stelt ook in deze context een onmogelijkheid vast; een land kan jaarlijks redelijkerwijs 3 procentpunt van haar schuldquote reduceren, dus als Italië dat zou doen, dan duurt het minimaal 30 jaar voor dat Italië aan de normen voldoet.

Hiermee stelt Wellink eigenlijk dus vast dat dit een onbegaanbare weg is. Dus wat moet er dan gebeuren? Op dit punt gaat het interview een beetje van de rails, zo lijkt het, maar Wellink draagt verschillende opties aan: Corona Noodfonds gebruiken voor verzachting van de pijn veroorzaakt door hogere energieprijzen (door Putin EN DE GROENE TRANSITIE, aldus Nout; en hij stelt dat steun naar bedrijven moet in plaats van consumenten want dat is minder inflatoir). Dit heeft u natuurlijk allang kunnen lezen in “De EU gaat weer slag slaan” en “Groene Inflatie” op dit blog.

De tweede oplossing is toch een vorm van mutualisatie van de schulden. Dit gebeurde ook na de burgeroorlog in de VS waar de torenhoge schulden van de verschillende staten samen werden gedragen. Echter, Nout merkte wel op dat dit kwam door een oorlog die niet had moeten plaatsvinden (er was geen wanbeleid, buiten die oorlog dan, en er was solidariteit want alle staten zagen de fout in), terwijl de situatie in de eurozone er één is waar lidstaten bewust slecht gehandeld hebben (en blijven handelen!). Dus dat gedrag zou beloond worden wanneer alle schulden op één hoop gegooid gaan worden. Hier merkt Wellink wederom op dat een dergelijke oplossing conditioneel is op structurele hervormingen, en daarmee hint hij op verdere machtsoverdracht van de lidstaten naar Brussel, want dat is de enige manier om hervormingen te kunnen afdwingen. Een variatie op het plan van Gentiloni.

De derde oplossing die Nout aandroeg was een stellige: schulden kwijtschelden. Hij stelde vast dat zelfs met de voorgaande oplossingen, het grote schuldenprobleem blijft bestaan en dat bepaalde landen een schuldsanering moeten doorstaan. Griekenland werd als voorbeeld aangedragen. Maar dit zou wel een pijnlijke periode inluiden voor de private sector. Maar als dit in plaats van Griekenland, voor Italië, Spanje en Frankrijk zou gelden, dan is het inderdaad geen wonder dat Wellink zo negatief is gestemd over de vooruitzichten van “Europa”…

En dat leidde mijn inziens tot een boude uitspraak dat de eurozone in existentiële crisis zou belanden als de politiek nu niet eindelijk ingrijpt! Bij iedere crisis worden de weeffouten van de eurozone maar al te duidelijk. Probleem voor de ECB, volgens Nout is dat zij voor prijsstabiliteit en stabiliteit van de financiële sector moet zorgen en dat die twee doelen door de weeffouten nu niet meer mogelijk lijken. Zo moet de ECB de rente verhogen, maar dat zou gelijk de financiële sector in de problemen doen geraken (pensioenfondsen, hypotheekgevers en daarmee de banken, etc.). Daarmee stevent de eurozone af op een crisis die wel eens haar einde kan betekenen; iets wat aan bod kwam op het Geldblog in “De Fed breekt de eurozone op”. De oplossing ligt dus niet bij de ECB, maar bij de politiek.

Dat een zo’n goed ingevoerd persoon dit soort uitspraken doet is niet niks. Nog even en Nederland is een Plasterk rijker, maar dan op monetair vlak! Het laat de buitenstaanders zien dat er erg vaak goed weer gespeeld wordt binnen “Europa” en dat het (eindelijk) niet langer een wappie-onderwerp is om de houdbaarheid van de euro aan te kaarten. Sterker nog, Omtzigt heeft de eurocrisis noodscenario’s opgevraagd. Hopelijk heeft Nout ook door dat als er exits plaats moeten vinden, dat het juist de sterke landen moeten zijn die uitstappen en niet de zwakke. Het staat hem vrij de redactie op te bellen voor de details van een dergelijk plan.

Kortom, een insider luidt de alarmbel. Tijd om op te letten.