Geenstijl

Onze roman in stukjes gaat verder! Vorige week las u deel 11, vandaag deel 12. Het complete verhaal leest u van onder naar boven in ons Fictie Feuilleton dossier*. *

Donderdag 14 april 2016  

Vandaag ga ik kennis maken met mijn “maatje”. Een andere zogenaamde recente werkloze. Een werkloze die om bepaalde redenen aan mij is gekoppeld met het idee dat we elkaar kunnen helpen om sneller aan werk te komen. Als we allebei binnen zes maanden werk vinden, krijgen we ieder een bonus van EUR 250.

Als ik enkele minuten in de wachtruimte zit besluit ik de brief uit de binnenzak van mijn jasje te halen. Brieven die de gemeente stuurt moet je altijd meenemen naar afspraken. Het zijn bewijsstukken waarmee je als werkloze kunt aantonen dat je daadwerkelijk een afspraak hebt bij de gemeente. Ik vouw de brief open en lees de tekst.

Mijn maatje heet Freek van Vuure tot Beregein.  

Freek heeft vast dezelfde brief gehad als ik. Daarin heeft hij gelezen dat hij gekoppeld is aan ene Eren Yilmaz. Heb ik weer, moet Freek gedacht hebben, word ik gekoppeld aan een ongeletterde allochtoon die niet wil werken.  

Freek dus. Vandaag ga ik hem ontmoeten in het bijzijn van mijn klantmanager. Ik vraag me af wat voor soort persoon Freek is. De naam doet chique aan. Alsof hij van adel is. Hij heeft vast en zeker een universitaire studie afgerond. Rechten. Of misschien geneeskunde. Misschien is Freek wel een chirurg. Hoewel, die hebben bijna altijd een goed betaalde baan. Alleen chirurgen die verkeerd snijden worden werkloos en die wil je niet als maatje.

Terwijl ik in de wachtruimte zit, kijk ik om me heen. Zou Freek er al zijn? En wie zou hij dan zijn? Ik tel elf mannen in de ruimte. Behoorlijk aantal allochtonen. Die zullen vast geen Freek heten. Die vallen af. Blijven er vijf over.

Misschien is het een lange blonde jongen die een donkerblauw pak draagt en doorlopend nerveus om zich heen kijkt. Nee, realiseer ik me dan. Zo gaan werklozen niet gekleed. Zelf iemand die Freek heet niet. Kans is groot dat hij hier komt solliciteren. Misschien wil hij klantmanager worden. Daar hebben ze een tekort aan.

Ik heb een hekel aan mannen in pakken. De leden van de commissie die onderzoek deed naar alle wantoestanden op de scholengemeenschap waar ik tot voor kort les gaf, droegen ook allemaal dure pakken. Konden ze gemakkelijk betalen overigens. Op de eerste dag dat ze verschenen lekte uit dat de heren driehonderd euro per uur betaald kregen. Om een rapport te maken waarvan iedereen op voorhand de inhoud al kende.

Nog voordat ik de andere mannen in de wachtruimte kan beoordelen verschijnt mijn nummer op de beeldschermen in de wachtruimte. Mij wordt verzocht naar bespreekruimte K2 te komen.  

Klantmanager Hetty ontvangt me. Ze lijkt de zomer al in haar bol te hebben: geel haar met oranje tinten. Als ik goed kijk, zie ik dat er een bepaald patroon is aangebracht in haar kapsel. De oranje tint loopt als een soort golf door haar kapsel heen. Moet een forse klus zijn geweest. Eentje die precisie vereist. Is haar kapper lang mee bezig geweest.  

“Fijn dat u er bent,” zegt Hetty opgewekt. “Hoe verloopt de inspanningsperiode?”

“Dat loopt best goed,” zeg ik. “Ik heb mijn CV al op werk.nl geplaatst en sta bij diverse uitzendbureaus ingeschreven.”

Hetty knikt terwijl ze naar haar monitor kijkt en op haar toetsenbord typt. Dan, na enkele ogenblikken, zegt ze: “Ik zie het,” zegt ze. “Je CV staat erin. Een goede start. Nu is het zaak om zo snel mogelijk de eerste sollicitaties de deur uit te doen.”

“Zeker,” beaam ik. “Dat is de volgende stap.”

“Goed,” zegt Hetty nadat ze een slok water uit een plastic bekertje heeft genomen. “Ik ga uw maatje oproepen.”

Tijdens de middelbare school had ik vooral Turkse vrienden. Maar ook Paul. Paul was een kop groter dan ik. Donker haar, eeuwig zongebruinde huid, en populair bij de meisjes. We werden vrienden nadat we door onze docent Nederlands samen in een groepje werden geplaatst en de opdracht kregen een pagina voor de schoolkrant te maken. Eerst vond Paul het maar niks. Wat moest hij met die Turk die altijd met Turken omging en de helft van de tijd in het Turks brabbelde. Heel veel, zo bleek. Hoewel Paul te boek stond als een sportieve jongen die niets liever deed dan voetballen en tennissen, hield hij ook van schrijven. Net als ik. Al snel ontdekten we onze gezamenlijke passie voor het woord. We namen ons voor om de beste pagina ooit te maken. En zo geschiedde: enkele weken later wonnen we de publieksprijs voor beste artikel in de schoolkrant: een gedetailleerd verhaal waarin we het leven van vijf succesvolle oud-leerlingen van onze school beschreven, geïllustreerd met foto’s die genomen waren tijdens hun periode op school en foto’s van hun huidige leven. Met het binnenhalen van de winst werden we maatjes voor de rest van het schooljaar. Lange Paul en kleine Eren.

De deur gaat open en een donkere jongen stap de ruimte binnen. Echt donker, bijna zwart. Gehuld in rap-achtige kleding. Witte sneakers, grote pet die schuin op zijn hoofd staat, nogal ruime trainingsbroek en een zwart shirt waarop in witte grote witte letters ‘BALR’ staat. Waarschijnlijk de naam van een bekende rapgroep.  

“Dit is Freek,” zegt Hetty terwijl ze op staat.  

Freek schudt mijn hand. “Yo,” zegt hij.  

“Goedemiddag,” zeg ik. “Ik ben Eren.”

“Zie je nou,” zegt Freek terwijl hij zich richt tot Hetty. “Zie je z’n gezicht?” Klaarblijkelijk valt mijn verbaasde blik op. “Dit heb ik nou altijd!” Hij laat zich in een stoel zakken en legt zijn armen over elkaar.

“Freek heeft enige moeite met zijn naam,” zegt Hetty aarzelend terwijl ze weer plaats neemt. Ook ik ga weer zitten. “Hij is als drie dagen oude baby geadopteerd. Hij had nog geen naam. Toen hebben z’n pleegouders hem Freek genoemd. Maar Freek vindt dat ze een persoon zoals hij nooit Freek hadden moeten noemen.”

“Een persoon zoals ik?” reageert Freek. “Je bedoelt een neger.”

“Dat woord gebruiken we liever niet,” zegt Hetty.

Freek schudt zijn hoofd.  

“Hoe dan ook,” gaat Hetty door, “voor Freek is het lastig. Als hij ergens solliciteert, dan verwachten ze, hoe moet ik het zeggen, een Freek. En niet een…”

“Neger!” roept Freek.  

“Maar toch Freek,” probeert Hetty. “Je hebt bijna een jaar lang bij Kentucky Fried Chicken gewerkt. Dat ging toch goed?”

“Dat deed ik een halve dag per week,” reageert Freek. “En alleen maar totdat ik verplicht werd een naambordje op te doen. Daarna werd ik doorlopend uitgelachen. Vooral door andere negers. Zaten ze de hele tijd te gniffelen en naar me te wijzen. Een neger die Freek heet, dat klopt niet.”

Hetty zucht. “Goed,” zegt ze. “Ik heb begrip voor jouw frustraties. Ik begrijp dat je er last van hebt. Maar laten we nu focussen op hetgeen waar we hier vandaag voor bij elkaar zijn: het maatjesprogramma. Vanaf vandaag zijn jullie elkaars maatje. Misschien is het goed als jullie iets over jezelf vertellen. Eren, wil jij starten?”

Ik knik. “Mijn naam is Eren Yilmaz. Als kind ben ik vanuit Turkije hierheen gekomen. Ik heb Engels gestudeerd en mijn meest recente baan was docent Engels aan een scholengemeenschap.”

Freek trekt zijn wenkbrauwen op: “Ben jij een Turk die gestudeerd heeft aan een universiteit. Een Turk die Engelse les geeft?”

“Ja, dat klopt,” bevestig ik.

“Hah! Dat is net zoiets als een neger die Freek heet!” Hij slaat met zijn gebalde vuist op zijn eigen borst en wijst daarna naar me. We hebben een band, klaarblijkelijk.

“Kijk,” zegt een zichtbaar opgeluchte Hetty, “daarom zijn jullie maatjes geworden. Jullie zijn beiden heel bijzondere personen. Freek, wil jij jezelf ook nog even kort introduceren?”

“Ik ben Freek,” zegt hij. “Vierentwintig. Ik ben als baby geadopteerd en mijn ouders dachten dat ze mijn negerschap uit me konden halen door me Freek te noemen en kakkerige kleding aan te trekken. Echt, ik ben ze dankbaar voor alles, maar ik wil gewoon mezelf zijn. Mijn eigen kleding heb ik al, nu nog een andere naam. Misschien dat ik mijn naam verander in Jamal. Dat past beter bij me. Maar ik denk ook nog aan andere namen.”

“Goed,” grijpt Hetty in. “Jullie zijn vanaf vandaag maatjes. Dat betekent dat jullie minimaal twee keer per maand met elkaar contact hebben om elkaar te helpen om snel weer actief te worden op de arbeidsmarkt. Om de voortgang te monitoren, zullen jullie af en toe uitgenodigd worden om samen bij mij langs te komen. Alles staat in deze toelichting.” Ze geeft mij en Freek een glanzende brochure waarop in dikke letters “Maatjes helpen elkaar” staat.  

“Geweldig,” zegt Freek.

“Vergeet niet, als jullie beiden binnen zes maanden betaald werk hebben, ontvangen jullie ieder EUR 250. Duidelijk?”

Terwijl ik op sta denk ik terug aan Paul. Hij en ik waren op het eerste gezicht ook tegenpolen. Maar dat kwam goed. Met Freek komt het ook goed. Vast en zeker.