Geenstijl

"De straf wordt ook onderschat. De cel is een hotel, een taakstraf is een beetje hangen en een boete is makkelijk af te tikken uit de buit."

Klaas Dijkhoff probeerde met een proefballonnetje over dubbel zo zwaar straffen in probleemwijken de aandacht af te leiden van de dividendbelasting. De VVD zat in achttien van de dertig van de naoorlogse kabinetten, en werkte sinds 2004 met het CDA samen aan dit douceurtje voor buitenlandse beleggers. Het geld klotst over de plinten heen en de VVD had al die jaren criminelen meer kunnen straffen. 

Dankzij een hogere pakkans vaker straffen geeft criminelen extra tijd achter de deur. Die zienswijze wordt Kamerbreed gedragen, het is een terugkerend voorstel van GroenLinks. Vroeger in de criminele carrière straffen geeft ook zachte initiatieven vanuit onder andere de reclassering om iemand op het rechte pad te krijgen meer kans. Alles is al voorbereid, de cellen staan leeg, duizenden veroordeelden op de vlucht, soms zelfs met uitkering.

Voor die beleidswijziging hoeft niemand te overleggen met de Kamer. Van politieagent tot minister bestaat al de volledige vrijheid waar gesurveilleerd wordt en welke aangiften, delicten en voortvluchtigen prioriteit hebben. Deze ballon bestaat al en had allang moeten vliegen. In plaats daarvan wordt de politie in continue reorganisatie gehouden, worden cijfers opgeleukt door veel kleine succesjes te turven en is de strafdreiging net zo verwaarloosbaar als in 1990.

De effectiviteit van straffen wordt vaak gemeten in recidivecijfers. Maar dan is het delict al gepleegd, en het kalf verdronken. Inschattingen van daders bepalen hoe en hoeveel ze in de fout gaan. De afschrikkende werking van een straf wordt gegeven door de pakkans maal de omvang van die straf. Die pakkans wordt onderschat en kan zonder wetswijzigingen dagelijks worden bijgestuurd.

De straf wordt ook onderschat. De cel is een hotel, een taakstraf is een beetje hangen en een boete is makkelijk af te tikken uit de buit. Aankomend criminelen vergeten de langdurige effecten van een strafblad. De Verklaring Omtrent Gedrag hindert later een normale baan en de Wet Bibob hindert een eigen bedrijf. Deze regelingen houden criminelen in een uitkering aangevuld met criminele activiteiten, net zo lang tot het einde van de ladder gehaald is.

Omerta

De pakkans wordt in probleemwijken verder gesaboteerd door de gesloten cultuur van sommige bevolkingsgroepen. Met de mantel der liefde bedekken ze de acties van criminelen. Daarmee geven ze een belangrijke voedingsbodem voor overhaaste generalisaties, vooroordelen en discriminatie. Broeders helpen en je goede naam & eer beschermen begint bij tough love.

Sommige gebedshuizen prediken geweld, andere gaan minder ver. Die galmen dat diefstal van ongelovigen onderdeel is van de heilige oorlog. Dat is ook een vorm van wij-zij denken. Een aanval op het gelijkheidsbeginsel vanuit de geloofsvrijheid. Het ondermijnt de cohesie in de samenleving net zo goed als reeds verboden motorclubjes. Integratie betekent ook samenwerking met recherche.

Gedoogde delicten

Op zakkenrollen staat maximaal vier jaar cel, toch ziet de boevenspotter deze week dezelfde dame opnieuw. Verdachten zonder vaste woon en verblijfsplaats in vrijheid hun proces laten afwachten vormt effectief een einde van de vervolging. Voor de oplossingspercentages worden ze nog bij verstek veroordeeld, maar in die zaken zijn wij vooral onszelf aan het bezighouden.

Kraken is een delict waarop bij meer dan drie daders en gebruik van geweld maximaal 32 maanden celstraf staat. Toch zitten stelselmatige krakers iedere keer bij de civiele rechter te overleggen hoe lang ze hun delict nog mogen voortzetten. Een autodief krijgt ook niet de kans om nog even een paar dagen door te tuffen op zoek naar een nieuwe wagen. 

Verkeer

Tien miljoen bekeuringen leveren jaarlijks ongeveer een miljard op. Het meeste via het kenteken voor snelheidsovertredingen en parkeren. Laaghangend fruit dat veel geld oplevert. In ons kikkerlandje zijn inmiddels de helft van de verkeersdoden zwakke verkeersdeelnemers. Toch wordt er nauwelijks bekeurd op negeren van zebrapaden, fietsen zonder licht en voorrangsfouten.

Rutte was zelf getuige van een vrachtwagen die rechtsaf sloeg en daarbij een fietser doodreed. De premier voelde zich machteloos, maar is dat absoluut niet. Zwakke verkeersdeelnemers samen met auto's groen geven is een keuze. Er zijn ook landen die apart groen hebben voor zwakkere verkeersdeelnemers, zodat als auto's groen hebben, ze kunnen doorrijden.

Na het dodelijke treinongeval met kleine kinderen werd kritisch gekeken naar de elektrische bakfiets en de instructie aan de bestuurder, maar niet naar de wegbeheerder. ProRail gaf in de persconferentie na de ramp letterlijk toe dat spoorwegovergangen levensgevaarlijk zijn. Is Nederland niet een beetje vol en druk voor gelijkvloerse kruisingen met treinen? Zie ook de aanbevelingen van de Raad voor de Veiligheid uit 2016.

In al deze dossiers hebben bewindspersonen een bevoegdheid keuzes te maken. Het wordt tijd dat ze daar eens verantwoording voor afleggen, voordat ze weer in de tunnelvisie schieten dat zaken alleen op te lossen zijn met nieuwe wetgeving. Dan blijven ze hangen in hun papieren werkelijkheid, zonder besef van de reikwijdte van hun macht.

Nalatigheid is dodelijk.