Geenstijl

Jaarlijks een half miljard meer uitgeven aan het opheffen van dividendbelasting is groot nieuws. Maar veel grotere bedragen gaan rond in Europese garantstellingen.

Zo lang het mooi weer is, zijn ze niet zichtbaar op de begroting. In een recessie komen deze lijken uit de kast rollen om een gat te slaan in de begroting, of chanteren ze kabinetten met de mogelijkheid daartoe. Slikken of stikken.

Zo staat Nederland via het ESM garant voor staatsschulden van bijvoorbeeld Griekenland. Begin deze maand werd feest gevierd dat Griekenland zijn laatste noodlening van 15 miljard kreeg. Dat bleek helaas geen belofte, maar een verwachting. De ECB, EC en ESM staan klaar om verder te gaan. Inmiddels is de 200 miljard gepasseerd. Het is pas tijd voor een feestje als de laatste euro terug is. 

Na tien jaar interventie is het tijd om de balans op te maken. Als je het verschil neemt tussen de marktrente uit 2008 en de rente die de Trojka rekende, en je vermenigvuldigt dat met de looptijd van deze redding, dan is een cadeautje van 100 miljard gegeven. Griekenland hoeft niet te betalen voor het risico. Er mist EU-breed een bonus/malus systeem om risico's te mijden.

Als je kijkt naar de cashflow, dan is de meeste hulp direct doorgesluisd naar beleggers die eerst woekerrentes rekenden, en daarna speculeerden op een Europese redding. Die hebben de schulden met korting gekocht, en toch de volle mep betaald gekregen. Hier werd gegokt dat de Griekse schulden feitelijk eurobonds waren – en gewonnen. 

Het toiletpapier werd met terugwerkende kracht gegarandeerd door de eurogroep, iets wat onder andere verankerd is in het ESM. Dit uit zich in onderschatte risico's en kunstmatig lage marktrentes. Landen zoals Italië kunnen meer en goedkoper lenen. Dit maakt landen vrijer om zich niet aan de begrotingsregels te houden.

Als je naar de geschiedenis kijkt, zijn er maar twee depressies vergelijkbaar in omvang. De grote Amerikaanse Depressie was minder diep en de economie herstelde zich volledig in ongeveer zeven jaar. De Argentijnse depressie was nog minder diep en de economie herstelde zich nog sneller. In Griekenland is het oude niveau niet eens in beeld. Dat is niet verwonderlijk.

Griekenland zal ten opzichte van de rest van de EU hogere belastingen kennen vanwege deze schuld en daarom zal iedereen met een IQ hoger dan zijn schoenmaat eronder vandaan vluchten. Zo lang er vrij verkeer van personen in de EU is, ontbreekt het een staat simpelweg aan lijfeigenen en horigen om oude schulden te laten betalen. 

Een kwart van de Griekse jeugd werd een economische vluchteling en betaalt volledig legaal elders in Europa minder belasting en dus geen cent aan deze schuld. Slimme beleggers en Griekse ondernemers deden hetzelfde. Wat is de waarde van een nationale staatsschuld als het onderpand geen inwoners bevat? Er is een enorm risico op wanbetaling door een ongehinderde bevolkingsexodus. 

Dit is de slechtste en duurste redding uit de afgelopen eeuw. Men denkt op deze manier de euro gered te hebben, terwijl men alleen maar bewezen heeft dat de unie geen antwoord heeft op deze simpele problemen. Het IMF is nog veel feller in haar evaluatie: IMF admits disastrous love affair with the euro and apologises for the immolation of Greece.

Van het besluitvormingsproces is niets vastgelegd. Onbekend is wie welke beslissing genomen is, en op basis van welke informatie. Niemand kan dit meer beoordelen of ervan leren. Zelfs een ezel is niet dom, leert van zijn fouten en stoot zich niet twee keer aan dezelfde steen. Wel is duidelijk dat alle interne regels van het IMF zijn overtreden, en het IMF niet nogmaals met zoveel geld zal komen.

Binnen Nederland en de Europese commissie kende men na de bancaire crisis hetzelfde probleem. Vele cruciale momenten zijn niet genotuleerd. Daardoor kunnen we geen reconstructie maken. Iets wat pijnlijk duidelijk werd tijdens de parlementaire enquête. Niet alleen wordt het werk van de toezichthouder onmogelijk, hiervan leren en deze ellende voorkomen ook. 

Griekenland ruilde bij Goldman Sachs een hoge schuld met lage rente voor een lage schuld met hoge rente. Die transactie zorgde ervoor dat Griekenland kon toetreden tot de eurogroep. Dat gaf een nieuwe periode waarin onbeperkt geleend kon worden. Ze eindigden met een nog hogere schuld, een opgeklopte economie en oplopende woekerrentes.

Italië heeft een nieuwe regering die op grote schaal met een basisinkomen wil experimenteren. Een experiment voor rekening en risico van de EU, daarom kunnen ze te goedkoop lenen, en kunnen wij straks betalen. De kapitaalmarkt reageert te laat met hoge rentes of een weigering geld uit te lenen. De EU handhaaft geen begrotingsregels, de kapitaalmarkt ook niet.

Dat Griekenland en Italië zelfstandig & suïcidaal kunnen blijven lenen, is de kern van het probleem.