Dit is deel 60 van het feitenfeuilleton UWV: Kroniek van een faalfabriek. Hierin beschrijft database doctor @René Veldwijk van binnenuit zijn ervaringen met het UWV. Lees HIER de introductie, inclusief een lijst met afleveringen en personages.

2013

Eind 2012 zijn we eigenlijk klaar met werk.nl en UWV WERKbedrijf. We hebben vastgesteld dat de slechte matches niet werden veroorzaakt door slechte data maar door idiote programmatuur van huisleverancier CGI. De honderdduizenden cv's die in werk.nl zitten blijken overwegend puik ingevuld door mensen die graag werk willen of ten onrechte bang zijn voor hun uitkering. We laten het management achter met een dashboard waarop ze kunnen zien wat er in werk.nl zit en wat er nog mis is. Het meeste is in orde, en dat is maar goed ook, want het lukt niet om de automatiseerders in beweging te krijgen om fouten op te lossen.

Het wordt gaandeweg duidelijk dat de fusie overname in 2009 van het zelfstandige werkbedrijf, het CWI, door het uitkeringen-UWV op een totale ramp is uitgelopen. Voor die overname kende ik de automatiseringsafdeling van dat CWI als heel zwak, maar wel echt betrokken bij de missie om mensen aan werk te helpen. Na de fusie ligt de automatisering bij de centrale UWV-divisie die het hele bedrijf bedient. Het op afstand zetten van de automatisering pakt dramatisch uit. Van onbekwaam maar betrokken gaat het naar onbekwaam en totaal clueless.

De ramp wordt compleet doordat wat het WERKbedrijf doet totaal verschilt van het werk van het uitkeringen-UWV. Als een uitkering niet klopt of de polisadministratie niet werkt en er geen toeslagen worden uitgekeerd, dan vloeit er bloed. Werkt de software van werk.nl niet of kunnen 3.000 mensen bij het WERKbedrijf niet werken omdat het interne systeem Sonar weer eens plat ligt, dan hoor je niemand. Het oude CWI was een zwak maar goedwillend bedrijf; het nieuwe WERKbedrijf lijkt de ultieme verspilling van belastinggeld.

GELDBLOG - Maar wat als cash verboden wordt?

\

Nederland heeft wat betreft betalingsinfrastructuur altijd voorop gelopen in de wereld. Later is dat natuurlijk naar het EMU/EU niveau getrokken, maar feit blijft dat Nederlanders voorop lopen met het digitaliseren van het betalingsverkeer en de acceptatie daarvan. Het meeste heeft te doen met wat er aan de achterkant van het systeem gebeurt; de verwerking van betalingen, overboekingen worden sneller, inzichtelijker en goedkoper. Voor Jan met de pet is dat vooral  te merken in hoe snel iets overgeboekt wordt, hoe makkelijk het is om met pin te betalen of digitaal (dag acceptgiro!) rekeningen te betalen. Het gevolg is dan ook dat het aandeel van cash in ons betalingsverkeer gestaag aan het dalen is. Deze daling heeft (loden [alchemistische pun intended]) vleugels gekregen sinds Covid-19 ons vereerde met een bezoek; cash betalingen zijn gehalveerd naar 20% van de transacties. Het is een klassiek voorbeeld van de door de bomen het bos niet meer zien. We lopen in de val. Ik vrees echter dat de val onvermijdelijk zal blijken.

Dit is deel 59 van het feitenfeuilleton UWV: Kroniek van een faalfabriek. Hierin beschrijft database doctor @René Veldwijk van binnenuit zijn ervaringen met het UWV. Lees HIER de introductie, inclusief een lijst met afleveringen en personages.

2013 - heden

In 2012 weet ik nog niet dat mijn beginnende inspanningen voor de publieke zaak als adviseur van de commissie Elias op niets zullen uitlopen. Het voelt goed om bij te dragen aan beter bestuur zonder dat het gericht is tegen het UWV. In plaats daarvan hebben we lijntjes naar de nieuwe UWV-topman Bruins en automatiseringsbaas Haverkamp. We gaan gewoon ons werk doen.

Dat we een werk.nl-systeem aantreffen dat na herbouw door amateurs in de vernieling is geholpen is een domper. Toch zijn er mogelijkheden om het UWV te helpen. Aan de software kunnen we niet komen (we zouden niet durven), maar daarvoor zijn we ook niet ingehuurd. Het UWV-management wil greep op de data in werk.nl en wij zijn data-experts.

Werk.nl bevat drie soorten gegevens: cv's van werkzoekenden, vacatures van werkgevers en stuurdata waarmee die cv's en vacatures worden gematcht. Het is crisis en het aantal cv's gaat richting de half miljoen. En mede omdat mensen ten onrechte bang zijn om op hun WW-uitkering te worden gekort, zijn die cv's vaak van goede kwaliteit.

Met de vacatures in werk.nl ligt het bepaald anders. Een vacature in werk.nl krijgen lukt nog wel, maar een grote werkgever met veel vacatures moet technisch van goeden huize komen om die in werk.nl te krijgen. En dus gebeurt dat niet. Slechts een handvol gespecialiseerde partijen zoals Randstad neemt de moeite. Typerend is dat de overheid, zelf een grote werkgever, vrijwel geen vacatures op werk.nl plaatst. De Telegraaf schrijft er in 2014 over, maar de politiek is niet geïnteresseerd en het UWV is gewend om ophef te laten overwaaien. Er verandert niets.

Om toch aan vacatures te komen laat het UWV die van het internet plukken door een gespecialiseerd bedrijf, Textkernel. Textkernel speurt het internet af op vacatures en verkoopt de data aan het UWV. Dat werkt alleen als de software van Textkernel erin slaagt om zowel de werklocatie als het beroep dat moet worden uitgeoefend te achterhalen. In bijna een op de drie gevallen gaat dat niet goed. Ook voor het UWV is dat een onacceptabel percentage.

Als oplossing voor het probleem van brakke vacatures stellen wij voor om de gebruikers van werk.nl de mogelijkheid te geven om verkeerd ingedeelde vacatures te disliken. Zo werken alle moderne sociale media. Hoe moeilijk kan het zijn? Het idee wordt sterk ontraden omdat het pas herbouwde werk.nl-systeem instabiel zou kunnen worden. Om het vacatureprobleem toch op te lossen wordt besloten om de vacatures van Textkernel door een team van vijf deskundigen te laten beoordelen. Het is een effectieve maar dure oplossing. Zodra de werkloosheid afneemt en de budgetten vanuit Den Haag worden gekort, wordt het team opgedoekt en zijn brakke vacatures weer oké.

Nu we er toch zijn

Vol verwachting klopt ons hart, wie de koek krijgt en wie er gewoon weer staat te zuipen in het Stamcafé. Gelukkig zitten Brante & Immink gewoon naast ons, want anders zat u ook maar tegen uzelf te lullen. Dus. Waar was u toen Baudet het interne referendum van de FvD won? En waar was u toen Biden de grootste uitglijder van deze verkiezingen op zijn naam zetten? En waar was u toen Nederlandse kinderen massaal hun huisdieren op gingen eten? U zat alleszins niet bij Youp van 't Hek in Carré. Daar zorgde 's Amsterdams geliefde burgermoeder wel voor. Want regels gelden voor iedereen. Daarom is Amsterdam de veiligste stad op aarde. Lees anders eens een boek. Of kijk alvast vooruit. Proost

Het is Sinterklaastijd, dus het was te verwachten dat onze zuidelijke zuster haar wensenlijstje zou opsturen naar de Sint. In dit geval is de ECB de Sint. Onze centrale bank, waar iedere lidstaat en dus uiteindelijk alle belastingbetalers garant voor staan, wordt gevraagd om de Italiaanse schulden die het bezit heeft uit te gummen. En waar voorheen een pink werd gegeven, wordt er nu dus om de hand gevraagd en voor we het weten is het einde zoek. De muntunie glijdt steeds verder af naar een transferunie, terwijl bij de oprichting van de euro juist aan iedereen werd verzekerd dat dit nooit zou gebeuren. In plaats van dat de Noordelijke landen een scheiding voorbereiden, barricaderen juist zij de nooduitgang. Dus wat nu?

Dit is een intermezzo van het feitenfeuilleton UWV: Kroniek van een faalfabriek. Hierin beschrijft database doctor @René Veldwijk van binnenuit zijn ervaringen met het UWV. Lees HIER de introductie, inclusief een lijst met afleveringen en personages.

Voor de tweede maal een korte onderbreking van dit feuilleton, nu vanwege de dwarsverbanden met de actualiteit bij de Belastingdienst.

Het Toeslagendrama beleeft deze weken een (laatste?) dieptepunt. De politiek onderzoekt de politiek en de hogere ambtenarij en hoopt er iets van te leren. Lezers van dit feuilleton zijn de Belastingdienst – zowel die van de belastinginning als die van de toeslagen – veelvuldig tegengekomen. Veel van wat ik van de zijlijn heb gezien is, denk ik, nuttig om te delen. In dit intermezzo stip ik enkele zaken kort aan, in de hoop dat er iets van landt bij de politiek.

1. De Bulgarenfraude als aanleiding is dubieus

De aanleiding voor de uit de hand gelopen jacht op frauderende ouders en gastouderbureaus is volgens iedereen de spectaculaire Bulgarenfraude. Politiek is dat vast waar, maar inhoudelijk is het bullshit. De Bulgarenfraudeurs waren vreemdelingen, armoedzaaiers die in een bus naar Nederland werden gestopt, zich inschreven in het bevolkingsregister, huur- en zorgsubsidie scoorden en weer foetsie waren. De kinderopvang-"fraudeurs" zijn mensen die hier wonen, wit werken (anders geen kinderopvangtoeslag), belasting betalen en veelal op social media te vinden zijn. De fraude-Bulgaren hadden niets in en met Nederland en daarom niets te verliezen. Ze waren ook meteen herkenbaar: hoeveel huishoudens komen rond van alleen toeslagen? De "fraudeouders" zijn daarentegen volledig opgenomen in het fijnmazige administratieve net waarmee onze overheid ons uitmelkt en bedient. De Belastingdienst weet alles van ze (net als van u) en ze hebben anders dan een pauper uit Plovdiv alles te verliezen (QED). 

Als het Bulgaren-narratief onweersproken blijft dan maakt de politiek dezelfde fout als in 2013. Natuurlijk zijn oorzaken belangrijker dan aanleidingen, maar aanleidingen zijn doorgaans evident. Zo niet hier dus.

Een partijtje proost

Weet u wie ook dacht dat hij de partij was? Nou? NOU? Of niet dan! Nou, wij weten genoeg. De SP koopt niet bij communisten. Wie denkt dat links Nederland een groot proto-communistisch blok is, komt bedrogen uit. Interne partijdemocratie is leuk, maar de mensen moeten natuurlijk niet zomaar gaan stemmen wat ze willen. Dan krijg je maar toestanden als in de VS waar straks middels een geriatrisch complot de eerste vrouwelijke president op de troon komt. Weet u wie ook op een troon kwam?

Als je dit jaar één verhaal leest, laat het dan deze reconstructie van ⁦burgerjournalist Marcel van den Berg over dit gewauwel op De Correspondent zijn

De Belastingdienst, onder druk van de Tweede Kamer die na de Bulgarenfraude een harde fraudeaanpak eiste, sloeg in haar klopjacht op fraudeurs enorm door en misbruikte haar macht door zonder enig bewijs van fraude de uitkering van kinderopvangtoeslag te stoppen met enorm veel leed voor duizenden ouders tot gevolg. Deze week worden politici door de Parlementaire ondervragingscommissie kinderopvangtoeslag gehoord over hun rol in wat de toeslagenaffaire is gaan heten. RTL Nieuws en Trouw brachten de vele misstanden door de Belastingdienst aan het licht. Die zijn niet mals, dit zijn maar een paar voorbeelden: onrechtmatig stoppen van toeslagen, etnisch profileren, stukken achterhouden in rechtszaken, gebruik van nepbewijs, mensen op geheime zwarte lijsten zetten en nog ongeveer 50 andere misstanden. Ongeveer 96% van de ouders die verdacht waren van fraude bleek achteraf onschuldig te zijn. 

Journalist Jesse Frederik van De Correspondent schreef onlangs over deze affaire een artikel met de eerste zes hoofdstukken van zijn nog te verschijnen boek over de affaire. In een podcast met de titel 'Wat de toeslagenaffaire zegt over de noodzaak van een ander soort journalistiek' geeft Frederik flink wat kritiek op de twee journalisten die de vele misstanden onthulden. Zij zouden hun berichtgeving te veel richten op het falen van personen. Ironisch genoeg blijkt nu juist dat het werk van Frederik journalistiek zwaar onder de maat is. 

Frederik zegt tegen iedereen die het wil horen, ten onrechte, dat de Belastingdienst niet de hoofdschuldige was. Die zou slechts een strenge wet uitvoeren die geen ruimte bood voor de menselijke kant. De rode draad is dat de Belastingdienst niet de hoofdschuldige is. In de aankondiging van het boek is letterlijk te lezen "vrijwel iedereen – ministers, Kamerleden, ambtenaren, journalisten – deed wat je van ze zou verwachten, en juist daardoor liep alles mis". In een podcast zegt Frederik daarover op 1:17:09 dat "die wet het grootste probleem is hier". Frederik slaat de plank volkomen mis.

Jij een joetje, jij een joetje. IEDEREEN EEN JOETJE!

Nu de geldprinters op volle toeren draaien, komt het eeuwig terugkerende item van een basisinkomen weer in beeld. Nu zijn er vele manieren waarop een basisinkomen uitgevoerd kan worden (gewoon cash overmaken aan de 18-plussers, of negatieve inkomstenbelasting op eerste X euro aan inkomen, et cetera) en in welke mate (met name de hoogte van het bedrag), maar het principe blijft hetzelfde: gratiesss geld. Dus is het nou wel of niet zo’n goed idee?

Ik denk van niet, maar er kan wellicht een uitzondering zijn, welke ik aan het einde van deze column aan bod zal laten komen. Er zijn aardig wat onderzoeken over het basisinkomen gedaan, maar de studies hebben veelal elk een andere set-up (ander bedrag, alleen werklozen of juist iedereen boven bepaalde leeftijd, schaalgrootte en zo verder) waardoor beide kampen elke keer hun gelijk kunnen halen.

Dit is deel 58 van het feitenfeuilleton UWV: Kroniek van een faalfabriek. Hierin beschrijft database doctor @René Veldwijk van binnenuit zijn ervaringen met het UWV. Lees HIER de introductie, inclusief een lijst met afleveringen en personages.

2015 – 20??

Het parlementair onderzoek naar falende automatiseringsprojecten bij de overheid is uitgelopen op een deceptie. Als automatisering bij de overheid een patiënt met hoge koorts is, dan is Elias' remedie om hem in een bad ijswater te kieperen. Dat is het niveau. Het enige ingrijpende advies, een tijdelijke [!] toezichthouder op automatiseringsprojecten, is een gênante schaamlap.

De braller Elias laat naderhand door een bevriende journalist optekenen dat Kamerlid Elias de belastingbetaler 980 miljoen euro heeft bespaard. Hij noemt daarbij automatiseringsprojecten bij Defensie en bij het ministerie van VWS. Het zijn twee aperte onwaarheden. Bij Defensie gaat het om het beruchte project SPEER waarin een miljard aan belastinggeld is verdwenen en dat daarna "afgerond" is verklaard, waarna de overige kosten "beheerkosten" zijn. Net als werk.nl bij het UWV en het toeslagensysteem bij de Belastingdienst wordt SPEER toegevoegd aan de groeiende verzameling geldverslindende zombiesystemen van onze overheid: geen project, geen toezicht. En het rampproject voor de persoonsgebonden budgetten (PGB) is zelfs nooit gestopt. 

Ondertussen komt er vanaf 2015 een toezichthouder, het Bureau ICT Toetsing. Als econoom heb ik geleerd dat toezicht een zwaktebod is. Toezichthouders belanden steevast in bed met degenen op wie zij toezicht houden. (Tip: kijk The Big Short of tenminste deze scene 1 en scene 2.) En dat gebeurt ook met het BIT. Elias' rapport heeft twee nog lopende projecten onderzocht en er keihard over geoordeeld. Maar het is slechts geblaf. Het UWV mag gewoon doormodderen met werk.nl. Met het andere horrorproject in Elias' rapport toont de politiek haar lelijkste gezicht.

De modernisering van de bevolkingsadministratie (mGBA) is volgens Elias ernstig ontspoord. In 2013 was het budget op, zonder dat er iets werkte. PvdA-minister Plasterk besluit dan om tientallen miljoenen in het project te pompen en de leiding te geven aan een zware programmamanager... ex-ketenmanager Cor Franke. Finale ontsporing is nu zeker. Maar ik ken de weg in Den Haag en via een VVD-Kamerlid weet ik de toezegging aan Plasterk te ontlokken dat de programmatuur mag worden bekeken door bezorgde, eigenwijze deskundigen. In 2015 gaat de deur op een kier en zie ik software die nooit zal werken. De Kamer wordt nerveus en Plasterk schakelt het BIT in.