Geenstijl

Dit is deel 59 van het feitenfeuilleton UWV: Kroniek van een faalfabriek. Hierin beschrijft database doctor @René Veldwijk van binnenuit zijn ervaringen met het UWV. Lees HIER de introductie, inclusief een lijst met afleveringen en personages.

2013 - heden

In 2012 weet ik nog niet dat mijn beginnende inspanningen voor de publieke zaak als adviseur van de commissie Elias op niets zullen uitlopen. Het voelt goed om bij te dragen aan beter bestuur zonder dat het gericht is tegen het UWV. In plaats daarvan hebben we lijntjes naar de nieuwe UWV-topman Bruins en automatiseringsbaas Haverkamp. We gaan gewoon ons werk doen.

Dat we een werk.nl-systeem aantreffen dat na herbouw door amateurs in de vernieling is geholpen is een domper. Toch zijn er mogelijkheden om het UWV te helpen. Aan de software kunnen we niet komen (we zouden niet durven), maar daarvoor zijn we ook niet ingehuurd. Het UWV-management wil greep op de data in werk.nl en wij zijn data-experts.

Werk.nl bevat drie soorten gegevens: cv's van werkzoekenden, vacatures van werkgevers en stuurdata waarmee die cv's en vacatures worden gematcht. Het is crisis en het aantal cv's gaat richting de half miljoen. En mede omdat mensen ten onrechte bang zijn om op hun WW-uitkering te worden gekort, zijn die cv's vaak van goede kwaliteit.

Met de vacatures in werk.nl ligt het bepaald anders. Een vacature in werk.nl krijgen lukt nog wel, maar een grote werkgever met veel vacatures moet technisch van goeden huize komen om die in werk.nl te krijgen. En dus gebeurt dat niet. Slechts een handvol gespecialiseerde partijen zoals Randstad neemt de moeite. Typerend is dat de overheid, zelf een grote werkgever, vrijwel geen vacatures op werk.nl plaatst. De Telegraaf schrijft er in 2014 over, maar de politiek is niet geïnteresseerd en het UWV is gewend om ophef te laten overwaaien. Er verandert niets.

Om toch aan vacatures te komen laat het UWV die van het internet plukken door een gespecialiseerd bedrijf, Textkernel. Textkernel speurt het internet af op vacatures en verkoopt de data aan het UWV. Dat werkt alleen als de software van Textkernel erin slaagt om zowel de werklocatie als het beroep dat moet worden uitgeoefend te achterhalen. In bijna een op de drie gevallen gaat dat niet goed. Ook voor het UWV is dat een onacceptabel percentage.

Als oplossing voor het probleem van brakke vacatures stellen wij voor om de gebruikers van werk.nl de mogelijkheid te geven om verkeerd ingedeelde vacatures te disliken. Zo werken alle moderne sociale media. Hoe moeilijk kan het zijn? Het idee wordt sterk ontraden omdat het pas herbouwde werk.nl-systeem instabiel zou kunnen worden. Om het vacatureprobleem toch op te lossen wordt besloten om de vacatures van Textkernel door een team van vijf deskundigen te laten beoordelen. Het is een effectieve maar dure oplossing. Zodra de werkloosheid afneemt en de budgetten vanuit Den Haag worden gekort, wordt het team opgedoekt en zijn brakke vacatures weer oké.

Dat werk.nl beroerd werkt en niet is te onderhouden is uiteindelijk niet het echte probleem. Het diepere probleem is dat het UWV de wereld op zijn kop zet. Ze beschikken over een half miljoen cv's van mensen – niet alleen uitkeringstrekkers – die doorgaans graag weer aan het werk willen. Maar in plaats van die cv's onder de aandacht van werkgevers te brengen, geven ze kapitalen uit aan het verzamelen van vacaturerommel die ze vervolgens koppelen aan de cv's van hun klanten, met software die niet werkt. 

Het blauwe UWV van de uitkeringen mag misschien een tranendal van incompetentie en inefficiëntie zijn; de divisie WERKbedrijf doet gewoon de verkeerde dingen. Ze zijn honderd keer effectiever als ze de cv's op maat aanbieden aan commerciële bemiddelaars. Uiteindelijk hebben die hetzelfde doel als het UWV – mensen aan werk helpen – alleen tegen betaling door de klant in plaats van door de belastingbetaler. En er zijn ook softwarebedrijven die zich richten op innovatieve methoden om mensen en banen te koppelen.

Natuurlijk zien commerciële partijen van buitenaf ook wat ik van binnenuit zie. De divisie WERKbedrijf wordt daarom continu benaderd door partijen die willen samenwerken. Een van die spelers is de innovatieve startup Govmatch dat in 2013 aankomt met een Tinder-achtige zoekinterface – bijzonder voor die tijd. Zoals altijd bij het UWV is het de automatiseringsdivisie die dwars ligt. Als een project mislukt zijn ze nergens te bekennen, maar als een systeem technisch gezien werkt, wordt alles uit de kast gehaald om iedereen behalve Capgemini, CGI en IBM buiten de deur te houden. En dus gebeurt wat ik eerder zag nu opnieuw: innovatie bedreigt de machtpositie van de automatiseringsdivisie die uiteindelijk de macht heeft. Govmatch komt daar net als veel anderen te laat achter.

Ik trek niet meer aan de bel, maar ik stel de vraag waarom het UWV een half miljoen cv's onder zich houdt wel aan Andre Timmermans, de directeur van de divisie WERKbedrijf. Timmermans noemt het Haagse denken over privacy als obstakel en ik ben verbaasd. Behalve dat ik niet begrijp waarom mensen met een WW-uitkering zich buiten beeld mogen houden (zelfs de registratie in werk.nl is facultatief) is het wéér de wereld op zijn kop. Iedereen die wel eens een datingsite heeft bezocht weet dat je heel goed een match kunt maken zonder elkaars persoonsgegevens te onthullen. Het is juist werk.nl dat de privacy schendt door werkgevers buiten de werkzoekende om toegang te geven tot diens persoonsgegevens. Anno 2013 kan zoiets echt niet meer en vanaf 2016 is het zelfs in strijd met de nieuwe privacywetgeving.

Dat het UWV de cv's in werk.nl niet vrijgeeft voor gebruik door andere spelers op de arbeidsmarkt en tegelijk zo lek is als een mandje, is natuurlijk vragen om moeilijkheden. Je kunt met slimme software immers hetzelfde doen als een werkgever achter een beeldscherm: cv's bekijken en overtanken in je eigen databank. En dus wordt werk.nl permanent leeggetrokken door software-bots, inclusief de persoonsgegevens van de werkzoekenden. Natuurlijk is het hartstikke illegaal, maar tegelijk is dit een vorm van datadiefstal die doorgaans goed uitpakt voor de werkzoekende burger wiens CV wordt "gestolen".

Natuurlijk moet je dit soort datadiefstal wel voorzichtig aanpakken. Een partij die ik ken steelt de data vanaf een groot aantal IP-adressen tegelijk en per adres niet meer dan een paar per minuut, anders kan UWV het niet onder de pet houden. Zo worden er in 2019 door een overambitieuze speler 117.000 CVs uit werk.nl geript. Het UWV meldt een datalek en suggereert harde criminaliteit. En de pers neemt de bullshit over, want harde criminaliteit scoort beter dan een moeilijk verhaal over een UWV-organisatie die haar kerntaak – mensen aan werk helpen – niet vervult.

In de loop van 2013 hebben we alles gedaan waarvoor we zijn ingehuurd: we hebben de data in werk.nl verbeterd en waar dat niet kan ervoor gezorgd dat het management weet waar de data-ellende zit. Sommige knelpunten worden aangepakt, de meeste niet. We zijn uitgespeeld, zonder veel impact te hebben gehad. En tegelijk vertrekt de ons goedgezinde directeur van de automatiseringsdivisie. Meteen merken we dat er druk wordt gezet op het management van WERKbedrijf om ons de deur uit te krijgen. Voor de automatiseerders zijn wij even ongewenst als Govmatch. En waarom zouden we voor deze club willen blijven werken?

Naschrift: De situatie uit 2013 die hier wordt beschreven is die van vandaag. Dat is best verontrustend als de werkloosheid post-Covid-subsidies sterk gaat oplopen. Het vele extra geld dat UWV WERKbedrijf straks gaat krijgen om werkloosheid te bestrijden zal voor een groot deel verdwijnen in een bodemloze ict-put. Het is pijnlijk dat een organisatie waar zoveel mensen hart voor hun missie hebben de bron is van een zo kolossale verspilling van maatschappelijk kapitaal.