Nog een promotieonderzoek over de zielige tweede generatie Turkse en Marokkaanse jongeren. Er zijn langzamerhand meer onderzoeken, rapporten, nota’s en notities over migranten en hun (klein)kinderen, dan er allochtonen zijn. En wordt het beter met de onderzochte doelgroepen? Geenszins. Het tegendeel is waar. Cijfers over werkloosheid, drop-outs en criminaliteit die alsmaar erger worden. Marieke Slootman heeft onderzoek gedaan naar de etnische identificatie van hoogopgeleide tweede generatie Turkse en Marokkaanse Nederlanders, waarop zij deze maand promoveert. Los nog van het onderzoek zelf, Janny Groen van de Volkskrant vond in het werk van Slootman aanwijzingen dat goed opgeleide allochtone jongeren zich slachtoffer voelen van de benepen hokjesgeest. Zoals volgens Groen de verstoten PvdA-Kamerleden Kuzu en Özutuk zich voelden. De vragen van Groen aan Slootman waren suggestief. “Voelen ze zich gediscrimineerd, en uitgesloten?” Tweede vraag: “Gefrustreerd keren zij Nederland de rug toe en klampen zij zich vast aan Marokkaanse of Turkse lange armen?” Promovenda Slootman trachtte de vooringenomen suggesties van journaliste Janny Groen te nuanceren. Tevergeefs. Die arme ziel. Op de eerste vraag antwoorde Slootman: “De mensen benoemen het niet als discriminatie of uitsluiting. Ik zie frustratie.” Ook op de tweede vraag riep Slootman niet ‘wat een onzin!’ Ze stelde evenwel: “Het zich identificeren als Turk/Marokkaan hoeft niet samen te gaan met het grijpen van de lange arm.” Ongeacht wat de antwoorden waren, de journaliste heeft haar eigen overtuiging hoe het zit. Mevrouw Groen vindt dat de hoogopgeleide Turkse en Marokkaanse jongeren pijnlijk worden geraakt ‘doordat hun etniciteit wordt benadrukt’. En dat is natuurlijk niet goed, volgens Groen. Wat vreemd. Juist uit zo’n stellingname klinkt hun etniciteit negatief en dientengevolge ook hun zelfbeeld met alle gevolgen van dien. Ziehier de nare gevolgen van de krampachtige neiging om alsmaar politiek correct te willen klinken.

Nu Hamit Karakus niet meer politiek actief is, doet hij verstandigere uitspraken dan toen hij wethouder was voor de PvdA in Rotterdam. “De integratie schuurt, dat kun je niet ontkennen”, meldde hij in de Volkskrant van vrijdag. Eindelijk wordt het door een prominent PvdA'er onderkend. Een andere verstandige uitspraak van Karakus is aangaande de hoge werkeloosheid onder Turkse jongeren. “Je moet ophouden te beweren dat Turkse Nederlanders de taal niet spreken of geen opleiding hebben”, zei hij. Van de Turkse hoogopgeleide jongeren is desalniettemin 60 procent werkloos. Maar: “De taal is het probleem niet, het diploma ook niet”, stelt Karakus terecht. Had Andrée van Es (GroenLinks) dit inzicht gehad toen zij als wethouder in Amsterdam dit vraagstuk in haar portefeuille had, dan waren allochtone jongeren verder gekomen. Zij had maar één remedie voorhanden en als een hangende plaat riep zij telkenmale: “Wij gaan stevig inzetten op taal.” In het nieuwe stadsbestuur van Amsterdam zitten PvdA en GroenLinks niet meer. Of de huidige combinatie VVD, D66 en SP het beter gaat doen, is afwachten. Karakus kan niettemin de nieuwe bestuurders zijn inzichten influisteren. Hij geeft weliswaar niet aan wat het probleem wel is met de goed opgeleide Turkse jongeren, maar hij zet in ieder geval een eerste goede stap: het uitsluiten van de verkeerde diagnose. Een goed begin is een halve werk.

Waarom bemoeit Turkije zich zo luidruchtig met het wat & hoe van Nederland aangaande haar Turkse ingezetenen? Deels is het een electorale kwestie. Sinds 2013 mogen de vijf miljoen Turken in het buitenland stemmen op de politieke partijen in Turkije. Volgens de Britse politiek analist Gareth Jenkins worden Turkse migranten en hun kinderen steeds nadrukkelijker een ‘verlengstuk van de Turkse overheid’. Maar een belangrijker motief is het Turkse nationalisme. Turken zijn, anders dan Marokkanen bijvoorbeeld, zeer trots op hun Turk zijn. De bemoeienis van Turkije is ook niet alleen aan Nederland behouden. In Europa is Duitsland vaak de gebeten hond. Enkele jaren geleden werden daar acht Turken vermoord door neonazi’s. Juridisch ging van alles mis in die zaak en de Turkse regering beschuldigde de Duitse overheid van nalatigheid en verkapt racisme. Omgekeerd mag geen land zich bemoeien met zaken in Turkije zoals de Koerdische kwestie of de Armeense genocide. Toch spelen andere eer-gerelateerde zaken ook een rol bij de opstelling van Turkije. Van de ondergang van het Ottomaanse Rijk tot de afwijzing van het Turkse lidmaatschap van de EU. Vandaar de obsessie van Erdogan om van Turkije de 15de economie van de wereld en een wereldmacht te maken. Daarom dan maar zijn bemoeienis vergoelijken? Nee. Maar toch... minder heftig reageren en een beetje de schouders ophalen zou beter, waardiger zijn.

Ahmed Aboutaleb woensdag op de voorpagina van het Algemeen Dagblad: “Wil je naar Syrië? Ga maar!’ Meteen ontstond ophef over deze uitspraak, ook binnen zijn partij, de PvdA. Zijn uitspraak lijkt namelijk op het standpunt van de PVV over de jihadisten - een gruwel voor de PvdA. Ahmed gaat ook binnenkort praten met een jihadist die wilde afreizen, tot hem zijn paspoort werd afgenomen. “Ik wil hem de vraag stellen: wat waren je overwegingen?’, aldus Aboutaleb. Maar het is allang bekend waarom die gasten afreizen naar IS-oorden. De geradicaliseerde jongeren haten de westerse open samenleving en de liberale democratie. “Is het zo simpel? Zeker”, aldus Volkskrant columnist Bert Wagendorp, die vervolgens stelt: “Wie meent dat er mogelijk ook andere verklaringen zijn, is een gevaar voor onze samenleving of gewoon niet goed snik”. Niet mals. Minister Ivo Opstelten verklaarde niet eens te zijn met Aboutaleb. “Ik wil dat risico niet nemen”, zei hij woensdag in de Kamer. Hij vreest dat jihadisten terug komen en in Nederland aanslagen plegen. VVD-Kamerlid Klaas Dijkhoff noemde het advies van Aboutaleb ‘dom en laf’. “Het is alsof je zegt: moorden en verkrachten, nou vooruit, als je het maar niet hier doet”, aldus Dijkhoff. Wordt het niet tijd dat Joost Eerdmans burgemeester van Rotterdam wordt? Dat zou ook democratischer zijn. Leefbaar Rotterdam, heeft meer zetels in de raad dan de PvdA.

In 1990 werd Pim Fortuyn bijzonder hoogleraar, parttime dus en daarom ook wel 'buitengewoon hoogleraar' genoemd. Een 'gewoon hoogleraar' heeft een fulltime betrekking, dat is ook het enig verschil tussen de twee. Pim was zeer trots op deze aanstelling. De Telegraaf citeerde Fortuyn destijds als volgt: “Er zijn nog maar heel weinig titels waar de status vanaf straalt. Eigenlijk kan alleen de professor zich in algemeen opzien verheugen... Wie, kortom, hoogleraar is, heeft zijn kundigheden bewezen. Daarom geldt de titel ook levenslang. Capaciteiten verliest men niet.” In 1995 besloot het Curatorium (*) van de Erasmus Universiteit om Professor Pim’s aanstelling niet te verlengen. Men vond dat zijn beweringen in zijn boeken wetenschappelijk onvoldoende waren onderbouwd. Gewoon hoogleraar Ewald Engelen publiceerde onlangs een boek, De schaduwelite, een aanval op het establishment, zonder enige wetenschappelijke onderbouwing. Ewald Engelen ging nog verder dan Fortuyn. Hij voegde ‘onder druk van zijn uitgever’ een lijst namen toe die in de crisis ‘leugens verspreidden, toezichthouders intimideerden, burgers chanteerden en de wetenschap corrumpeerden’. Deze lijst bleek een gimmick te zijn en is er in de tweede druk uitgehaald. Pim’s aanstelling werd niet verlengd, maar voor Ewald Engelen is een spijtbetuiging voldoende. Bizar. Gelijke monniken gelijke kappen zou beter zijn geweest.

Het kabinet breekt met de mentaliteit van de universiteit als ‘promotiefebriek’. De bewindslieden op onderwijs, Jet Bussemaker en Sander Dekker, hebben het licht gezien. Het kwaliteitsdenken aan de universiteiten is te beperkt. De kwantiteit telt. Het mes wordt daarom gezet in de promotiebonus van maximaal 90 duizend euro per proefschrift. Dit staat in de notitie Wetenschapsvisie 2025 van de bewindslieden. Hiermee volgen zij de aanbevelingen van een brede interdepartementale ambterarengroep IBO, die de standaardvergoeding voor promoties, ongeacht het niveau, een ‘perverse prikkel’ noemde. Het kan verkeren. Veertien jaar geleden had ik wat uit te leggen na een interview met het blad Trouw. Op 23 maart 2000, een dag voor mijn Oratie aan de UvA, werd ik door de krant geïnterviewd. Daar stond onder meer: “Was Pinto niet zo’n lastig mirakel, dan zou hij nu vermoedelijk zeven promovendi hebben in plaats van vier. Drie andere haakten af. ‘Schrijf maar op één A4’tje op wat je wilt onderzoeken’, zegt Pinto tegen ze. Wie dat niet kan en meent meer ruimte nodig te hebben, wie het aan Talmoedische precisie ontbreekt om scherp te formuleren wat er onderzocht moet worden, die sneuvelt. Pinto vindt het een nogal Nederlandse kwaal: “Er wordt hier op de universiteit veel door gehobbeld. Men is bereid om veel te lezen, om immense hoeveelheden data te verzamelen. Maar een goede scherpe vraagstelling formuleren vinden ze hier moeilijk.” Een op de vier proefschriften kan van Pinto dan ook gerust meteen de prullenbak in.” Het is wel veertien jaar na dato. Maar het is ook Nederlands om te stellen: beter laat dan nooit.

Terwijl u dit stukje leest, ben ik onderweg naar de universiteit Leiden. Daar promoveert een Iraniër - Amborgino G. Awesta - op het proefschrift Freedom of Expression in a Prulalistic World Order. Afshin Ellian vroeg mij zitting te nemen in de promotiecommissie. Promovendus Amborgino focust op het juridisch aspect van zijn onderwerp, maar het overbekend werk van Samuel Huntington 'The Clash of Civilazations' heeft een prominente plaats in het onderzoek. Met instemming citeert Ambrogino een passage van Huntington “Religion remains an important source of cultural rules….” Een tamelijk fundamentele vraag is of religie inderdaad de cultuur van mensen bepaalt. Met cultuur bedoel ik in dit kader regels en codes voor gedrag en communicatie. Velen, waaronder Huntington, vinden van wel. Toch is het onhoudbaar. Job Cohen is, net als ik Jood. Lijkt zijn 'cultuur' (gedragingen en communicatiestijl) op de mijne? Geenszins. Nu zijn er allicht ook individuele verschillen die een belangrijke rol spelen. Maar algemeen gesteld, lijken Joden uit Arabische landen op Joden uit Nederland voor wat betreft hun ‘cultuur’? Nee, beide groepen gedragen zich meer naar de normen en waarden (cultural rules) van de omgeving waar ze zijn opgegroeid. Ik ben benieuwd wat de promovendus hiervan vindt.

Het Israëlische kabinet heeft een wetsvoorstel goedgekeurd waarin Israël wordt omschreven als de natiestaat van het Joodse volk. Het voorstel wordt vandaag door de Knesset (het parlement) behandeld. Dit voorstel zal onder meer inhouden dat het Arabisch wordt afgeschaft als officiële taal. Nogal wiedes, zou je zeggen. In Frankrijk is het Engels, Italiaans of Arabisch ook geen officiële taal. Twee linkse partijen in het kabinet, Yesh Atid en Hatnua, zijn tegen het voorstel. Als het wetsvoorstel door de Knesset wordt aangenomen, betekent dit dus de val van de regering. Tegenstanders vinden dat het voorstel tegen het democratische karakter van Israël indruist. Hoezo? Het wordt pas een wet wanneer de Knesset met meerderheid van stemmen mee instemt. Er wonen in Israël wel veel Arabieren, circa 20 procent, maar nog altijd een minderheid. Zij zijn begrijpelijkerwijs tegen en sommige actiegroepen noemen het voorstel dan ook zelfs racistisch. Hoezo racistisch? Er is in het wetsvoorstel geen voornemen om de daar wonende Arabieren hun rechten te ontnemen. Zij hebben eigen politieke partijen en eigen leden in de Knesset, en dat blijft ook zo. In welk Arabisch land is dat ook mogelijk voor Joden of christenen?

De Duitse minister voor Familiezaken, Manuela Schwesig (SPD) wil dat ouders voor elk kind een extra stem krijgen. Dat wil zij omdat zij vindt dat kinderen in de politiek te weinig worden gehoord. “Kinderen moeten een grotere stem in de politiek krijgen”, vindt zij. Schwesig zou met haar ene kind dan één extra stem krijgen. Minister van Defensie Ursula von der Leyen (CDU) kan er zeven extra krijgen. Het idee is niet nieuw. Reeds in 2003 werd in Duitsland zo’n initiatief gelanceerd. Een sprekend voorbeeld vind ik van een oplossing die totaal niet past bij een gesignaleerd probleem. Wie zegt dat de ouders conform de wens en de ideeën van hun kinderen zullen gaan stemmen? En wat als de ouders het onderling niet eens zijn met hun kinderen? Het is een eng voorstel. Stel dat het bij de buren zover komt en dat wij daarmee besmet worden. Dan heeft familie Marcouch, met veertien kinderen, bijna twintig stemmen totaal. De droom van Ahmed om islamonderwijs op alle scholen in te voeren (column van gisteren) komt dan akelig dichtbij.

In een opiniestuk in Het Parool van zaterdag signaleert Ahmed Marcouch (PvdA) terecht de verspilling van overheidsgelden aan dure consultants en bureaus in de antiradicaliseringsindustrie. De overheidsuitgaven aan ‘beunhazen’ zijn vergeefs, stelt Marcouch. De empirie bewijst zijn gelijk. Daarom pleit hij ervoor om alle subsidies transparant te maken door alle gesubsidieerde activiteiten tegen radicalisering op één publiek toegankelijke website te plaatsen. Ook hier ben ik mee eens. Maar met zijn andere voorstel, om imams in te zetten op alle scholen (dus ook openbare scholen), daar ben ik tegen. “Wat zou het geweldig zijn als imams de samenwerking vonden met de reguliere basisscholen”, stelt hij. Een oude droom van ex-woordvoerder van moskeeën Marcouch. Een paar jaar geleden lanceerde hij dit voorstel ook al in de Volkskrant. Ik schreef een tegenstuk en zo stonden wij tegenover elkaar op een discussieavond hierover. Marcouch baseert zijn missie op de premisse: “Kinderen die religieus gevormd worden bij moskeeën, zijn weerbaarder tegen invloeden van kwaadaardige religieuze bewegingen dan kinderen die geen religieuze vorming hebben gehad.” Pure onzin. Wanneer en door wie is dit onderzocht en aangetoond? Ik kan mij ook nu, net als toen, niet onttrekken aan de indruk dat Marcouch een verborgen agenda hierbij heeft: linksom of rechtsom, vroeg of laat, islamonderwijs op alle scholen invoeren. Past precies in de handelwijze die hij volgens zijn ex-fractiegenoot Öztürk aan hem adviseerde: “Maar hij (Marcouch - DP) zei altijd: je moet het een beetje stiekem doen, onderhuids, je moet het niet openlijk doen”, zo vertelde Öztürk in een interview met de Volkskrant van zaterdag. Nederland, pas op uw zaak!