Deze week weer een nieuwe aflevering van Goede Banken, Slechte banken. ING kreeg een mega-boete van de VS omdat zij in de jaren negentig zaken deed met 'schurkenstaten' en RABO werd door tv-presentator Grimbergen van Hollandse Zaken met pek en veren besmeurd omdat de bank een huis had laten veilen na een betalingsachterstand. Gelukkig was daar de ASN Bank die vol trots aankondigde dat ex-politica Femke Halsema de voorzitter van Raad van Advies wordt. De 'goede' banken ASN en Triodos floreren. Bij ASN nam het aantal klanten in 2011 toe met 11% tot 575.000. Bij Triodos ging het nog harder: plus 24% tot 355.000 klanten. Banken met een duidelijke, 'eerlijke' en vooral duurzame boodschap vallen in de smaak. Vooral bij de consument die de buik vol heeft van de 'bonusbanken die zoveel mogelijk ingewikkelde producten willen verkopen aan onwetende klanten en het eigen belang laten voor gaan'. De banken voeren onderling hun oorlogje duurzaamheid uit. ASN noemt zich 'de grootste duurzame bank van Nederland'. Triodos noemt zich een van de duurzaamste banken ter wereld en heeft daarvoor ook een prestigieuze prijs gekregen. De grootste willen zijn, waar hebben we dat meer gehoord? De uitspraak van ASN doet wel een beetje lachwekkend aan. De groeicijfers lijken spectaculair, maar het is allemaal peanuts.

Goed nieuws: vanaf 31 oktober is de nieuwe serie van De Smaakpolitie weer te zien op SBS6. Het is een mooi programma. Elke week wordt in een willekeurige stad in Nederland een kijkje in een keuken genomen. Als De Smaakpolitie van mening is dat een restaurant of cafetaria voldoet aan de hygiëne-eisen, dan wordt door de "De Smaakpolitie OK-sticker" uitgereikt. Maar wee je gebeente als dat niet zo is, dan volgt vaak de uitspraak "Hier word ik niet vrolijk van" en kun je het als uitbater schudden: er komt geen mens meer. De Smaakpolitie is natuurlijk entertainment. Ik vind het ook een nuttig programma: het is 'naming & shaming', niet door de overheid of de branche, maar door onafhankelijke buitenstaanders. Je zou denken dat mensen het niet in hun hoofd halen om te gaan eten in deze shoarmazaak, maar het kan en mag wel. Vrije wil, je weet waar je aan begint. Wat zou het mooi zijn als SBS6 ook De Geldpolitie zou gaan maken.

Deze week had ik weer last van plaatsvervangende schaamte en dat is een slecht gevoel. Mijn haren gingen rechtop staan toen ik onze premier in de Tweede Kamer hoorde verkondigen dat "hij niet geïnteresseerd was in het masterplan van Van Rompuy". En het is niet eens zozeer de inhoud van de woorden van Rutte, maar veel meer het volkomen misplaatste dédain waarmee hij sprak, natuurlijk vergezeld van die eeuwige grijns, die ook bij mij in eerste instantie jeugdig enthousiasme opriep, maar nu vooral een uiting lijkt van een gebrek aan intellectuele diepgang. Want of je nu vóór of tegen meer Europa bent, het uit de weg gaan van een discussie over Europa is de slechtst denkbare oplossing. Juist nu Merkel een stap richting federaal Europa neemt, moet Nederland willen meepraten. Dat zijn we aan onze stand verplicht. En er is genoeg te bespreken. Bijvoorbeeld over eurocommissaris Michel Barnier (pica), verantwoordelijk voor de Interne Markt, die jaloers is op collega Rehn en ook graag de schijnwerpers op zich gericht wil zien. Barnier is niet vies van populisme "hoe lang moeten belastingbetalers nog bereid zijn geld in noodlijdende banken te stoppen", vraagt Barnier en vervolgens schrijven dat het de belastingbetaler inmiddels 1.600 miljard euro heeft gekost. Michel Barnier is een carrière-commissaris zonder enige financiële achtergrond.

Het was een jonge Wiegel die ooit in een debat met Den Uyl riep "Sinterklaas bestaat en hij zit daar" en wees vervolgens naar Den Uyl. Wilders had deze week in het kort geding tegen de Nederlandse Staat geheel in de VVD-traditie kunnen roepen: "Sinterklaas bestaat, hij woont in Spanje en heet Ragoy". De Spaanse premier heeft afgelopen week de trukendoos geopend en rookgordijnen opgetrokken om een klassieke reddingsactie voor een bank er niet zo uit te laten zien. En om tegelijkertijd te voorkomen dat het 100% duidelijk is dat de Spaanse overheid eigenlijk het geld niet meer heeft om de banken te redden. Het gaat om de Spaanse bank met de 'fancy' naam, Bankia. De vierde bank van Spanje, een samenraapsel van 7 bijna failliete spaarbanken, moet per direct 19 miljard euro hebben. De eerdere 4,5 miljard bleek niet voldoende. Op 19 juli 2011 ging de bank nog naar de beurs. Dat ging al lastig, de uitgiftekoers werd 26% lager vastgesteld op 3,75 euro. Huidige koers: 1,11, au, au.

Als Wilders niet zo gepreoccupeerd was om als een Nederlandse Jeanne D' Arc het nationale belang te verdedigen, dan had hij het natuurlijk verzonnen en de taalvondst als een 'kopvoddentax' bommetje tijdens het 'verantwoordingsdebat' van het spreekgestoelte geworpen. Ik heb het over de 'spaarvarkentax' van PvdA fractievoorzitter Samsom. De PvdA gaat de spaarrekening van hardwerkende Nederlanders, die Nederlanders die een heel leven lang zuinig hebben geleefd en eindelijk 150.000 euro op een spaarrekening hebben staan, extra belasten. Dat dit appeltje voor de dorst misschien voor het pensioen gebruikt moet gaat worden, dat het spaarpotje bedoeld is voor aflossen van de hypotheek, maakt niet uit, we gaan het aanpakken. Het is wat politici eufemistisch noemen 'laag hangend fruit plukken'. Zou Samsom zelf een spaarrekening hebben of beleggen? Denk het niet, anders zou hij weten dat er geen droog brood wordt verdiend met sparen en beleggen. De Nederlandse Staat leent extreem goedkoop (beleggers lijken zelfs bereid rente toe te geven!) en de ECB leent geld uit aan banken voor 1%. Gevolg: banken hebben geen enkele reden om te concurreren op spaarrentes. En en passant doet die lage rente ook onze pensioenfondsen, het 'uitgestelde vermogen' van werkend Nederland, de das om zodat de burgers dubbel gepakt gaan worden.

Het was deze week bijltjesdag voor de Europese banken. De koersen duikelden omlaag. Kijk maar eens naar deze index die de Europese bankenkoersen volgt. En het zijn echt niet alleen de bankkoersen in Griekenland (ik hoop dat die beleggers een parachute hebben), Spanje en Italië. ING nadert het laagste punt van oktober vorig jaar (4,5 euro). Het kan natuurlijk altijd lager, want ING heeft in 2009 de 2 euro aangetikt, maar toen lag een mogelijk faillissement om de hoek. Erger is dat de Europese bankkoersen ook ver beneden de boekwaarde noteren. Dat is een veeg teken. Dat betekent dat beleggers de bankbalansen niet geloven. Daar is alle reden toe. Geen mens heeft echt inzicht hoe de leningen aan de PIGS-landen zijn gewaardeerd; voor welke waarde het commerciële vastgoed op de balans staan (DNB denkt aan een overwaardering van 25%, zie hier, overigens met de nodige nuance); welke kredieten afgestempeld moeten worden door de recessie (ABN AMRO deed een voorzetje). In juni 2012 zal de European Banking Authority weer verslag uitbrengen, ik ben benieuwd, maar niet gerust.

De Eurozone-crisis is als een veenbrandje weer eens opgelaaid. De Grieken zijn de draconische bezuinigen zat, een geplande IMF-tranche aan Griekenland wordt opgehouden, in Spanje heeft de vastgoedcrisis haar eerste slachtoffer geeist; de 'bad bank' Bankia, een samenraapsel van 5 spaarbanken (ja mevrouw Sap: spaarbanken, nutsbanken, zogenaamd risicoloos) is deels genationaliseerd, de beurs maakt haar slogan 'sell in May and go away' weer waar. En in Nederland valt het kabinet over de door Europa opgelegde begrotingsregels. De bezuinigingsdiscussie in Nederland krijgt zowaar een bijbels trekje, in Europa is een nieuwe Lazarus opgestaan, zijn naam is Keynes. PVDA-partijleider Samsom (met steun van Hollande en Barrosso) legt nu de nadruk op groeigmaatregelen. Begrotingsevenwicht mag even op de lange baan geschoven worden. Keynes had gelijk in zijn analyse van de Grote Depressie in jaren '30. Als consumenten niet durven te consumeren (geen enkel vertrouwen) en tegen de klippen op sparen, terwijl bedrijven hun balansen schuldenvrij maken, dan moet de overheid geld uitgeven om een deflatoire neerwaartse spiraal te voorkomen.

Stel dat Biesheuvel van de lobbyclub MKB-Nederland in de krant laat zetten: "koop niet bij de kleine kruidenier, ga lekker naar AH" of dat van Boxtel van de lobbyclub De Groene zaak verkondigd "dat het tijd wordt om weer lekker milieuverkwistend te gaan werken", ik vermoed dat u denkt dat ik nu toch echt een bril bij 'Specsavers' moet gaan kopen. Maar het ondenkbare is denkbaar, want de baas van de bancaire lobbyclub NVB, Boele Staal, zegt dat wij geen producten meer van de banken moeten kopen. Met zulke vrienden hebben je geen vijand meer nodig, zullen ze in het 'bankbashingkamp' denken. Volgens Staal zijn wij verslaafd aan bankkrediet en moeten wij afkicken: Boele Staal in de rol van Keith Bakker. Je moet wel durven zeg. In een bankenlandschap met 3,1 banken, die 95% van alle hypotheken en spaargelden bezitten en waarschijnlijk 100% van alle MKB-kredieten, zeggen dat we maar elders krediet moeten gaan zoeken. Ik ben zeer benieuwd waar Staal denkt dat kleine bedrijven naar toe moeten. De banken hebben er namelijk ook niets aan gedaan om een fatsoenlijke aandelen-of obligatiemarkt voor kleine bedrijven te faciliteren. Kijk maar eens naar Alternext Nederland. Twee (2) bedrijven genoteerd en wat voor bedrijven. Een uitzendbureau en een handelsbedrijf. Echt, de 'crème de la crème' van het MBK. Staal zou eens naar Duitsland moeten kijken, niet voor niets ligt de groei daar veel hoger. Nederland is verworden tot een renteniersland, waar risico nemen een vies woord is geworden en geld willen verdienen 'a thing of the past'. Behalve natuurlijk als je werkt in semi-overheidsbesdrijven (zie hier en hier).

De Parlementaire Enquête Financieel Stelsel heeft haar conclusies getrokken. In een vuistdik rapport heeft de commissie De Wit de crisismaatregelen van de overheid geanalyseerd en beoordeeld. De Wit gaf een persconferentie en als een echte 'headsman' hakte hij de kop van ex-Minister van Financiën Wouter Bos af. Volgens De Wit zou Bos 'grote fouten' hebben gemaakt. Ewoud Irrgang van de SP zei bij Pauw & Witteman dat als Bos nog in functie was geweest, hij een motie van wantrouwen had ingediend. Terecht? Dacht het niet. In de samenvatting van 60 pagina's komt het begrip 'grote fouten' slechts 1 keer voor en dan wel in de context dat alle betrokkenen fouten hebben gemaakt. Tijd voor een objectieve analyse.

En weer is het Nederlandse bankenlandschap verder verschraald. De laatste kleine bank met een volledig productenpakket voor particulieren en ondernemers, de Friesland Bank, is door het ijs gezakt en teruggekeerd in de moederschoot van Rabo. Ja, teruggekeerd, want in 1962 had de bank geen zin om op te gaan in de Rabo en koos voor zelfstandigheid. Het is geen dag om trots op te zijn. De twee resterende kleine banken met een particulier klantenbestand hebben een niche gekozen en bieden geen alternatief. Van Lanschot richt zich op de rijke Nederlander en BinckBank houdt zich exclusief bezig met effectentransactieverwerking en vermogensbeheer. De overname was een schoolvoorbeeld van het gesloten bankenwereldje. Toezichthouder DNB had achter de schermen een fusie met zakenbank NIBC verboden, de NMA heeft per direct haar goedkeuring gegeven. Straks de DNB, maar eerst even de NMA. Er is onderzoek gedaan naar de effecten voor de concurrentie en er zijn geen nadelen voor de consument. Je meent het.