Geenstijl

Tegen een algoritme is het moeilijk beroep aantekenen

Na de sleepwet voor communicatie komt een nieuwe sleepwet voor betalingsverkeer. Elke transactie boven de honderd euro moet worden opgeslagen en beoordeeld. Dat monnikenwerk is niet te doen, dus bepalen algoritmes welke transacties het predicaat ongebruikelijk krijgen - een eufemisme voor verdacht. U mag vervolgens uw onschuld bewijzen en lukt dat niet, dan speelt u niet meer mee.

Hoe dat uitpakt, weten mensen die onder de huidige wetgeving een dreigbrief ontvingen omdat ze wekelijks boodschappen doen. Elke geldstroom moet gedetailleerd en logisch verklaard worden, anders wordt uw bancaire relatie beëindigd. Burgers moeten aan private instellingen bewijzen of ze hun geld netjes genoeg ontvangen en besteden, op straffe van landelijke bancaire uitsluiting.

Het lukt de staat niet om haar huiswerk te doen, dus straffen ze banken met miljarden aan boetes. Ze krijgen geen volledige opsporingsbevoegdheid, maar ze moeten wel de juiste mensen weren en verraden. We pakken niet door naar echte handhaving en straffen, en vergeten belangrijke waarborgen zoals onschuldspresumptie, effectieve verdediging of tijdige toegang tot de rechter.

Hoe ernstig het leven zonder bankrekening is, weten verketterde beroepen en ondernemingen zoals dames van plezier of de verkoop van softdrugs. Customer Due Diligence eindigt in wettelijk opgelegde discriminatie van mensen die zich netjes aan de wet houden, maar zich in allerlei bochten moeten wringen omdat contant geld niet meer de norm is. Je kan hierdoor dakloos worden of blijven.

Criminelen of terroristen uit het bancaire verkeer gooien heeft weinig zin. Die gaan met contant geld, geldezels, Hawala of crypto gewoon verder. Dat deden ze sowieso al om de pakkans te verkleinen. Deze draconische maatregelen raken louter normale burgers. Dit is een medicijn met alleen maar bijwerkingen en kosten, werkt niet en geeft hooguit een placebo-effect onder politici.

Naast banken speelt ook Big Tech een steeds belangrijkere rol in ons leven. Uw online alter ego is soms belangrijker dan uw fysieke representatie. Geautomatiseerd door Microsoft, Apple en Google worden bijvoorbeeld uw foto's doorzocht. Een foto van een eigen kind, verstuurd aan de behandelende arts, was genoeg om inclusief mobiele telefonie geëxcommuniceerd te worden.

U krijgt geen waarschuwing, aanklacht of mededeling. U bestaat digitaal niet meer. Een klachtenregeling of beroep ontbreekt. Het is te duur u inhoudelijk te woord te staan. We zijn veel afhankelijker van digitale diensten dan we beseffen, hier bestaat ook weer een rechtssysteem waar we uit efficiëntie en kostenoverwegingen cruciale stappen overslaan. U bent vogelvrij. 

De drang om efficiënt besluiten te nemen, zonder eerst de onderliggende informatie zorgvuldig te bestuderen of de argumentatie van een besluit te notuleren, vormde het fundament onder de kinderopvangtoeslagenaffaire. Opgeslagen ongefundeerde menselijke vermoedens of vervuilde databestanden vanuit algoritmen waren de enige basis tot een digitale markering als fraudeur.

Binnen ons bestuursrecht is geen aanklacht of bewijs nodig. De fiscus nam roekeloos besluiten, daarop kunt u in bezwaar. De fiscus wees dat vodje bij gemarkeerde burgers ongelezen af. Daartegen kunt u in beroep, maar de landsadvocaat loog en de Raad van State geloofde de fiscus blind. Dan bent u uitgeprocedeerd. Werkende ouders waren sneller uitgeprocedeerd dan asielzoekers.

Het kabinet en wetgever hebben niet eens zicht op welke algoritmen allemaal gebruikt worden om besluiten voor te bereiden of daadwerkelijk te nemen. De poging om een register van algoritmen op te bouwen om zicht te krijgen duurt al jaren en is nog incompleet. Eigenlijk weten we niet meer hoe overheden en instellingen intern functioneren. Werken er computers of mensen?

De wetgever plaats dankzij privatisering beveiliging, opsporing, veroordelingen, uitsluiting onze handhaving en delen van de rechtsstaat buiten haar toezicht. Een aanklacht, vervolging, wederhoor of zorgvuldige beoordeling ontbreken. Het is niet meer transparant of herleidbaar. Het is te inefficiënt om principes zoals onschuldspresumptie, effectieve verdediging of toegang tot een rechter te borgen. 

Medewerkers gevangen in kantoortuinen zetten goedbedoeld kleine stapjes in dit ongecontroleerde proces. Elke losse stap is te klein om verantwoording voor af te leggen, wetgeving is te complex om te doorgronden, niemand overziet het geheel of hoe besluiten daadwerkelijk tot stand komen. Als het mede dankzij automatisering op industriële schaal fout gaat, is herstel te arbeidsintensief.

Een leven zonder je eigen kinderen, toegang tot je fiscale dossier, toegang tot een advocaat, bezit van je eigen geld, vrije informatie uitwisseling of toegang tot betalingsverkeer geeft een nieuwe groep tweederangs burgers die mogen alleen mogen werken en vechten tegen het systeem in de hoop te mogen wonen en eten. Dit geeft een nieuwe groep tot slaaf gemaakte biorobots.

Artificiële intelligentie is allang aan de macht.