Geenstijl

Vorige week werd beschreven dat centrale banken veel staatsobligaties hebben opgekocht en dat deze nu flink in waarde zijn gedaald door de renteverhogingen die zij nu zelf hebben doorgevoerd.

Deze verliezen lopen flink in de papieren; zo worden de verliezen van de Fed, ECB, BoE en de SNB (de Zwitserse centrale bank) geschat op USD 1 biljoen. Alleen de ECB al kijkt tegen EUR 600 miljard verlies aan, waarvan een disproportioneel groot gedeelte dus bij de sterke lidstaten zit.

Maar is dit een probleem? Nou nee, want het is een boekverlies; de huidige waarde mag dan wel minder zijn dan de aankoopwaarde, maar omdat de centrale banken in 99pct van de gevallen de gekochte staatsobligaties aanhouden voor de GEHELE looptijd, krijgen ze het gehele geïnvesteerde bedrag aan het eind terug. Om het Kobus voorbeeld weer aan te halen: Kobus krijgt dus zijn EUR 1000 terug aan het einde van de looptijd, ook al noteert de obligatie nu op bijvoorbeeld EUR 850; zolang hij het niet verkoopt, blijft dit een papieren verlies (balans kwestie).

Voor de beeldvorming is het niet zo fijn, want het laat goed zien hoe ver de rente was gemanipuleerd door de centrale banken. Ook is het zo dat de ECB en al haar aangesloten nationale centrale banken dus nu te weinig rente (coupon) ontvangen voor het risico wat ze hebben genomen. Dat is niet goed, maar voor de centrale banken verre van desastreus. Voor onze pensioenen echter, is het een ander verhaal (maar complexer want de verplichtingen dalen door hogere rente, dus die discussie is voor een andere keer).

Wat wel overblijft is het effect op het inkomen van de centrale banken zoals de DNB (winst- en verliesrekening kwestie). Aan de ene kant krijgen ze dus de vaste coupons op de staatsobligaties die ze gekocht hebben en aan de andere kant moeten ze een stijgende rente betalen over de reserves die banken bij hen gestald hebben. Dit laatste was lang geen probleem, want de rente die banken ontvingen was erg laag tot zelfs negatief (dus banken moesten de centrale bank betalen voor de eer om daar geld te stallen). Maar nu de rente flink stijgt, stijgen ook de rentebetalingen aan deze banken, terwijl de coupons die de centrale bank ontvangt niet wijzigen. U raadt het; als de inkomsten gelijk blijven maar de uitgaven stijgen, dan is dat geen goede ontwikkeling; de DNB verwacht dan ook verlies te draaien de komende jaren.

Maar er is nog een reëel effect, want sinds de invoering van de euro, heeft de DNB iets van EUR 22,6 miljard winst behaald, waarvan het EUR 16,2 miljard heeft doorgesluisd naar de rijksbegroting. Gemiddeld iets van EUR 736 miljoen per jaar. Iets wat de overheid dus nu kan vergeten aangezien de DNB verwacht verlies te maken de komende jaren (en heeft daar overigens keurig wat geld voor opzij gezet de afgelopen jaren). Dit bedrag is weliswaar geen klein bier, maar op de gehele rijksbegroting is het niet eens een kwart procent. En bijstorten omdat er verlies wordt gedraaid, daar hoeft de overheid zich in principe geen zorgen over te maken, want in tegenstelling tot het Engelse systeem, hoeft de overheid niet bij te passen (wordt boekhoudkundig gestald en verrekend met toekomstige winsten).

Kortom, zoals in de intro vermeld staat, grote bedragen, maar de uiteindelijke echte cash impact is erg laag. Het geheel is natuurlijk niet goed voor de beeldvorming; de DNB/ECB die na heeft gelaten de inflatie tijdig te bestrijden, enorme (papieren) verliezen heeft op gekochte staatsobligaties, en nu ook nog eens verlieslatend is. De vrees is dat de politiek dit kan aangrijpen om de onafhankelijkheid van de ECB aan te vallen.

Maar dat is een angst die ik niet deel, want die onafhankelijkheid die was er überhaupt niet. Dat vele centrale banken wel degelijk politiek beïnvloed worden zou nu wel duidelijk moeten zijn. Zo was de benoeming van Klaas Knot een politieke (zie hier) en werd zowel Axel Weber als Jens Weidmann uiteindelijk weggewerkt ten faveure van meer politiek gedreven personen. Het feit dat centrale banken mee zijn gegaan in het (indirect) financieren van overheidsuitgaven, het op de been houden van zwakke lidstaten (Italië), het nastreven van de groene omwenteling, en nog meer van zulks, laten duidelijk zien dat die onafhankelijkheid hooguit een stukje schroot is met een dun laagje chroom. Dus als mensen de DNB, ECB en zo verder willen bekritiseren, dan kunnen ze beter op (o.a.) deze “onafhankelijkheid” focussen dan op de papieren verliezen die de centrale banken nu lijden.