r* in de maand

Op 20 maart gaf één van de belangrijkste leden van de ECB, Isabel Schnabel, een toespraak waarin ze redenen aangaf waarom de rente niet meer zo laag zal zijn als voor de pandemie. Sterker nog, door bepaalde ontwikkelingen zal de rente structureel op een hoger niveau blijven. Gezien de media deze speech onderbelicht lieten, voelt het Geldblog van Geenstijl zich verplicht om dat recht te zetten.

Allereerst wat wordt in deze context met “de rente” bedoeld? Er zijn namelijk vele rentes (denk bijvoorbeeld maar aan 1 jaars rente, 2 jaars, etc.) en in deze context gaat het om de reële rente op alle looptijden. Met reëel wordt bedoelt de nominale rente (bijvoorbeeld het rentepercentage op uw consumptieve lening) gecorrigeerd voor de inflatie. En deze rentes zijn onlosmakelijk verbonden aan de neutrale rente (r*). r* is de korte termijn rente die zou gelden als de economie haar volledig potentieel zou bereiken en de inflatie precies op target zou zijn (in het geval van de ECB is dat 2%) en r* is daarmee een anker voor de reële rentes.

Als een centrale bank haar beleidsrente boven dit niveau zet, dan werkt dat remmend op de economie en is het deflatoir; en als de beleidsrente van de centrale bank onder r* ligt, dan werkt dit economisch expansief en dus inflatoir. Het moge duidelijk zijn dat de r* dus een zeer belangrijke rente is! Probleem is echter dat r* puur conceptueel is en niet objectief valt af te lezen…

Vorige week werd beschreven dat centrale banken veel staatsobligaties hebben opgekocht en dat deze nu flink in waarde zijn gedaald door de renteverhogingen die zij nu zelf hebben doorgevoerd.

Deze verliezen lopen flink in de papieren; zo worden de verliezen van de Fed, ECB, BoE en de SNB (de Zwitserse centrale bank) geschat op USD 1 biljoen. Alleen de ECB al kijkt tegen EUR 600 miljard verlies aan, waarvan een disproportioneel groot gedeelte dus bij de sterke lidstaten zit.

Maar is dit een probleem? Nou nee, want het is een boekverlies; de huidige waarde mag dan wel minder zijn dan de aankoopwaarde, maar omdat de centrale banken in 99pct van de gevallen de gekochte staatsobligaties aanhouden voor de GEHELE looptijd, krijgen ze het gehele geïnvesteerde bedrag aan het eind terug. Om het Kobus voorbeeld weer aan te halen: Kobus krijgt dus zijn EUR 1000 terug aan het einde van de looptijd, ook al noteert de obligatie nu op bijvoorbeeld EUR 850; zolang hij het niet verkoopt, blijft dit een papieren verlies (balans kwestie).

U zegt niet!

Ja hoor es. Dit was niet de afspraak natuurlijk. De inflatie was heel erg de schuld van de dure energie (Poetin!) en onvoorziene omstandigheden (Poetin!) en een beetje van die vakbonden die opeens allemaal hoge lonen wilde. Maar niet van die geweldige bedrijven, zoals Ahold en Shell en Vattenfall en al die makkers die in 2022 recordwinsten aan het boeken waren. Maar nu dit! "Data articulated in more than two dozen slides presented to the 26 policymakers showed that company profit margins have been increasing rather than shrinking, as might be expected when input costs rise so sharply, the sources told Reuters." Ja dat is toch wel een beetje gek hè. "The idea that companies have been raising prices in excess of their costs at the expense of consumers and wage earners is likely to anger the general public." Het generale publiek! Dat bent u! Waar zijn die hooivorken?

Ceci n'est pas une Centrale Bank

Toen de euro op de ontwerptafel lag, was er al veel mis. De ontwerpers hadden politieke doelen voor ogen en maar weinig verstand van economie en financiële markten. Gelukkig was het Weimar-trauma van de Duitsers zo sterk dat zij er voor zorgden dat de ECB op een goede leest gezet geschoeid (overigens, zonder de schuldgevoelens van de Duitsers met betrekking tot de Tweede Wereldoorlog, was de euro er nooit gekomen). De ECB was ontworpen als een Bundesbank op Europees niveau, met strikte regels en één mandaat: een stabiel lage inflatie (max 2%). Deze week werd het Bundesbank-ontwerp echter definitief bij het grofvuil gezet.

Dit komt natuurlijk niet uit de lucht vallen. De ECB is al sinds 2008 van het originele Germaanse pad geraakt en heeft koers gezet in zuidelijke richting. En deze week voegde de ECB het woord bij de daad: de inflatiedoelstelling is nu een gemiddeld niveau van inflatie van 2%. Dat betekent dat de inflatie de komende jaren boven de 2% mag uitkomen, omdat we de afgelopen jaren een zeer lage inflatie hadden.

ECB, weg ermee!

Afgelopen week gaf de ECB een persconferentie over het door haar te voeren beleid. Op enkele woorden na is er niet veel veranderd. Enkele marktvorsers hoopten op meer informatie over het eventueel afbouwen van de monetaire steun, maar die kwamen enigszins bedrogen uit. Het ECB-beleid blijft uiterst ruim, wat vrij vertaald betekent dat de geldprinters nog steeds overuren draaien. Tijd dus voor een statusupdate van de waanzin waarin de ECB ons gestort heeft. 

"Onze" centrale bank zal de aankopen onder haar PEPP (Corona opkoopprogramma) de komende maanden gaan versnellen. Van de EUR 1850 MILJARD die beschikbaar is onder het zoveelste desensibiliserende acroniem, gaat de ECB dus meer dan pro rata aanwenden om de komende maanden de staatsschulden (staatsobligaties) van de eurolidstaten op te kopen. Dit alles om de rente kunstmatig laag te houden zodat de schulden betaalbaar blijven en om er voor te zorgen dat het toenemende aanbod aan staatsschulden (overheden geven immers nu nog meer uit dan er binnenkomt door Corona) de markt niet overspoelt.

GELDBLOG goes digitale knaken

De wereld staat door Covid-19 op zijn kop; centrale banken lijken op volle snelheid (digitaal) geld te printen, overheden schrijven het ene hulppakket na het andere uit om de snel naderende economische depressie te verzachten dan wel te verbloemen. In deze context worden goud en bitcoin vaak genoemd. Daarbij is er de afgelopen maanden steeds meer nieuws over centrale banken die een digitale munt willen invoeren. Allemaal interessante onderwerpen waar zowat eindeloos over geschreven kan worden. Gezien de lengte van deze column beperkt moet blijven, zal ik meer een korte beschrijving geven van de meest relevante zaken met betrekking  tot deze ontwikkelingen. Dus lezers die een (ver-)koopadvies voor bitcoin (met foto van Jort Kelder) verwachten, zullen teleurgesteld worden. Echter, er zullen genoeg ingrediënten aanwezig zijn voor een levendige discussie in de reactie sectie. 

Er zijn heel wat verschillende definities voor geld, wat een discussie over het onderwerp er niet makkelijker op maakt. In het algemeen wordt van geld verwacht dat het in ieder geval deze drie basisfuncties heeft: ruilmiddel, rekeneenheid en oppotmiddel. Met de euro kun je spullen kopen (ruilmiddel; je ruilt euro’s om voor goederen of diensten), je kan met de euro rekenen (rekeneenheid; prijzen bepalen en vergelijken van diensten en goederen) en je kan in euro’s sparen (oppotmiddel; je bewaart huidig inkomen/vermogen voor toekomstige uitgaven).  

Goud (ik ga hier uit van fysiek goud) en bitcoin (er zijn natuurlijk vele cryptomunten; ik vat deze nu oneerbiedig onder de noemer bitcoin samen) hebben geen perfecte score op deze drie functies. Zo is bitcoin erg volatiel, waardoor het niet helemaal geschikt is als oppotmiddel. Ook wat betreft het functioneren als ruilmiddel, is het verre van perfect gezien veel mensen en bedrijven geen bitcoin accepteren. Dit geldt ook voor goud, volatiel (niet zoveel als bitcoin) en beetje moeilijk in het ruilen.