Geenstijl

De Boze Blanke Man en de Ondergang van Nederland, deel 7

Op 28 september aanstaande briest en raast Pamela Hemelrijk alweer 13 jaar niet meer in het ondermaanse. Ze is in de vergetelheid geraakt en ik moest denken aan de dichtregels van J.C. Bloem:

Niet te verzoenen is het leven.
Ten einde is dit wellicht nog 't meest:
Te kunnen zeggen: het is even
Tusschen twee stilten luid geweest.

Hemelrijk schreef tot 2002 artikelen en columns voor het Algemeen Dagblad. Het waren sappige polemieken en scheldbrieven die niet onder deden voor de heerlijke vuilbekkerij van Lodewijk van Deyssel, bij mijn weten de eerste valse nicht in de vaderlandse bellettrie. Een voorbeeld van haar geweldige schrijfstijl is haar antisocialistisch manifest: 

Telkens als ik en plein publique verklaar dat ik het socialisme beschouw als een perverse ideologie; dus niet als een op zichzelf loffelijk en nastrevenswaardig ideaal dat helaas in de praktijk faalt door tegenwerking van gewetenloze egoïsten, maar als een intrinsiek onrechtvaardig en immoreel, om niet te zeggen crimineel systeem, dat onvermijdelijk gedoemd is om uit te draaien op totale zelfdestructie of totale dictatuur (ja hoor eens, zo denk ik er nu eenmaal naar eer en geweten over, en dan kun je daar ook maar beter rond voor uitkomen, zeg ik altijd maar) dan valt dat in het algemeen nogal slecht. Gek genoeg worden dan niet alleen de socialisten kwaad; zelfs de VVD'ers en de christendemocraten in het gezelschap tonen zich geshockeerd. Zo diep zit het er bij iedereen in dat socialisme gelijk staat aan rechtvaardigheid, barmhartigheid, menslievendheid en voorspoed. Zo diep is het in ons onderbewuste gehamerd dat je een zelfzuchtig monster bent als je bezwaar maakt tegen gedwongen solidariteit en gedwongen egalitarisme, eenzijdig opgelegd door een leger zelfbenoemde filantropen die niet met de collectebus rondgaan maar met een dwangbevel, en zich in ruil daarvoor ook nog eigenmachtig een vet jaarsalaris toeëigenen uit de opbrengst.

Ik heb Pamela een paar keer ontmoet. De laatste keer, niet lang voor ze aan een hartstilstand overleed, was met Robbie Muntz, die ze ging interviewen. We hebben een hele middag zitten borrelen bij haar thuis en dat was beregezellig, al was ze best wel druk - zelfs in vergelijking met mij en Robbie, de zogeheten ADHD-mennekes. Het interview - ik heb geen idee meer voor welk medium, maar het ging over conspiraties - is nooit geplaatst. 

Pamela had het oergezellige café De Klepel als huiskamer. Syp Wynia, mijn gewaardeerd oud-collega bij het Parool, desgevraagd: *De Klepel was, zoals vele Amsterdamse café’s, links. Voor de bar, aan de tafeltjes, op het terras, overal. Het was er niettemin uit te houden, maar voor Pamela werd haar sociale omgeving in korte tijd een habitat waar ze met de nek werd aangekeken. Ze zat vaak in een hoekje van de bar van café De Klepel, waar ze thee dronk, of – later – een puntje whisky. Tussendoor rolde ze een stickje. In mijn herinnering stond de zelfgeteelde nederwiet er gewoon in een pot op de bar, maar dat kan ik mis hebben. Het is al even geleden en café-herinneringen willen nog wel eens wat mistig zijn. *

De eerste keer dat we contact hadden – over de hoek van de bar – wist zij niet wie ik was en ik niet wij zij was. Ze schreef in het Algemeen Dagblad en was daarmee waarschijnlijk wereldberoemd in Rotterdam, maar in haar eigen Amsterdam gold dat niet per se. *Ze had aan die bar meegekregen dat ik als journalist nogal eens in Den Haag rondliep en begon meteen af te geven: op Den Haag en op de Haagse journalistiek en daarmee eigenlijk ook op mij. Want ze was vaak zonder aanzien des persoons en scheerde ook nog wel eens iedereen over één kam. Later op de avond kwam ze toch nog eens bij mij winkelen. Kennelijk was haar iets over mij verteld dat haar mild stemde. Op de achtergrond speelde nog een verhaal als een filmscript waar ik nooit helemaal de vinger achter heb gekregen: de vriendengroep rond het café was ooit aan die onderneming begonnen met de opbrengst van een even schimmige als geniale kettingbrief - een illegaal fenomeen uit het pre-internettijdperk. Ook Pamela was er niet minder van geworden, zoveel was alvast wel duidelijk. Maar al die oude bekenden, ze keken haar nu met de nek aan. *

Op 14 mei 2002 plaatste Theo van Gogh een door het AD geweigerde column van Pamela op zijn website 'De Gezonde Roker'. De column met de kop "I saw a dead man win a fight" ging over de moord op Fortuyn en is een aanklacht tegen de Nederlandse media en politiek. Theo plaatste ook een brief van AD-hoofdredacteur Garschagen aan Hemelrijk op zijn site, waarin Garschagen opmerkt dat de column te lang is en een scheldkanonnade bevat. Hij vindt dat beneden het niveau van de krant. Het AD sommeerde haar en Theo van Gogh de column te verwijderen en dat gebeurde natuurlijk niet.

Syp Wynia: *Het waren de maanden van de opkomst van Pim en de daarop volgende, onvermijdelijke moord. Pamela was geheel into Pim. Dat was in lijn met veel van haar Rotterdamse lezers, maar niet in die van haar Rotterdamse krant, die hoogst partijdig door was gegaan waar ze gebleven waren, te weten het promoten van de PvdA en het campagne voeren tegen wat als een verfoeilijke nieuwlichter werd gezien. Pamela was compromisloos. Helemaal onbegrijpelijk was het misschien niet dat de hoofdredacteur van het AD haar wilde lozen, al overleefde hij zelf de periode-Pim ook niet. Het raakte haar in veel opzichten, zeker ook in haar portemonnee. *

Even later in 2002 werd ze geschorst door het AD omdat ze volgens interim-hoofdredacteur Willem Ammerlaan (de affaire kost Garschagen zijn kop) omdat ze bij de uitreiking van de Nieuwspoort-prijs voor de beste verkiezingscampagne iemand met een taart wilde bekogelen. Hemelrijk sprak dat tegen. Verder zou ze volgens het AD tegen de algemeen manager van Nieuwspoort gevloekt en gescholden hebben toen hij haar vroeg het perscentrum te verlaten. Het AD wilde haar in 2003 ontslaan; de rechter stak daar echter een stokje voor. Hemelrijk won de rechtszaak en schreef tot 2006 columns voor het gratis dagblad Metro. Toen zij daar wegens "verjonging" van de krant in 2006 werd ontslagen ging zij opnieuw naar de rechter. Daarnaast werkte zij twaalf jaar voor het ANP. Verder werkte zij mee aan een aantal websites, zoals De Gezonde Roker van Theo van Gogh, ONS Nederland, KlokkenluiderOnline (van Micha Kat), de website van Stichting Sociale Databank Nederland, Frontaal Naakt, HetVrijeVolk.com, Hoei boei en MeerVrijheid. 

Wynia: "Ik heb in 2004, of daaromtrent, nog eens het plan opgevat het Nieuw Politiek Correct Woordenboek (NPCW) uit te brengen, een soort jaarlijks te updaten atlas van de tijdgeest, waarvoor Pamela als eindredacteur zou kunnen optreden – waardoor ze dan meteen weer professioneel lijn in haar leven zou krijgen. Pam en ik hebben de bekendste literair agent van de grachtengordel ermee aan het werk gezet. Maar helaas: geen enkele uitgeverij had er zin in. Ze beweerden dat het 'niet nieuw' was – een leugen – of lieten doorschemeren dat 'met die Wynia misschien nog wel te werken was', maar 'mevrouw Hemelrijk, daar begonnen ze niet aan'. Het was een fail van jewelste natuurlijk, want dat NPCW zou nu het standaardwerk van de 21ste eeuw zijn geweest, inmiddels tevens het Nieuw Politiek Correct Woke Woordenboek (NPCWW). 

In het jaar voor haar dood zag ik haar nauwelijks. Het leek wel of ze zich van de wereld had afgekeerd, maar het kan ook aan mij liggen. In ieder geval voelde ik mij schuldig: had ik niet een beetje moeten aandringen? Soms was ze bedroefd, soms was ze boos, soms was ze strijdbaar. En zo nu en dan ontwaarde ze een complot, ook als ik het wel eens wat ver gezocht vond. Ik vraag me wel eens af welke rol ze heden ten dage zou spelen, in deze tijd van hele, halve en soms ook onechte complotten. Ze zou er in ieder geval - net als toen - gedreven en meeslepend over geschreven hebben, want schrijven kon ze. De begrafenis in De Nieuwe Ooster was op zijn Pamela's: verdrietige familieleden, wat complotdenkers die het woord namen, maar ook Eberhard van der Laan – nog net geen burgemeester – die haar om niet had bijgestaan in haar juridische strijd met de filmmaker Louis van Gasteren. De familie – de vader van haar zoon –vroeg mij een uurtje voor de bijeenkomst of ik ook wat wilde zeggen. Ik was daar op zo'n korte termijn niet toe in staat, zei ik. Daar heb ik nu spijt van. Ik had haar een pluim op de hoed moeten geven. Voor onverzettelijkheid en moed."

Willy, de zus van Pamela schreef een ontroerende IM waarin ze de zaak Van Gasteren nog even noemt. 

Er waren wel mensen die zeiden: 'Ach wat? Die Pam heeft toch een luizenbaan: twee keer in de week zo’n stukkie schrijven?' Maar die mensen beseften niet hoe vreselijk kwaad Pam zich de hele week over alles moest maken om die stukken te kunnen schrijven. Toen geen krant meer over de moord in de Beethovenstraat durfde te publiceren, omdat het Parool aan de moordenaar, Van Gasteren, al eens 100.000 gulden had moeten betalen wegens smaad, toen liet Pam een webpagina aanmaken (we spreken hier van de jaren '90) om daarop een open brief aan de Hoge Raad te kunnen publiceren en Van Gasteren tot opnieuw procederen aan te zetten. De vrijheid van meningsuiting was in het geding en dat liet Pam niet over haar kant gaan. Onze oude vader was bezorgd. 'Pam, straks moet je je huis nog verkopen als Van Gasteren wint.' Plotseling was ze niet kwaad. Heel berustend zei ze: 'Dan moet dat maar. Dit is te belangrijk.' Acht lange jaren heeft Van Gasteren tegen haar geprocedeerd, maar ze won en ze heeft tot haar dood aan de Prinsengracht gewoond. Een van mijn dochters ging een paar jaar geleden Rechten studeren en vertelde me dat het arrest van deze zaak op college besproken werd. Pam en mijn vader waren allebei allang dood, maar gelukkig was ik er nog om ontroerd te zijn.

Van Marie Hemelrijk (die ook nog voor GeenStijl gewerkt heeft) kreeg ik een prachtig Sinterklaasgedicht van haar tante Pamela. Een mooie afsluiter van deze hommage: dat lieve, geestige mens achter de Ideale Boze Blanke vrouw (die ook nog eens lid was van vrouwenklaverjasclub Net Niet Nat). En hier zijn de beste columns van Pamela te lezen.