Geenstijl

(tevens Stamcafé)

Ook ik moest ziele-iconoclasten even googelen, vrienden. Een iconoclast is een beeldenstormer. Een ziele-iconoclast - een trouvaille van Olaf Leeuwis, de jongste bediende (retenjong zo u wilt) van een Engelse boekhandel in Leiden, is dus iemand die beeldenstormt op de ziel. Vergeef me dit kromme Nederlands, maar meer kan ik er ook niet van bakken. Publicist en boekhandelaar Olaf is the coming young man (no pun intended) van het NRC en liep afgelopen week leeg (no pun intended) in het NRC.

Deze pafferige oudgeboren dandy was zo ongeveer de duizendste cultuuractivist die mocht losgaan op Geert Wilders en diens schitterende BTW-plannen. Het pathetische gejammer van roomblanke uitgevers en hoernalisten over de paar dubbeltjes meer voor een boek of een krant die de linkse, elitaire beau monde straks moet ophoesten, is aandoenlijk, zo schreef ik afgelopen week.

In mijn preek schreef ik:

Frans – 14 vinkjes – Timmermans zei tijdens het debat afgelopen woensdag dat BTW op boeken en kranten schandalig is, want het raakt mensen in de portemonnee en kinderen kunnen dan niet meer lezen. Hij wil dat de verhoging van de BTW op boeken en kranten en theaters van de baan gaat. “Trek het in!” Hou toch op, vent, met je geveinsde empathie voor de gewone man die al sinds het pensioen van John Lanting en zijn Theater van de Lach niet maar naar de schouwburg gaat! Om de zoveel tijd lees ik in de zeven vinkjes-kranten een vertoog van een hotemetoot over racisme van bijvoorbeeld het Concertgebouw, de Stadsschouwburg en het Bimhuis. Mensen van kleur uit de Bijlmer en mohammedanen uit de projects van 020 gaan niet naar uitvoeringen van Mahler, experimenteel toneel (woke met veel niet-functioneel naakt en geschreeuw) in de Stadsschouwburg of naar piepknormuziek in het Bimhuis omdat ze daar niet van houden en/of het niet snappen. Dan kan je ze verheffen wat je wil maar elke inspanning is zinloos en weggegooid geld. Die mensen lezen ook geen boeken. Alleen welgestelde dames met paars haar kopen nog boeken.

Pielenstormer Olaf Leeuwis - die het in zijn twiets steevast over kabinet Bruinrechts I heeft en dan weet ik genoeg - schreef een larmoyante polemiek in het NRC tegen de BTW-verhoging en zelden las ik zoveel onsamenhangende onzin in die krant, en dat wil wat zeggen. Zijn natte hersenscheet opent zo: "Het eerste boek dat ik ooit kocht was The Catcher in the Rye van J.D. Salinger. Ik was zestien en legde het op de balie van Shakespeare & Company in Parijs en vroeg de boekhandelaar in mijn gebroken adolescente Engels of hij zo’n leuke stempel van hun logo op de eerste pagina wilde zetten. Die norse blik van de boekhandelaar vergeet ik nooit meer."

Ik geloof er helemaal niets van dat de romans van Jane Austen en de Brontës en de glimmende young adult-boeken niet aan te slepen zijn. Wishful thinking, brister.

Olaf: Het voornemen van het aankomende kabinet om de btw op boeken te verhogen van 9 naar 21 procent zou daar krachtig op inhakken. Een prijsverhoging van 5 euro op een boek zou een peilloze kloof doen ontstaan tussen de wens en het besluit een boek te kopen.

Hier komt de aap uit de mouw. Bruinrechts! Wilders! Fascisten! De Telegraaf! Boeren! Wat bedoelt hij eigenlijk met "De paywall van de Telegraaf is ook echt kampmateriaal"? Olafs stukje in het NRC zit overigens ook achter een paywall..

Ook BBB is treurig bruinrechts.

Onze dandy kan trouwens niet eens rekenen. Een prijsverhoging van 5 euro als gevolg van de eventuele BTW-verhoging van 9 naar 21 procent impliceert een verkoopprijs van bijna 50 euro. Daar kan je zo twee boeken van kopen. Stel dat een boek 25 euro kost zonder BTW. Daar komt de huidige 9 procent en dat maakt 27 euro en 25 cents. Bij de verhoging gaat dat boek 30 euro en 25 cents kosten. Slechts drie euro duurder dus.

Oom Wim van Rooy, schrijver, zei tegen Renzo Verwer: “De boekenkoper blijft ongetwijfeld kopen. Een boek blijft au fond goedkoop. Deel het aantal leesuren door de prijs, en je leest haast gratis. Ik geef een voorbeeld. Ik lees nu van Andrea Marcolongo De geniale taal.  Honderdnegentig bladzijden, ik meen zoiets van 22 euro. Stel dat je er vijf uur mee bezig bent; dat is dus iets meer dan vier euro per uur. Wat is er goedkoper? Laat het vijf euro per uur worden. Is dat dramatisch?”

Olaf: Bij aardig wat klanten, en ook bij mijzelf, merk ik dat bij sommige boeken de prijs al over de rand van het acceptabele is. Bij een gebonden biografie of geschiedenisboek in het Nederlands is een vaste boekenprijs van 40 euro of hoger eerder regel dan uitzondering. Wachten op het verramsjen van het boek of op een kleiner exemplaar is daarbij vaak tevergeefs. Daarnaast zie je bij Engelse boeken, waarvoor geen vaste boekenprijs geldt, nu al dat klanten de prijzen soms vergelijken met de dumpprijzen die de internetgiganten rekenen. Door de voorgestelde btw-verhoging zal dat alleen maar vaker gebeuren.De aangekondigde btw-verhoging gaat rechtstreeks in tegen de wens om de ontlezing tegen te gaan, en helpt ook niet mee om de beheersing van de Nederlandse taal te bevorderen. (Als ik het krakkemikkig opgeschreven akkoord zo lees, lijkt me dat inderdaad geen overbodige luxe.)

Over krakkemikkig taalgebruik gesproken.

Olaf: Als het gaat om fenomenen als ontlezing en gebrekkige taalvaardigheid, verstaat de politiek eigenlijk maar één taal: die van de cijfers en percentages. Kennelijk schiet deze taal tekort. De btw-verhoging op boeken zal ten koste gaan van de kans toch maar net dat éne boek te kopen dat je uiteindelijk aan het lezen zal zetten, ook al wist je dat bij de aankoop nog niet. Daarmee gaat een grote hoeveelheid potentieel leesplezier verloren.

Dan vraag je dat boek toch voor je verjaardag van papa en mama, drama queen.

Olaf: En dat is niet alles. De jongeren over wie ik schrijf, hebben soms een thuisfront waar ze fysiek en qua gevoelsleven onveilig zijn. Bibliotheken en boekhandels behoren tot de weinige plekken waar zij zich wel veilig kunnen voelen.

Aaaaah… the safe space! De boekhandel als dungeon en dark room. Ik neem aan dat die "jongeren" Tofik Dibi-achtigen zijn die de boekwinkel binnenhuppelen met een gerichte vraag aan de leesvader, die hem vervolgens met zachte hand naar het magazijn begeleidt en hem de geheime werken en dagboeken van Hans Warren laat zien. Over ramsj gesproken.

Olaf: Elke boekhandel en bibliotheek kent daarnaast een kring van stamgasten, vrijwilligers en excentriekelingen. Door hen samen te brengen vervult de boekensector een belangrijke sociale functie, maar de politiek zit op zo’n andere bandbreedte dat ze dit onmogelijk kan aanvoelen. Vorig jaar is het aantal boekhandels gestegen; een positieve uitschieter na een jarenlange neergang. Beginnende boekhandels hebben het zwaar, omdat de opstartkosten flink zijn. Als ze hun collectie aanschaffen, krijgen ze bij leveranciers steevast een minder voordelige deal dan boekhandels die al langer meelopen. Een btw-verhoging kan de boel verder verstieren.

Olafje is een believer: hij gelooft echt dat het aantal boekhandels is gestegen. Dat is voor mij nieuw. Of hij bedoelt dat er meer boekhandels een safe space zijn geworden, een niche. Dat kan natuurlijk wel. Deze is ook schitterend: een kring van stamgasten, vrijwilligers en excentriekelingen in de bieb of boekhandel.

Dat doet mij denken aan het homohoekje in de videotheken van Miep Brons. Dat was ook een ontmoetingsplek voor gelijkgestemden.

Als nieuwe boekhandels het door de btw-verhoging niet redden, zal niemand meer proberen een boekhandel te openen. Wie daardoor op een plek komt te wonen zonder boekwinkel, is overgeleverd aan de liefdeloze internetgiganten die onmogelijk de sociale functies kunnen bieden die boekhandels wel leveren. Maar misschien is liefdeloosheid wel hetgeen waar de komende coalitie op mikt.

Met de kop Schrijvende apen, bazenpoepers, inkthoeren, ziele-iconoclasten en pielenstormers verwijs ik dus naar het leger krabbelaars dat oorlog voert tegen het nieuwe kabinet. De bazenpoepers zijn de juffies van Trouw, de Volkskrant en Het Parool die na de zoveelste "column" tegen bruinrechts even op audiëntie mogen bij de hoofdredacteur.

Helaas voor ons aller Olaf is hun baas bij de NRC Patricia Veldhuis.