Geenstijl

Albanië, kandidaat EU-lidstaat, haalt via de Amsterdamse koopmansgeest alvast wat harde Noord-Europese euro's binnen

Geobsedeerd als ik ben door de onherroepelijke ondergang van 020 (gelijk Sodom en Gomorra) bladerde ik mijn hotel in Tirana door de Halsemabode, op zoek naar inspiratie voor toxische twietjes. En jawel: na luttele minuten was het bingo: PvdA-wethouder Sofyan Mbarki vindt het volstrekt normaal dat er in de Leidsestraat (maandelijkse huurprijzen vanaf 15.000 euro) een onontbeerlijk en uniek snoepwinkeltje is gekomen in de plaats van een echte Hollandse visboer. Wolla! 

In antwoord op vragen van de VVD schrijft hij dat de snoepwinkels in het centrum niet de kenmerken hebben van toeristenwinkels. "Ook Amsterdammers kopen snoep in zo’n snoepwinkel, terwijl er wat betreft bedrijfsvoering, reclame en presentatie van de winkels geen elementen zijn aan te wijzen die specifiek met toeristen en dagjesmensen in verband kunnen worden gebracht." Wolla!

En hupsakee: daar was mijn toxische twiet! Twiep Laurens reageerde onmiddellijk: Ik woon hier letterlijk om de hoek, geen buurtbewoner koopt hier... aan de muur hangen steevast A4'tjes... "today cash only"-  elke dag is de pinautomaat stuk. Ondernemer Rob Muntz, die naast mij in bed lag in het hotel in Tirana, wist meteen hoe laat het was: de uitbater heeft omzet nodig met contant geld om zo zijn eigen zwarte contante geld er aan toe te voegen, waardoor het witgewassen wordt.

De zalvende woorden van een Marokkaanse PvdA-wethouder glijden er bij het hoernaille van de Halsemabode in als Gods woord in een ouderling of als knapenkwark in meester Cindy Smeets, en de intellectueel uitgedaagde lezers van het Parool dachten na deze virtuele scheet van Mbarki: "Sjonge jonge, wat ruikt het hier lekker, net of iemand lever met uien staat te bakken." 

Ik wilde wel eens weten wie de echte eigenaar van het pandje aan de Leidsestraat 61 was dus ik deed wat elke normale journalist doet: Follow the Money. Een fluitje van een cent. Nu ben ik in korte tijd dol geworden op Albanezen en ik vind het een geweldig volk, zo niet het alleraardigste volk dat ik ooit in mijn leven tegenkwam, dus ik kreeg geen negatieve associaties toen ik ontdekte dat een Albanees dit snoepwinkeltje uitbaat. In het bestuur van Candy Pirates zit overigens deze schattige juffrouw, maar dit terzijde.

Toen ik in Brussel woonde, bezocht ik regelmatig duistere Albanese kroegjes waar wilde Balkan-muziek gedraaid werd en waar de clientèle bestond uit kommersjele sekswerksters, drugshandelaren, Pistolen Paultje-achtigen en andere nachtbrakende paradijsvogels. De eigenaren gaven veel rondjes weg, in tegenstelling tot de aartsgierige Belgische horecaffers, en menigmaal strompelde ik rond het ochtendgloren voldaan naar buiten. 

Ik bezocht Joegoslavië voor het eerst in 1977 en vond het meteen geweldig. Coming home. Niet voor voor niets is mijn favoriete filmmaker Emir Kusturica, mijn favoriete filmcomponist Goran Bregović en mijn favoriete Balkan-zangers Ceca. 

Een Slavische term die in mijn geheugen gegrift staat, is lumpavanja. Het komt er op neer dat je de hele kroeg of het hele restaurant sloopt en daarna de eigenaar keurig de schade vergoedt. Iedereen blij! Hier een schitterende voorbeeld van lumpavanja: een jaar of wat geleden reisde ik met mijn boezemvriend Conny Mus (dat zijn herinnering tot een zegen mag zijn) en een bont gezelschap naar Somber in de Servische streek de Vojvodina. Zijn toenmalige vrouw Aleksandra (joodse moeder, Servische vader) wilde terugkeren naar de orthodoxe moederkerk en Mus vond dat daar een feestje bij hoorde. Mus en ik gedijden goed in die sfeer van de films van Emir Kusturica, waarin je morgens als ontbijt gewoon lekker slivovitsj naar binnen kan hakken en waar je lekker gek kan doen zonder dat de mensen foei zeggen. Na allerlei onbegrijpelijke rituelen in de kerk in Somber, met veel zwaaiende wierookvaten (die priester gaat mij klauwen met geld kosten, hoor ik Mus nog zeggen) was Aleksandra weer orthodox. Feest!

Con had een restaurant afgehuurd aan de Donau, compleet met een zigeunerorkest. Die speelden aanvankelijk allemaal klotenummers van het genre waarmee ze onze steden onveilig maken, en ik ben toen maar eens gaan vragen of ze iets konden spelen wat ze zelf mooi vonden. Dat kon. Mus weer betalen en het werd een van de dolste feesten die ik ooit heb meegemaakt. De dames dronken slivovitz uit hun pumps, we donderden door de tafel heen, het servies werd gesloopt en na afloop betaalde Mus met een grijns de schade. Terug naar Sombor werd we aangehouden door de politie, die gebeld was door de eigenaar van het restaurant. Blazen of betalen, zei de politie, en Mus betaalde weer, met die eeuwige grijns op zijn smoel. Hij was een van de allergulste mensen die ik ooit ontmoet heb.

Mijn Gonzoësque avonturen op de Balkan en elders leverden mij respect op van mijn kompaan Olaf Koens die mij, Hunter S. Thompson, Ernest Hemingway, Vasili Grossman en Pieter Waterdrinker ganzenveren in de poepertjes prikte in de speech die hij schreef toen hij tot Journalist van het Jaar was verkozen. 

Ik heb een groot deel van mijn leven in Zuid-Amerika en het Midden-Oosten verpatst maar nu ik na lange tijd weer terug ben in de Balkan (de laatste keer was in 1995, in Mostar tijdens de Knin-oorlogen kort daarna in Sarajevo), ben ik zo blij als de Idioot in het bad:

De damp die van het warme water slaat
Maakt hem geruster : witte stoom…
En bij elk kledingstuk, dat van hem afgaat,
Bevangt hem meer en meer een oud vertrouwde droom

Om terug te komen op het snoepwinkeltje in de Leidsestraat: ik vind het geweldig hoe Albanezen net als Marokkanen altijd weer door de mazen van het net glippen. Albanezen in de diaspora (10 miljoen buiten Albanië) zijn, net als Marokkanen, individualisten. Het individualisme onder Marokkanen manifesteert zich het duidelijkst bij Marokkaanse schrijvers, sporters, actrices, criminelen. Individuele kwaliteit gedijt goed bij kanslozen, uitgeslotenen. Als je jaren op straat moet doorbrengen, word je haast vanzelf crimineel. Of als je je niet thuis voelt op straat tussen criminelen of Nederlanders en ook je ouders je niet kunnen boeien, duik je in de (woorden)boeken en word je schrijver, dichter, cabaretier of columnist.

Het eerste dat mij opviel in Albanië, is dat het de zachte onderbuik van de Europese islam vertegenwoordigt. Een van de redenen is natuurlijk dat iedere vorm van religie verboden was onder de communistische dictator Enver Hoxha. Hij was bijna vijftig jaar aan de macht, net als Stroessner in Paraguay en Salazar in Portugal. Een halve eeuw hersenspoeling is geen kattenpis. De koran was verboden, de moskeeën waren gesloten en kinderen mochten geen islamitische namen hebben. Elvis Naçi is de meest vooraanstaande moslim van Albanië en staat in de top 500 van islamitische denkers wereldwijd. Ik hoop hem volgende week vrijdag te spreken, deze supermoslim die van voren Elvis heet. Elvis! 

De ietwat slechte reputatie die Albanezen genieten, begon feitelijk in 1991 toen tienduizenden jonge mannen de Vlari-boot bestormden en naar Bari in Italië vluchtten. Velen vielen ten prooi aan de reeds bestaande Albanese maffia-structuren, waar de besa, een soort omerta, heilig is. Vrijwel iedere Albanees, man en vrouw, heeft onder het communistisch bewind leren schieten, al dan niet vanuit zo'n bunkertje en dat is natuurlijk handig als je gaat solliciteren bij the Firm. Tijdens de zogenaamde Albanese burgeroorlog in 1997, veroorzaakt door een catastrofaal piramidespel, werden alle kazernes geplunderd en dat wapentuig vond gretig aftrek in west-Europa. 

De Albanese diaspora, tien miljoen mensen dus, is nu gretig aan het investeren in het moederland en Tirana is booming, met een spectaculair nachtleven. Ik zou daar graag hele stukken aan wijden op de GeenStijl maar mijn patroon Bart Nijman heeft inmiddels al met voldoende gele kaarten gewapperd - "Tuurke, donder op met je advertorials, kom eens met serieuze onderzoeksjournalistiek, menneke, anders heeft je laatste uurke geslagen" - en het lijkt erop dat hij het record ontslagdreigementen van Pieter Klok van de Azijnbode gaat overtreffen. Daarover in mijn volgende feuilleton meer. 

Ik zal dan ook uitweiden over de geheimzinnige band tussen premier Rutte en zijn Albanese collega Edi Rama. Hoe komt het dat Rutte de toetreding van Albanië tot de EU jarenlang traineerde en nu ineens beste vriendjes is met Rama? Door de enorme olievelden in Albanië die Rutte's broodheer Shell gaat exploiteren! Edi Rama blinkt uit in oneliners. Op de vraag wat hij gaat doen tegen de massale braindrain die Albanië teistert en de totale leegloop van jongere arbeidskrachten, riep hij dat hij mohammedaanse gastarbeiders uit Bangladesh wil importeren. Enfin, daarover komende woensdag meer.

Mirupafshim!

Arthur van Amerongen maakt voor GeenStijl een rondreis door Europa, door de achterwijken van de omvolking en langs de zonsondergang van het Avondland. Als volleerd wereldreiziger trotseert hij daarvoor met een klein budget menig beschimmeld hostel, karige koffietentje en als het moet: een stenen bankje in een stadspark. Desalniettemin is deze reis een kostbare aangelegenheid dus uw gulheid om Ome Tuur gevoed, verwarmd en gemotiveerd te houden op zijn barre bedevaart langs de historische artefacten van de Europese islam en ideologische boobytraps van de stille burgeroorlog, wordt hogelijk gewaardeerd: