Geenstijl

Hoort u dat? Dat is de noodklok

Het demissionaire kabinet is aan het kwartetten met personeelstekorten. Mooie plannetjes in het onderwijs, zorg, bouw en belastingdienst lopen allemaal vast in de uitvoering. Wanneer je binnen verschillende ministeries kunt falen op dezelfde manier, zit de weeffout vanaf de top. Ik vermoed dat het niet alleen een gebrek aan salaris is, maar vooral een gebrek aan voldoening.

De Raad van State vindt de hersteloperatie kinderopvangtoeslag te traag, te complex en leidt tot rechtsongelijkheid. Alexandra van Huffelen beriep zich eerder op een gebrek aan personeel. De uitstroom bij haar Uitvoeringsinstelling Herstel Toeslagen is hoog (PDF). Belastingambtenaren intern gedetacheerd naar haar UHT kiezen voor terugkeer naar hun oude afdeling.

Het opschalen van de intensive care is zo ver mislukt dat we zelfs bedden inleveren. Het aantal nieuwe studenten voor de intensive care-opleiding is de helft van wat nodig om de huidige capaciteit te behouden. We hoeven niet te fantaseren over uitbreiding en wie dat gaat betalen, maar hebben een crisisbijeenkomst nodig hoe in de komende jaren de IC openblijft.

Er is geen ruimte voor corona, griep of vergrijzing. Het aantal coronapatiënten in het ziekenhuis is in oktober bijna verdubbeld, de IC zag een stijging van een derde. De vorige coronagolven zijn nog niet verwerkt. Ziekteverzuim onder IC-verpleegkundigen tikt de 10% aan. Tijdelijk een stapje meer zetten werd langzaam permanent, en deze uitzichtloze situatie breekt zorgpersoneel op.

De zorg is zo ver “geoptimaliseerd” dat bevlogen medewerkers zichzelf voorbijlopen. Je krijgt de kans niet je werk echt goed te doen, want dat is te duur. Je kan een roeping hebben, maar als je steeds een halve oplossing levert, loop je leeg, ga je stuk en zoek je daarna iets anders. Het gebrek aan studenten en hoge uitstroom is niet alleen een te hoge werkdruk en te laag salaris.

Dit probleem beperkt zich niet tot de IC. Minister Van Ark hield er al rekening mee dat het personeelstekort in de zorg in negen jaar verdubbeld van 65.000 naar ruim 130.000 medewerkers. Hetzelfde zien we in het onderwijs. Noodverbandjes met onbevoegde docenten, overbelaste stagiaires en klassen die naar huis worden gestuurd. Het gebrek aan succes vreet hun op.

Schoolleiders moeten de miljarden voor het Nationaal Programma Onderwijs er zo snel mogelijk doorheen jassen. Hier vergeet het kabinet twee beperkingen: Een arm kinderhoofdje kan niet tien uur per dag leren, ze kunnen niet zonder vakanties. Genoeg ontspanning is net zo belangrijk voor een leerproces als de concentratie tussen rustmomenten. De tweede beperking is het personeelstekort.

Bevoegde docenten zijn niet te vinden, goed lopende scholen konden met het extra NPO-geld slecht lopende scholen leegkopen qua personeel. Het NPO-geld geeft sinds 1 augustus een nog grotere tweedeling: De scholen die achter het net vissen zien hun reserves en NPO-geld verdwijnen aan commerciële bureautjes. Scholen moeten kopen bij de educatieve Sywertjes van deze wereld.

Binnen de zorg kwam er een paar procent bij. Binnen het primaire onderwijs kwam er deze maand 2,25% bij, binnen het voortgezet onderwijs 1,5%. De inflatie is 2,7%, (nog voordat we de exploderende gasprijzen volledig meenemen). De verpleger, leraar of docent in de grote stad kan nog steeds niet een huis kopen of huren waar die werkt. Huizen stegen met 18%, zo snel spaart niemand.

Jeroen Dijsselbloem legt duidelijk uit in het FD niet te willen investeren in de woningnood. Mocht de PvdA willen investeren in woningen voor arbeiders, dan loop je gelijk vast op een gebrek aan bouwvergunningen wegens de wens om stikstofarm te bouwen. Direct erna loop je vast op een gebrek aan bouwvakkers en installateurs om die complexe, geïsoleerde gasloze woningen te bouwen.

Gas- en woningprijzen stegen net zolang tot een deel van de kopers stopte met kopen. Toen stopte het steeds hoger overbieden, toen pas kwam de markt in evenwicht: De vraag stortte in. De dag dat ambtenaren na een forse werkdag in een ziekenhuis of school binnen een kwartier reistijd op hun eigen bank kunnen ploffen, is verder dan ooit. Meestal is dat bankstel nu nog van papa en mama.

Salarissen voor zorgverleners, docenten en leerkrachten stonden net zo lang stil terwijl de werkdruk steeg totdat veel talentvolle mensen permanent wat anders zijn gaan doen, of er nooit aan zijn begonnen: Het arbeidsaanbod stagneerde. Hier staken aardig wat onbekenden permanent voor betere arbeidsvoorwaarden, waaronder een eerlijke kans om het verschil te maken.

Wie wil er nog voor dit kabinet werken?