Geenstijl

Uw pensioen gaat aan de beademing

\

Covid-19 en de lockdowns hebben enorme gaten geslagen in de zeilen van het eurozoneschip.  Maar om alles op Covid-19 te gooien is niet juist; net als bij de dodelijke slachtoffers van Corona, is er meestal sprake van onderliggend lijden.

Allereerst de cijfers en die zijn niet zo mooi. De gehele eurozone heeft in het tweede kwartaal een negatieve economische groei laten zien van 12,1% ten opzichte van het eerste kwartaal (saillant detail: de EU-lidstaten zonder euro deden het veel minder slecht). Dit terwijl het eerste kwartaal ook al negatieve groei liet zien. Als er vergeleken wordt met het tweede kwartaal van 2019, dan bedraagt de economische krimp 15% voor de eurozone.

Zoals altijd in de “unie”, laten de lidstaten een weinig uniform beeld zien. Zo liet Litouwen een krimp van 3,7% zien en Spanje 22,1% (jaar op jaar). Door de huidige grootte van de economieën in een historisch perspectief te plaatsen, kan het meer tot de verbeelding spreken. Zo heeft de economische krimp in Duitsland 9 jaar aan groei weggevaagd; Duitsland is wat betreft economisch grootte terug in 2011 en Frankrijk is terug in 2002. In Italië kunnen ze nog sneller achteruit rennen (of ze hebben een betere flux capacitor in de DeLorean) want daar staat de economie op het niveau van 1993!

Van die door de EU/EMU beloofde convergentie is absoluut geen sprake, iets wat niet alleen blijvend zal zorgen voor meer problemen, maar ook voor steeds grotere. Het hulppakket waar velen zich zo druk over maken is dus maar een begin. De meeste experts kunnen wel lacherig doen over Nexit, maar als men alleen al naar de tanende publieke steun zou kijken voor dit soort hulppakketten en de economische perspectieven van de eurozone lidstaten, dan zouden zij ook moeten inzien dat de eurozone geen lang leven is beschoren.    

De kredietcrisis (tegenwoordig Global Financial Crisis, GFC, genoemd - wellicht om te voorkomen dat het woord “krediet” een slechte connotatie krijgt) was dus maar een voorgerecht. Ik vrees echter dat dit diner nog vele gangen kent; de huidige crisis is dus niet het hoofdgerecht. Zo is de huidige impact op de economische groei groter dan in de GFC, maar kijkende naar de werkeloosheid is daar nog maar weinig van terug te zien.

De vele steunprogramma’s vanuit zowel de centrale banken alsmede de overheden, hebben wat leed kunnen verzachten, maar het betrof vooral het verschaffen van uitstel van executie. De faillissementen en saneringsrondes zullen pas later plaatsvinden en dan zal de werkeloosheid flink toenemen. Overheden zouden nogmaals en/of langer kunnen bijspringen, maar dat lost niets op. 

De steunpakketten waren nodig om tijd te kopen. Zodoende kon er gestuurd worden op een meer ordentelijk verloop van de economische sanering. Maar zoals zo vaak is problemen aanpakken niet populair bij politici (en kiezers). Iedere keer weer wordt er gereageerd op symptomen in plaats van oorzaken. Covid-19 mag deze economische terugval op haar naam krijgen, maar de enorme impact was alleen mogelijk door onderliggend lijden. 

Dit onderliggend lijden betreft hier voornamelijk een teveel aan schulden. Dit proces is met name in gang gezet in 1971, waardoor de wereldeconomie een door schuld gedreven systeem is geworden. Elke keer wanneer de schuldenberg te groot werd was het antwoord bijna altijd hetzelfde: nog meer schulden maken. De situatie nu is niet anders.

De wereldwijde schulden schieten namelijk omhoog terwijl het inkomen (BBP) instort. Normaal is het einde dan nabij, maar de oplossing is dat centrale banken met geprint geld deze schulden opkopen. Zolang iedereen meespeelt, werkt het. Dan kunnen we naar de volgende gang van dit galgenmaal. Werkt het niet, dan wacht onmiddellijk de galg. 

Hoe dan ook, de schuldenberg moet (reëel) worden verkleind en flink ook. Daar zijn de schuldenaars blij mee, maar de eigenaren van die schulden niet. En nee, deze bezitters zijn niet alleen de banken, maar vooral de 45-plussers. Het zijn zij die vermogen hebben in pensioenpotten en dit vermogen zal dus (op welke manier dan ook: afstempeling, inflatie, nieuw monetair stelsel, et cetera) gebruikt worden om de schuldenberg te temmen. Welvaart is net als vriendschap: een illusie; een pakketje schroot met een dun laagje chroom.