Geenstijl

Verlos deze man uit zijn lijden

Het gaat niet zo lekker met Pieter Klok, de hoofdredacteur van de Volkskrant. Hij vindt het namelijk helemaal niet leuk om hoofdredacteur van de Volkskrant te zijn. Dat is de enige conclusie die wij kunnen trekken na het lezen van zijn absurde artikel over de ophef rondom een paar tweetjes van hysteriecollectief Containment.nu. Pieter Klok wordt namelijk liever gezien als een burger met maatschappelijk opvattingen, dan als hoofdredacteur met journalistieke opvattingen. Tijd om te verhuizen, Pieter! En tijd voor een kloosried, natuurlijk. Na de breek.

PK: Ontdaan van hun context leken mijn uitspraken over het RIVM ineens iets anders te betekenen

GS: Jeetje, wat een egocentrische kop waar het wellustig wentelen in slachtofferschap vanaf spat. Nu maar hopen dat de rest van het stuk niet zo klagerig en flauw is (grapje, natuurlijk is het dat wel).

PK: Een van de grote nadelen van de onlinewereld is dat uitspraken en artikelen van hun context worden ontdaan en opnieuw worden verspreid, waardoor woorden ineens een andere betekenis krijgen.

GS: Hahaha. Die dekselse onlinewereld toch. Ja dat gebeurt echt nooit in de wereld van, bijvoorbeeld, de gedrukte pers. En de smoes 'mijn uitspraken zijn uit hun context getrokken' staat op 1 in de Top 10 Cliché Crisis Communicatie Adviezen. Je weet wel, adviezen waar journalisten doorheen zouden moeten prikken.

PK: Het overkwam me deze week toen het collectief containmentnu.nl een oud radio-interview – of althans fragmenten daaruit – opnieuw onder de aandacht bracht om aan te tonen dat de Volkskrant kritiekloos achter het RIVM aanloopt.

GS: Hee. Dat radio-interview kennen we. Dat was nogal debiel inderdaad. Vandaar dat wij er op 19 maart al aandacht hebben besteed in het topic Volkskrant: 'Geen kritische berichten over corona'. Je zei in een uitzending van Spraakmakers op Radio 1 letterlijk het volgende: "Ik denk dat het verstandig is om als land één lijn te trekken en die lijn te steunen." Een vrij absurde uitspraak voor de hoofdredacteur van een krant die geacht wordt het nieuws kritisch te volgen. 

**PK: ‘Hoofdredacteur van de pravda’ was een van de vriendelijker kwalificaties die ik voor de voeten kreeg geworpen. Lezers stuurden bezorgde mails met de vraag of ik soms was vergeten dat de belangrijkste taak van de journalistiek het controleren van de macht is. **

GS: Dat lijken ons hele verstandige lezers, die gelijk hebben.

**PK: De meeste van deze lezers waren sowieso al van mening dat de krant te weinig ruimte bood aan RIVM-critici als Maurice de Hond, Willem Engel en – aan de andere kant van het spectrum – Bert Slagter, en zagen hun mening in het interview bevestigd. **

GS: Ah, meteen de kritische lezers wegzetten als Malieveldbestormers met een aluhoedje. Classy, Klok.

**PK: ‘Je moet niet van iedereen verwachten dat ze zelf een oordeel hierover kunnen vellen’, had ik gezegd en: ‘Laten we ons op andere dingen richten dan discussiëren.’ **

GS: En dus: ""Ik denk dat het verstandig is om als land één lijn te trekken en die lijn te steunen." 

**PK: Twee uitspraken die volstrekt in tegenspraak lijken met wat we bij de Volkskrant doen. **

GS: Niet 'lijken'. Maar 'zijn'.

**PK: Het interview dateerde van 19 maart. De lockdown was net van kracht, de zenuwen in de samenleving waren zeer gespannen en op televisie pleitte viroloog Ab Osterhaus voor een nog strengere lockdown, naar Belgisch of Frans voorbeeld. Ik vond het merkwaardig dat hij dat zomaar onweersproken kon doen. **

GS: Ja, dat vonden wij op 19 maart ook. Toch gingen wij toen niet meteen roepen dat het hele land één lijn moest trekken. We zijn namelijk niet achterlijk. 

**PK: Als de gemoederen in de samenleving zo hoog oplopen, zou je als medium moeten proberen experts met elkaar in gesprek te brengen, vond ik, om te voorkomen dat een welles-nietesspel ontstaat waarvan de kijker of lezer niets wijzer wordt. De gemiddelde kijker kan niet beoordelen hoe hij de meningen van alle experts moet wegen – ik niet, althans. **

GS: Nee, maar wat wel kan is uitspraken en acties van het kabinet en het RIVM checken door degelijk journalistiek onderzoek.

PK: Bij de krant proberen we daarom continu alle zienswijzen op het virus onder de loep te nemen, zin en onzin van elkaar te onderscheiden, om vervolgens op te schrijven wat de consensus is op basis van de op dat moment beschikbare kennis.

GS: Ja, dat zeggen we. 

**PK: Ook vond ik dat wetenschappers in tijden van crisis moeten proberen om samen dichter bij de waarheid te komen door met elkaar in gesprek te gaan, in plaats van elkaar publiekelijk de maat te nemen. **

GS: Wat. Een. Onzin. Ten eerste is het valse tegenstelling, alsof wetenschappers alleen maar óf samen met elkaar in gesprek kunnen, óf elkaar bekvechtend aan een Op1-tafel met oneliners bestoken. En ten tweede: alsof je niet ook dichter bij de waarheid kunt komen door elkaar publiekelijk de maat te nemen. Als dat echt zo is, dan kan de Volkskrant de Opiniepagina's wel opdoeken (op zich geen slecht idee, red.). 

PK: Dat was overigens een maatschappelijke opvatting, geen journalistieke opvatting, al had ik me moeten realiseren dat dat wel zo zou kunnen worden uitgelegd.

GS: HUH. WAT? 

(Hier even een enter om deze uitspraak te laten bezinken)

Geen journalistieke opvatting? Je wordt als journalist, sterker nog: als hoofdredacteur van een journalistieke organisatie, uitgenodigd in een journalistiek programma en geeft je mening over de journalistiek over corona en dat is dan géén journalistieke opvatting?

HOE DAN?

**PK: Het nadeel van radio is dat je in de hitte van het gesprek niet altijd direct de juiste woorden kiest. **

GS: Ja dat kun je wel stellen ja. 

PK: Het nadeel van internet is dat deze woorden vervolgens wel eindeloos worden teruggeluisterd, waardoor er te veel gewicht aan wordt gegeven.

GS: Eh, nee. Het is juist nogal handig dat je de complete uitzending van Spraakmakers op 19 maart nog eens terug kunt luisteren, zodat je begrijpt wat voor een malle kletstkoek de hoofdredacteur van de Volkskrant daar heeft gedebiteerd. En je je afvraagt of er destijds niemand van de Volkskrant aan Pieter Klok heeft gevraagd of hij enig idee had waar de Klepel hing.

**PK: We wisten ook toen al dat het RIVM per definitie veel fouten maakte, omdat er eenvoudigweg te weinig over het virus bekend was om te weten wat het goede was, maar het leek mij niet verstandig om het oordeel van het RIVM dan maar direct bij het vuil te zetten en de bevolking te laten oordelen wat het verstandigst was om te doen. We hadden op dat moment als samenleving geen andere keuze dan het RIVM te vertrouwen, vond ik, en ervan uit te gaan dat het instituut zijn uiterste best deed het virus te doorgronden en de adviezen dus voorlopig te respecteren. **

GS: Maar natuurlijk. Alsof er geen middenweg is tussen het RIVM blind vertrouwen en de uitspraken en adviezen bij het grof vuil zetten. We hadden op dat moment als samenleving ook de keuze om de adviezen van het RIVM zeer serieus te nemen, maar ook zelf kritisch te blijven nadenken. 

PK: Wederom geen journalistieke opvatting, maar een opvatting als burger.

GS: Wederom: HUH WAT?

(Hier even een enter om deze uitspraak te laten bezinken)

Je wordt als journalist, sterker nog: als hoofdredacteur van een journalistieke organisatie, uitgenodigd in een journalistiek programma en geeft je mening over de journalistiek over corona en dat is dan géén journalistieke opvatting?

Wederom: HOE DAN?

Maar even serieus. Als je daar als burger zit om je maatschappelijke opvatting te geven, vind je het dan niet een beetje raar dat de presentator van dienst niet zegt 'En hier is burger Pieter Klok, die zijn maatschappelijke opvatting gaat geven', maar in plaats daarvan: 'Pieter Klok, hoofdredacteur van Volkskrant'?

Het is heel simpel, Pieter Klok. Als je niet wilt dat je uitspraken worden gezien als journalistieke opvattingen van de hoofdredacteur van de Volkskrant, dan moet je opstappen als hoofdredacteur van de Volkskrant.

(Zul je trouwens net zien dat je overal wordt aangekondigd als oud-hoofdredacteur van de Volkskrant, maar goed.) 

**PK: Dit alles wil natuurlijk niet zeggen dat wij als krant het RIVM niet kritisch moeten volgen. Dat hebben we ook gedaan met voorpaginakoppen als ‘Doen we wel genoeg?’, ‘Geen lockdown, maar testen’, ‘Is het te vroeg om de maatregelen te versoepelen?’, met stukken van onze correspondenten uit China, Italië en Zuid-Korea die kritisch waren over de Nederlandse aanpak, maar ook met interviews met denkers als Marli Huijer en medisch ethicus Erwin Kompanje. **

GS: Ja, dat vonden wij op 19 maart ook al zo opvallend. Dat een hoofdredacteur van een krant zulke aperte nonsens kan uitkramen op de landelijke radio en er blijkbaar niemand op zijn eigen redactie hem uitlegt waarom hij beter zijn mond had kunnen houden. 

PK: We vragen ons elke dag af of het door het RIVM ingefluisterde beleid wel het juiste is en dat zullen we ook de komende tijd blijven doen.

GS: Dat lijkt ons nogal wiedes. Wij vragen ons alleen nog steeds af waarom de hoofdredacteur van de Volkskrant op 19 maart uitspraken deed die daar diametraal tegenover staan. We zouden graag lezen waarom hij als hoofdredacteur (en als burger) deze journalistieke (en maatschappelijke) opvatting huldigt. Dat hadden we graag gelezen, bijvoorbeeld in een stuk van de hoofdredacteur van de Volkskrant over deze kwestie. Maar het stuk is al bijna voorbij en we zijn nog geen redelijke verklaring tegengekomen. 

PK: ‘Nu begrijpt hij ook eens hoe politici zich voelen’, zei de vrouw van een collega. ‘Die lopen voortdurend het risico dat hun woorden uit de context worden getrokken en verkeerd worden begrepen. Dat is precies de reden dat ze zich tegenwoordig laten omringen door een leger aan woordvoerders.’

GS: Je bent hoofredacteur van de Volkskrant, niet van de Donald Duck.

PK: Ik hoop het voorlopig nog zonder te kunnen.

GS: Denk het niet maat.