Geenstijl

Hier ziet de rechtbank het verschil niet meer tussen een verdachte, een advocaat, een getuige of een journalist.

NOS-journalist Robert Bas werd gevangen gezet omdat hij zich beriep op zijn verschoningsrecht. (Waarom is dat pas per 1 oktober 2018 wettelijk geregeld?) De journalist was al afgeluisterd, dus zijn beroepsgeheim was al gesloopt. Het OM noemde het gesprek bijvangst, maar bewaarde het wel. Een gesprek met een advocaat of arts dat per abuis is afgeluisterd, wordt wel direct weggegooid.

Toch wilde de rechter-commissaris nog meer weten, vooral waarom de journalist in dat gesprek op het idee was gekomen een bepaalde vraag te stellen. De RC was van mening dat het maatschappelijk belang zwaarder woog, dan het belang van een vrije nieuwsgaring in een democratie. Toen had de beste RC mijn onverdeelde aandacht. Dit moest een spannend jongensboek zijn.

Een aankomende terroristische aanslag? Komende afrekeningen in het drugsmilieu? Tientallen mensen in een afgesloten vrachtwagen met mensensmokkelaar die niet wil praten? Een verslaafde moeder in de verhoorkamer die haar kinderen heeft ontvoert, die waren toegewezen aan het eenhoofdig gezag van de vader? Dit is het plot van een goede actiefilm met een fatsoenlijk ethisch dilemma. Welk uniek belang had onze onderzoeksrechter?

Het bleek een enkele vergismoord te zijn. Een persoonsverwisseling. Toen brak echt nogmaals mijn klomp. Dat is een strafzaak waar het delict gepleegd en afgesloten is. Een zaak die een voortvloeisel is van tientallen jaren aan wegkijken. 8 op de 9 criminele groepen worden niet onderzocht vanwege capaciteitsgebrek bij de recherche, en dan mag het journaille de vinger in de dijk steken?

Die hele dijkkring bestaat niet. Eerst zelf nauwelijks onderzoek doen, geen spoedeisend belang in deze specifieke zaak, dus alle tijd alsnog zelf onderzoek te doen en dan toch de pers gaan chanteren met celstraffen?! Hier ziet de rechtbank het verschil niet meer tussen een verdachte, een advocaat, een getuige of een journalist.

Rivaliserende drugsnetwerken moorden elkaar uit in territoriumoorlogen, ripdeals & voorkoming van strafrechtelijke vervolgingen. Deze journalist is zeer terecht bang voor zichzelf en voor zijn bron. Een leven is in de onderwereld niets waard. De heren gebruiken daarbij zware militaire wapens in binnensteden en doen dit inmiddels zo vaak dat met enige regelmaat de verkeerde wordt geliquideerd.  

Zo vaak dat we er een woord voor hebben uitgevonden, de vergismoord. Maar die moord is helemaal geen vergissing. Het besluit de trekker over te halen is weloverwogen genomen. Er worden ongekende risico's genomen, daarom gaat het regelmatig fout. Het is onderdeel van een geweldscultuur, want de criminelen zitten op elkaars omzet te jagen.

Meerdere drugsnetwerken die met elkaar in oorlog zijn, betekent ook dat er meerdere drugsbaronnen hun soldaten aansturen met dodenlijsten. Als je zoiets wil keren moet er jaarlijks eentje gepakt worden en theatraal met een duidelijk strafdossier worden veroordeeld. Lopende band-werk. Dan kunnen er geen jaren zitten tussen de moord en de dagvaarding.

Helaas gaat ook hier aandacht de verkeerde kant op. De WODC-klokkenluider van ernstige politieke beïnvloeding van wetenschappelijk onderzoek op het ministerie van justitie werd maandenlang afgeluisterd. Zonder integer WODC zijn we voorlopig volledig afhankelijk van misdaadverslaggeving. Het maatschappelijk belang bestaat voorlopig solitair uit vrije nieuwsgaring.

Er werden ook nog twee WODC-vertrouwenspersonen afgeluisterd. Een vertrouwenspersoon is het laatste toevluchtsoord voor iemand die hulp nodig heeft, maar daarover niet durft of kan praten. Door hun af te luisteren, wordt die laatste strohalm gesaboteerd. Het beroepsgeheim en verschoningsrecht is verankerd in de wet, en afgebroken in de tapkamer.

Het plan van Ferd Grapperhaus is eng, heel eng. Hij wil de MIVD, AIVD, fiscus, FIOD en zelfs jeugdwerk allemaal aan elkaar knopen tot een integrale drugstaskforce. Dan gaat het geld zitten in allerlei dure vergaderclubjes, en bereikt het weer niet de werkvloer. Dat gaat verder misbruik van bevoegdheden alleen maar in de hand werken. De sleepwet is om precies die reden weggestemd.

Nota bene, als het jeugdwerk niet meer in vertrouwen met jongeren de discussie kan aangaan, maar op straat gezien wordt als verraders, dan zijn ze hun pedagogische rol compleet kwijt. Dan hebben ze geen relatie meer met kwetsbare jongeren en kunnen ze onmogelijk als hulpverlener verder. Dan kan je al die straatcoaches beter opheffen. Dat beroepsgeheim is er niet voor niets.

Ferd Grapperhaus is net terug van een snoepreisje naar Thailand, waar coffeeshopeigenaar Van Laarhoven is veroordeeld als een grote drugscrimineel, na een vals rechtshulpverzoek van Nederlandse politieambtenaren. De officier van justitie die een liquidatiedreiging door Van Laarhoven tegen zichzelf verzon, werd niet strafrechtelijk vervolgd.

De beste agent vergat even te vertellen dat wiet gedoogd werd, en hij alleen verdacht werd van het transfer pricing, een puur fiscaal meningsverschil. Dan wordt een interne verrekenprijs binnen een internationaal bedrijf kunstmatig verhoogd, om de winst te verhuizen naar een gunstige belastingklimaat. Bijna iedere multinational gebruikt die methode, dat is de bestaansreden van de halve Zuid-As.

Ferd maakt in al deze dossiers dezelfde denkfout. Afluisteren, extra bevoegdheden en de AIVD & MIVD van dossiers zoals terrorisme afhalen ziet hij als een oplossing. Hij ontneemt dan geheim agenten, belastinginspecteurs, hulpverleners en journalisten van hun verschoningsrecht, hun beroepsgeheim en daarmee de privacy met cliënten (afgeschermde werkruimte) om hun werk te kunnen doen.

Oplossingen betaal je met miljarden euro's, niet met vele verloochende principes.