Geenstijl

Even voorstellen: Ahmed [30, fictieve naam] uit Damascus en wat je noemt, een Nederlandofiel van het eerste uur. "‘Het was mijn droom om naar Nederland te komen. Vanuit Syrië volgde ik het Nederlandse voetbalteam op de voet. Als ik iets in het oranje in een winkel zag, dan kocht ik het. In mijn kamer hing de Nederlandse vlag. Ik was dol op het land.’ In zijn jeugd fantaseerde hij over een vakantie in Nederland, maar het was de oorlog die hem uiteindelijk hier bracht." Toen was het moment daar te aarden in de utopie, maar de psyche wortel laten schieten in een andere aardsoort blijkt moeilijker dan een papieren IND-dossier kan vertolken:

"Toch is hij niet gelukkig en denkt hij erover terug te gaan naar zijn voormalige woonplaats Damascus. Hij mist Syrië meer dan hij zich ooit had kunnen voorstellen. ‘Je voelt de waarde van iets pas als je het verliest’, zegt hij. (...) ‘Het leven hier heeft geen ziel’, zegt de man die ooit een Nederlandse vlag op zijn kamer had hangen. ‘Ik denk met liefde terug aan Damascus. Aan het leven daar, de straten en de mensen met wie ik om 3 uur ’s nachts thee dronk voor hun huis.’"

'Het leven hier heeft geen ziel'. Zulks geeft toch te denken. Wat betekent het? En ondanks dat we niet precies weten wat het betekent, waarom voelen we dan toch dat het minstens wel ergens klopt? We begrijpen het wel een beetje. Syrië was en is een ten diepste romantische samenleving. Archaïsch in een modern jasje en in essentie pre-humanistisch. Dit is een lofzang op dictatuur noch diens romantiek, maar het leven in een dictatuur kent een romantiek, een ontologische urgentie, die men in Europa alleen in het Oosten nog begrijpt.

Syrië was en is een dictatoriaal speelveld waar Grote Ideeën elkaar naar het leven staan en alles wat je voelt, doet en zegt  consequenties heeft. Nederland, daarentegen, is bij uitstek het land dat ontworpen lijkt voor een leven zonder consequenties. 'De man zonder eigenschappen', maar dan als land. Bijna niets wat je doet of zegt heeft échte consequenties, het spectrum van de ideeën-markt is nauw en de verschillende ideeën die er al zijn staan elkaar niet naar het leven. Dat is bepaald geen kritiek. Nederland is een goed functionerend vliegveld. Een gevoel van bezieling levert het inderdaad niet op. Welvaart en vrijheid daarentegen, dat wel.

Het is nagenoeg exact het uitdoven van een deel van de human spirit in democratieën zoals Alexis the Tocqueville dat in 1853 beschreef in *De la démocratie en Amérique: *

"I see an innumerable crowd of similar and equal men who spin around restlessly, in order to gain small and vulgar pleasures with which they fill their souls. Each one of them, withdrawn apart, is like a stranger to the destiny of all the others; his children and his particular friends form for him the entire human species; as for the remainder of his fellow citizens, he is next to them, but he does not see them; he touches them without feeling them; he exists only in himself and for himself alone, and if he still has a family, you can say that at least he no longer has a country."

Ahmed, we begrijpen je, maar er is een goede reden dat zoveel mensen aan de andere kant van de Middellandse Zee hun heil komen zoeken op het continent zonder consequenties.