Geenstijl

Er zijn dagen dat er meer groene elektriciteit wordt opgewerkt, dan de totale vraag naar elektrische energie. Opslagcapaciteit hebben we niet, de spanning in het net stijgt lokaal te ver, zonnepanelen vallen uit en de energieprijs werd afgelopen woensdag negatief. Dit zijn problemen waarover in 2008 is gepubliceerd en ook Nederlandse netbeheerders allang wisten. Dit is geen raketwetenschap.

Onze politiek had een tunnelvisie op onze jaarlijkse energiemix, die moest zo groen mogelijk worden. Er zijn onnozele feestjes gevierd bij domme taartdiagrammen. Ze keken niet naar de energiemix per dag, per dagdeel of per seconde. Elektrische energie reist door koper met bijna de lichtsnelheid. De wetten van de natuurkunde eisen dat we in microseconden denken, niet in jaren. Dit is geen nieuws.

Salderen wordt symbolisch in stand gehouden, maar is onder de streep via teruglever kosten en onverwacht uitschakelen alsnog afgeschaft. Zonnepanelen zijn alleen nog handig met een thuisaccu. Wat je 's middags opwekt, is 's avonds pas echt vraag naar als de elektrische kookplaat, warmtepomp en de rest van het huis aangaan en de batterijracer thuis wordt opgeladen. Dit weten we al 17 jaar.

Grijze energie wordt opgewekt wanneer er vraag naar is, groene energie wordt opgewekt als de wind waait of de zon schijnt. De vraag moet zich qua tijdstip aanpassen aan het aanbod. Dit probleem is niet nieuw, de oplossingen kennen we nog langer. We moeten aanbod gestuurd energie gaan gebruiken, bijvoorbeeld 's middags de wasmachine aan als je betaald kan worden om energie te verbruiken.

De tweede oplossingsrichting is tijdelijke opslag. Daarom is het belangrijk dat onze elektrische leasevloot op het werk geladen kan worden, dan hebben we 's middags een enorm accupakket aan het net hangen, zonder extra investeringen in accu's. Helaas doen we dat bijna niet. We starten nu pas een verzwaring operatie van ons elektriciteitsnet, terwijl die allang afgerond had mogen zijn.

Zomers opslaan voor de winter is technisch een kostbare hobby, dat gaat om enorme hoeveelheden energie. Tijdens de winter salderen met energie die je in de zomer hebt opgewekt, is iets dat alleen op je factuur kan, het is geen weergave van een technische realiteit. Toch is dat sprookje tientallen jaren voorgehouden aan brave burgers die investeerden in zonnepanelen. Pure volksverlakkerij.

De derde oplossingsrichting is minder energie gebruiken. Dat we nog praten over muurisolatie terwijl je dat sinds de jaren tachtig in een paar jaar terugverdiend, zegt iets over hoe soepel dit gaat. Onze economie draaide behoorlijk goed door terwijl veel mensen thuiswerkten, dat scheelde reistijd, files en frustratie. Helaas kiezen we dagelijks voor een duur vervuilend verkeersinfarct. Traditie!

Dat de tientallen miljarden in het klimaatfonds niet doelmatig uitgegeven kunnen worden, kan je zien dankzij het zware tekort aan technisch personeel. Het lukt ons niet elektromonteurs, timmermannen, loodgieters en schilders te vinden voor achterstallig onderhoud, laat staan voor een energietransitie. We missen goed opgeleide, ervaren vakmensen om politieke dromen om te zetten in tastbare zaken.

We hebben wel een groot ambtenarenapparaat dat op enige afstand van ons kabinet en parlement de taak heeft deze tientallen miljarden aan te besteden. Die gaan dit geld de markt op persen, terwijl we weten dat er op de werkvloer geen personeel is of ooit zal komen om het daadwerkelijk uit te voeren. Het maakt hierbij niet eens uit welke oplossingsrichting je denkt, het personeel is er niet.

Op die opdrachten gaan cowboys inschrijven, die later een keertje uitzoeken hoe ze hun afspraken nakomen. Net zoals Sywert van der Lienden met zijn mondkapjesdeal. Toen wisten de ambtenaren vooraf dat er veel winst afgeroomd zou worden, maar Sywert had geen concurrentie. Corona was tijdelijk, onze economie, klimaat en defensie vechten om vakmensen, dat probleem is permanent.

Politici zijn veel te gewend dat de markt het verschil tussen vraag en aanbod wel opvangt. Helaas hebben ondernemingen te weinig invloed op studiekeuze, ondanks pogingen daartoe sinds 2002. Ondanks dat elke MBO-er die een technisch beroep kiest waarschijnlijk miljonair wordt, wordt techniek te weinig gekozen. De staat besteed miljarden om een fors deel op te leiden voor een uitkering.

Vrijheid, blijheid qua studiekeuze wordt als heilige graal gezien, maar eigenlijk vraag je dan van een puber om een langjarige macro-economische verkenning te doen welke sectoren straks leuke kansen hebben. Dat kan een puber pas als ze een vwo-diploma halen, econometrie aftikken en een paar jaar zijn ingewerkt. Ze zijn nog niet handelingsbekwaam, behalve voor de belangrijkste keuze in hun leven.

Duizend miljard voor klimaat en duizend miljard voor defensie kunnen niet effectief of efficiënt worden besteed. Het personeelstekort is nu al fataal, een deel dat beschikbaar is gaat binnenkort met pensioen en de schoolpleinen van de LTS, MTS, HTS en technische universiteiten zijn half leeg, dus ze gaan er ook niet komen. Je weet dat het mis zal gaan, je weet dat het minimaal tien jaar mis zal gaan.

Beleid, budget en zelfs geld kan je verzinnen, goed opgeleid en ervaren technisch personeel niet.