Geenstijl

Het zal de lezer niet ontgaan zijn dat de staat de plank heeft misgeslagen met het belasten van vermogen via een fictief rendement. Ondanks de vele waarschuwingen van fiscale en juridische experts, zette het kabinet de belastinghervorming toch door. Nu, na een rechterlijke uitspraak, blijkt wat iedereen al zei: het mag niet. Dus nu zijn de briljante koppen bij de belastingdienst weer samengekomen met een nieuw plan. En dat plan is nou niet bepaald waterdicht…

Allereerst een verklaring voor de vurige wens voor een vermogensbelasting; naast de onuitputtelijke drang van de overheid om meer belasting te willen innen, is het in dezen ook een beetje PR. Immers, door het slechte (ultra ruime) monetaire beleid van de ECB heeft er vanaf de kredietcrisis tot vorig jaar een enorme inflatie plaatsgevonden in financiële waarden zoals aandelen, obligaties en vastgoed, die nu pas is overgeslagen naar de reële economie. Het ECB-beleid was dus regressief want de vermogenden werden flink vermogender omdat zij de grootste houders zijn van deze financiële activa. De gewone burger kon maar mondjesmaat mee genieten (via eigen huis) terwijl de lagere inkomensklassen helemaal geen voordeel heeft gehad omdat zij geen financiële activa bezaten; sterker nog, zij zijn er op achteruit gegaan omdat de huren flink zijn gestegen (wel verschil tussen private verhuur en sociale huur natuurlijk, zowel in timing alsmede hoogte van de verhogingen). Het moge duidelijk zijn dat de meesten in de politiek hier een slaatje uit kunnen slaan. Het aanpakken van de rijke stinkerds levert namelijk altijd stemmen op. Of zoals het FD schreef: “alle politieke partijen zien de charme [!!!] van het belasten.. van vermogen”.

Maar in plaats van het monetaire beleid (en de begrotingstekorten) aan te pakken, heeft men geopteerd om de symptomen te behandelen. Nou ja, behandelen… meer afromen. Immers, meer belasting is beter in de optiek van de overheid dan de optie waar financiële activa niet stijgen en dus de belastinginkomsten niet ook een mooie stijging kunnen laten zien.

Dat al deze politici voorbijgaan aan de kapitaalsallocatie effecten van een vermogensbelasting blijft verbazingwekkend. Veel overheidsregelingen betreffen het willen controleren van kapitaalsstromen, maar net als in de huizenmarkt, leidt dit altijd tot een puinhoop. Maar omdat de meeste kiezers geen snars begrijpen wat hier gaande is, blijft de politieke afrekening altijd uit. Vandaar ook de populariteit van dit soort maatregelen onder politici.

Welnu, de overheid had dus moeilijkheden om te bepalen hoe het vermogen te belasten en uiteindelijk deed zij dat via een fictief rendement; de overheid nam aan dat elk vermogen met een vast percentage per jaar groeit en dat werd dan belast. Maar gezien de vermogenssamenstelling van iedereen anders is, waren de beleggingsresultaten ook anders, wat vaak leidde tot oneerlijke belastingheffing (ware rendement was lager dan het fictieve). De rechter heeft, zoals beschreven, hier een streep door gezet. Dus moest staatssecretaris Van Rij een nieuw plan bedenken, eentje dat op werkelijke rendementen gebaseerd moest zijn.

En zoals het een goed politicus betaamt, waren de eerste versies expres vreselijk. Waarom? Nou als de regering aangeeft iedereen de hand af te willen hakken en dat later afzwakt naar een paar vingers, is iedereen weer blij want het is veel minder erg dan de eerste optie. In de eerste versies wilde de overheid ook papieren rendementen belasten, ook op illiquide activa zoals vastgoed, kunst en zo verder. Dit had kunnen leiden tot situaties waar de activa verkocht had moeten worden om de belasting te kunnen betalen. Stel u heeft een Herman Brood aan de muur en die was EUR 1000 waard. Door een verkeerde afslag viel de kunstenaar in kwestie van een gebouw en hoppa al zijn kunst verdubbelde in prijs. Maar u heeft geen geld en de belastingdienst wil haar buit.. dan zou u dus geforceerd worden om uw vermogen te liquideren om zo de vermogensbelasting te kunnen betalen. Waanzinnig natuurlijk!

Dus is de nieuwe versie nu er één met een “knip”.  Voor spaartegoeden en effecten zou er een belasting komen op de waardvermeerdering, maar voor de illiquide vermogensdelen wordt er alleen belasting geheven als de vermogenswinst gerealiseerd wordt (bij verkoop dus). Het idee is dat spaartegoeden en effecten makkelijk zijn op te vragen bij de bank en dus makkelijk te belasten zijn. Verder kan de bezitter, indien nodig, een klein beetje verkopen (zijn immers liquide markten) om de vermogensbelasting te betalen. Bij illiquide activa is dat niet het geval dus daar wil de overheid alleen de winst belasten bij een daadwerkelijke verkoop (realisatie).

Nou, ga er maar aanstaan. Bijvoorbeeld, wat is de peildatum van vermogen? Wat als iemand 400.000 euro op de bank heeft en dat in november opneemt en zegt het vergokt te hebben, krijgt deze persoon dan geen aanslag als de peildatum 31 december is? Of zal dat pro rata gaan over het gedeelte van het jaar dat die persoon het in bezit had? En wat als de hoeveelheid spaargeld enorm fluctueert, wat dan? En wat als een kunstbezitter zijn kunst verkoopt tegen zeer slechte prijzen aan één aan hem gelieerde bv, dan is de vemogensbasis flink verkleind, en kan het verlies ter compensatie gebruikt worden, of niet? Hoezo is dit makkelijk bij te houden en te belasten??

En, wederom, wordt het kapitaalsalloctie-effect niet meegenomen. Zo zullen veel vermogende mensen (behalve vluchten) hun beleggingen nu in een investeringsvehikel doen die een lange lock up hanteert. Dit fund belegd dan vol in aandelen en andere effecten die in wezen dus zeer liquide zijn, maar in en uit stappen uit een dergelijk fund, dat kan niet zomaar. Is dit dan een illiquide belegging en valt dit dan onder vermogensWINSTbelasting (belasting bij verkoop) in plaats van vermogensAANWASbelasting (belasting op papieren winst)?

Veel mensen zullen dan maar niet meer in liquide beleggingen gaan zitten maar in illiquide, zoals private equity, hedge funds, en meer van zulks. Wat zijn de economische effecten van een dergelijke omlegging van kapitaalsstromen? Ik wed mijn linkerfamiliejuweel op dat fiscalisten al vele opties hebben klaarliggen om de vermogensbelasting te ontwijken. Maar ja, het zijn alleen de echt vermogende die deze expertise kunnen inkopen. De rest, krijgt het voor de kiezen.

Het ziet er dus weer naar uit dat het een puinhoop wordt en dat het een hard gelag wordt voor de middenklasse en niet de ultrarijken. En in alle discussies over mogelijke oplossingen voor deze problemen omtrent de vermogensbelasting, komt niemand met de enige echte oplossing: schaf die hele vermogensbelasting af. Het is een onding, verschrikkelijk moeilijk te peilen, vast te stellen en te controleren en leidt tot misallocaties en allerlei andere negatieve bijwerkingen. Maar ja, ik ben vast weer een roepende in de woestijn; ik word wel lekker bruin zo. Tot ze dat ook nog eens gaan belasten natuurlijk…