Geenstijl

Inzending van een snedige rekel

Rechts van de VVD schijnt veel ruimte te zijn. Hier strijden PVV, FVD en JA21 om uw aandacht. Deze partijen hebben een opvallende overeenkomst die u verder in de politieke arena nergens ziet: Alledrie zijn primair opgericht om voor baangarantie van de oprichter(s) te zorgen. Geert Wilders moest de PVV starten omdat hij uit de fractie van de VVD was gesmeten. Thierry Baudet startte FVD op aanraden van Elsevier hoofdredacteur Arendo Joustra, om van zijn geldproblemen af te komen. Joost en Annabel startten JA21 omdat ze er kort voor de verkiezingen van 2021 bij FVD niet in waren geslaagd een interne machtsstrijd en moddergooiwedstrijd van Thierry Baudet te winnen.

Alle drie deze partijen draaien dan ook primair om de persoonlijke belangen van de oprichter(s). En het primaire doel van al deze oprichters is uiteraard om ervoor te zorgen dat de herverkiezing keer op keer veilig wordt gesteld. Er moet wel brood op de plank! Geert Wilders doet dit door als enig persoon lid te zijn van zijn partij. Hij is onomstotelijk de alleenheerser van de PVV en stelt zonder verder enige verantwoordelijkheid af te leggen zelf de lijst voor de Tweede Kamerverkiezingen samen waar hij zelf uiteraard altijd op nummer 1 staat.

Omdat FVD en JA21 wel leden accepteren hebben ze hier een andere oplossing voor verzonnen. De leden van beide partijen zijn statutair gecastreerd. Het bestuur vult de kieslijsten voor de verschillende gremia naar eigen inzicht met getrouwen en legt dat als een hamerstuk aan de algemene ledenvergadering voor. De leden hebben hierin verder geen enkele inbreng en kunnen deze voorstellen alleen in theorie wegstemmen.

Bij een democratische partij kunnen leden een bestuur die dit soort praktijken faciliteert gewoon gelijk wegsturen, maar daar zit de crux. De leden van FVD en JA21 zijn statutair niet bij machte enige invloed uit te oefenen op de bestuurssamenstelling. Pogingen van leden om dit statuut aangepast te krijgen eindigen dan ook steevast in interne ruzies en royementen.

Zo bestaat het bestuur van FVD uit dezelfde personen die u ook in de Tweede Kamer ziet zitten. Meer uitleg lijkt onnodig. Bij JA21 is het niet anders. Al bij de eerste algemene ledenvergadering moest het huishoudelijk reglement de prullenbak in omdat koste wat het kost de echtgenote van Joost in het bestuur moest blijven.

Het grote verschil met de zo verfoeide kartelpartijen is dus dat deze, zonder uitzondering, wel een democratische interne structuur hebben. De macht van het bestuur is strikt gescheiden van die van de kamerleden en de kieslijsten worden via een democratisch proces vastgesteld.

En dit is niet bepaald een detail. Het is cruciaal voor het slagen en langdurig voortbestaan van een politieke partij dat deze groter is dan ‘de gezichten van de partij’. Een primaire zorg bij iedere ‘kartelpartij’ is om de partij niet te laten overnemen door overambitieuze ego’s. Ed Nijpels is in 1986 bij de VVD precies om deze reden kaltgestellt. En dat is maar het topje van de ijsberg. Bestuursleden van politieke partijen hebben dan ook hun handen vol aan ego's die elkaar de tent uitvechten want dit is desastreus voor de verkiezingsresultaten (of niet dan, Wopke?).

Politici van kartelpartijen zullen zich wel tien keer bedenken voordat ze een coalitie aangaan met een intern ondemocratische organisatie zoals JA21, FVD of PVV. Normale 'kartelpolitici' kunnen immers persoonlijk verantwoordelijk worden gehouden voor het succes of falen van de gezamenlijke regeringsplannen, maar bij een ondemocratische coalitiegenoot is dat niet mogelijk.

Ongeacht hoe slecht een coalitiegenoot presteert, zijn herverkiezing is al gegarandeerd. Deze ongelijkheid verhindert dat een potentiële coalitie een zuiverende werking kan hebben, omdat er geen gelijkheid bestaat tussen de organisaties van de deelnemers.

Daarom is het onwaarschijnlijk dat verstandige politici in een coalitie zullen stappen met een partij die niet enkel draait om de oprichters, maar zelfs naar hen vernoemd is.

Kees Eldering