Geenstijl

Oude wijn in nieuwe zakken, bijna azijn.

Het dreigement van Remkes met nieuwe verkiezingen vindt haar basis in de peilingen: Rutte 3 zakte inmiddels weg naar ongeveer 67 zetels, de hoge heren en dames zijn sinds de verkiezingen elf zetels armer. Dit wordt geen voortzetting van een setje winnaars, dit zijn vier oude partijen die elkaar de hand boven het hoofd houden om hun eigen stervensproces te vertragen.

Het CDA zag Omtzigt vertrekken en halveerde daarmee. Rentmeesterschap begint bij een transparante overheid die durft openlijk verantwoording af te leggen. Niet bij een commissie Donner die de toeslagenaffaire bagatelliseerde, pas na de commissie van Dam kwam het Ongekend Onrecht boven tafel, en viel het kabinet alsnog. Ze hadden inmiddels nog een paar keer kunnen aftreden.

Het werk van beide commissies bleek incompleet, er rollen nog meer lijken uit de kast: Maart 2021 werd voor Omtzigt een positie elders gezocht. April 2021 bleek dat de ministerraad zich meer bezig hield met klagen over Kamerleden en beeldvorming, dan inhoud en oplossingen. De affaire bleek in juni 2021 nog groter, 70.000 kinderen. Deze bestuurscultuur mist, verbergt en verdraait informatie.

De vangst van september 2021: De Palmenmemo was bij 24 ambtenaren bekend, buiten de archieven gehouden en onder andere Menno Snel weigert medewerking. Van Huffelen weigert te vertellen hoe lang de affaire nog gaat duren, haar budget van vijf miljard beslaat vijf jaar. We blijven eeuwig hangen in deze affaire als de feiten druppelsgewijs beschikbaar komen.

Een felle verkiezingsstrijd zou wel eens reden kunnen zijn voor een heel incontinent demissionair kabinet. Er is vrij veel nog niet gelekt dankzij de gesloten bestuurscultuur, en daarmee houden politici en ambtenaren elkaar chantabel. Helaas worden we daarmee ook onbestuurbaar. Controle, reflectie en lerend vermogen vereisen een kennisbasis, die nu zorgvuldig buiten beeld blijft.

Dood66 nam na een half jaar de moeite om haar wens voltooid leven in de ijskast te zetten en door te gaan met twee Christelijke partijen die daartegen principiële bezwaren hadden. Het belang van een zeer select gezelschap dat het leven niet meer ziet zitten, werd boven het belang gezet van ruim 17 miljoen Nederlanders midden in een corona- en woningcrisis.

Dan kan je als politieke partij hoofdzaak en bijzaak niet meer van elkaar scheiden. Alleen verwacht ik niet dat politieke partijen zo dom zijn. Het lijkt me meer dat dergelijke ethische kwesties op cruciale momenten uit de kast worden gehaald, als bliksemafleider voor pijnlijkere kwesties. Empty-wallet-politics is gratis. Op deze manier blijft de miljoenennota nauwelijks besproken.

We hebben het liever over achtergelaten tolken in Afghanistan, of zelfs alle vrouwelijke Afghaanse politieagenten. D66 stond ooit op de kansel voor een gekozen burgemeesterschap, referenda en afschaffing van de Senaat. We leven helaas in een tijdperk waarin transparantie en Kamerleden die genoeg ondersteuning krijgen om hun werk te doen, al vormen van bestuurlijke vernieuwing zouden zijn.

Na het theatrale Mea Culpa van de toeslagenaffaire bleek de Ruttedoctrine nog steeds in de haarvaten van onze ministeries te zitten. Dan doel ik niet op het filmpje binnen de fiscus dat het o zo erg is dat ambtenaren met de billen bloot mogen om hoe ze tienduizenden ouders jarenlang door de fiscale gehaktmolen haalden. Er mocht maar 1 ambtenaar naar huis: de klokkenluider.

Nee, dan bedoel ik het ministerie van Buitenlandse zaken dat er zeer doelbewust en weloverwogen voor kiest de WOB niet na te komen, maar de betrokken bewindspersoon wel waarschuwt dat als de aanvrager naar de rechter gaat, de stukken alsnog openbaar gemaakt worden. Tot die tijd kan je best een loopje nemen met de feiten, of ze zelfs helemaal buiten het toezicht en debat houden.

Dit zijn rebelse topambtenaren die een wet slechts als een richtlijn zien. De wet respecteren doen we pas als we door de Hoge Raad zijn teruggefloten. Dat is pas over een jaar of zeven, dus wie dan leeft, wie dan zorgt. Die cultuur hield de woningcrisis, de Groningse gasbel, de toeslagenaffaire en vele pijnlijke dossiers jarenlang in stand. Dit is de stront waarin de burger mag zakken.

Sorry, maar als je bij de overheid een paar ton per jaar verdient om een ministerie te leiden of bewindspersonen te redden, en dit is jouw persoonlijke interpretatie van de WOB, de trias politica en de verantwoordelijkheid van de uitvoerende macht om de controlerende macht te informeren onder artikel 68 van onze grondwet, dan snap je niet hoe een democratie werkt.

We hebben wel de luxe als kiezer om steeds meer in de detail te zien hoe deze worst gemaakt wordt. Fouten zijn menselijk, fouten jarenlang goedpraten of verbergen is een karaktereigenschap van iemand vooral aan zichzelf denkt, en geen enkele empathie kan opbrengen voor de slachtoffers van die fouten. De kans dat het in deze informatiemaatschappij niet uitkomt, is verwaarloosbaar.

Deze vier coalitiepartijen zijn tot elkaar veroordeeld om hun puinhopen tijdig op te ruimen.