Geenstijl

Nieuwe serie richting de Amerikaanse verkiezingen!

Op 87-jarige leeftijd overleed vorige week The Notorious RBG: Ruth Bader Ginsburg, lid van het Amerikaans hooggerechtshof*,* totaalkampioen voor vrouwenrechten en liberaal icoon. Net als in 2016, toen de vervanging van overleden opperrechter Antonin Scalia een enorme impact had op de verkiezingen, volgt ook nu weer een bittere opvolgingsstrijd die het presidentschap kan bepalen. (Zie de video hierboven, van onverlaten die naar Trump schreeuwen terwijl hij zijn respects betuigt bij de kist van RBG - red.)

Wordt de verkiezingsuitslag straks betwist, en daar ziet het naar uit, dan oordeelt ditzelfde hof net als in 2000 in Bush v. Gore wie president wordt. Krijgt Trump er voor die tijd nog een benoeming doorheen? In aanloop naar de verkiezingen is deze strijd om Ginsburg’s seat zo veelomvattend dat we in een serie artikelen eens uitwijden over SCOTUS: the Supreme Court of The United States. 

**Voorbij de oppervlakte
**Wat geeft dit minst bekende maar best functionerende kopstuk van een trias politica-poot zo’n centrale rol? Wie zijn die mensen? Hoe hebben Republikeinen én Democraten het benoemingsproces zo vergiftigd? En welke sleutelrol speelde presidentskandidaat Joe Biden daar ruim 30 jaar geleden in toen hij nog niet seniel senator was? 

De MSM-berichtgeving is vaak oppervlakkig en nog vaker onjuist (SAD!). Hun constante suggestie dat ‘liberale’ en ‘conservatieve’ rechters partijpolitiek bedrijven klopt niet, maar hoe zit het dan wel met SCOTUS? 

Wie voorbij de scherpe krantenkoppen kijkt, leert dat dit in traditie badende instituut anno 2020 misschien wel het laatste bastion is van oprechte dialoog, elkaar op de inhoud willen overtuigen, maar het ook gebroederlijk oneens kunnen zijn. Hier ontstaan onverwachte meerderheden en waren wijlen Ginsburg en Scalia niet alleen decennialang ideologische tegenpolen, maar ook elkaars allerbeste vrienden. Daar valt iets uit te leren. 

Dus. Deel één: een introductie.

**Constitutioneel hof. Wasda?
**Bij ons is de macht van de wetgever absoluut. Grondrechten? Leuk, maar nemen de Staten-Generaal morgen de Wet Iedereen Mag Pino Op Z’n Bek Slaan aan (WIMPOZBS, red.), dan mag-ie rennen met z’n dikke kanariepoten. Weliswaar adviseert de Raad van State bij nieuwe wetten over de ‘verenigbaarheid met andere wetgeving’, maar eenmaal aangenomen mogen rechters de nieuwe wet niet toetsen aan de grondwet en biedt alleen het Europees Hof via het EVRM nog soelaas. Arme Pino.

In de V.S. werkt dit dus anders. Daar stelt SCOTUS wetten buiten werking die zij strijdig met de grondwet acht. Die grondwet geeft burgers immers rechten, waar ondergeschikte wetten geen hap uit mogen nemen. De grondwet haalt als het ware een set aan beginselen en rechten uit het democratisch proces om ze onder elke politieke wind te laten overleven.

**Bescherming
**Dit betekent ook bescherming tegen de overheid. Schrijft de wet na een positieve blaascontrole een bloedtest voor? Dan kan het constitutioneel hof oordelen dat een overheidsnaald in je ader de lichamelijke integriteit buitenproportioneel schendt en de wet van tafel vegen. Vind maar een andere opsporingsmethode.

Dat is waardevol. Het beschermt groepen die politiek, religieus of anderszins in de minderheid zijn tegen een dictatuur van de meerderheid, die zelfs met een democratisch mandaat niet aan  bepaalde grondrechten mag tornen. De grondwet zelf wijzigen kán, maar alleen via een proces dat langdurig een zeer brede consensus vereist. Kortom, in de V.S. is Pino wel veilig, want SCOTUS zet een dikke streep door de WIMPOZBS.

De keerzijde? Beslist een meerderheid van deze negen juristen dat iets wel of niet mag, dan wordt het onderwerp democratisch praktisch onaantastbaar. De bepaalde regel blijft eeuwig gelden, tenzij de grondwet wordt gewijzigd of het hof zichzelf later overrulet, een zeldzame gebeurtenis.

**Langdurige gevolgen
**Zo besloot SCOTUS onder meer over het recht op abortus en wapenbezit, de legaliteit van de doodstraf en het homohuwelijk. Dit maakt de opvolging van Ginsburg zo invloedrijk: die ene stem bepaalt regelmatig hoe het kwartje valt in uitspraken die de samenleving net zo ingrijpend als langdurig raken. Veel Republikeinen pruimden Trump in 2016 totaal niet, maar met SCOTUS in gedachten steunden ze hem al tandenknarsend toch en daarmee werd hij president.

Immers, een president heeft max. twee termijnen, een justice zit er voor het leven. Ginsburg diende 27 jaar, Clarence Thomas staat nu op 29 en in 2010 trad John Paul Stevens op zijn 90e terug na bijna 35 jaar. Een Supreme Court pick is dus voor elke president een van diens meest invloedrijke beslissingen, die reikt tot ver voorbij het eigen politieke graf.

Wanneer zo’n kans zich voordoet is onvoorspelbaar: er komt pas een plek vrij zodra een zittende justice terugtreedt of overlijdt. Jimmy Carter droeg er nul voor, Franklin Roosevelt acht. George W. Bush twee in twee termijnen, net zoals Obama. Trump heeft in één termijn al twee aanstellingen te pakken – zonder twijfel zijn grootste nalatenschap – en maakt nu dus zelfs kans op een derde.

**Een nieuwe rechter benoemen
**Grondwettelijk is bepaald dat de president iemand voordraagt en de senaat ‘adviseert en toestemt’. Een nogal breed begrip, waar in de eerste 200 jaar van de republiek toch consensus over was. De senaat beperkte zich tot controleren of er geen vriendjespolitiek in het spel was, of de kandidaat geen extreme opvattingen had en of deze gekwalificeerd was voor het ambt. That’s it.

Kandidaat-rechters werden zo na korte hoorzittingen in de senate judiciary committee vrijwel altijd unaniem goedgekeurd. Had zo’n kandidaat een andere rechtsopvatting dan de meerderheid in de senaat, dan speelde dat geen rol. Verkiezingen hebben gevolgen en dus kiest de president, zo luidde de traditie.

Die traditie kwam in 1987 abrupt ten einde, toen Democraten in de senaat de kandidatuur van Reagan-voordracht Robert Bork de nek omdraaiden. Die eerste stap in de destructie van het benoemingsproces vond plaats onder leiding van judiciary committee voorzitter en huidig presidentskandidaat Joe Biden. Zijn beoogd vicepresident, Kamala Harris, is als senator lid van datzelfde comité en wil dat kunstje voor Ginsburg’s seat nu gaarne nog eens overdoen. 

In de volgende aflevering: hoe het hof werkt en het benoemingsproces van kwaad tot erger ging.

Deze Supreme Court-topics worden via crowdfunding betaald. Waardeer je de inhoud? Doneer aan de auteur! Klik op de bunq button hieronder, bezoek bunq.me/BankofAmerica (hihi), of doneer direct op NL95 BUNQ 2040 8289 82. Thank you, cordially!