Geenstijl

Een fijne les over de échte gelijkheidsstrijd

Nieuw in deze serie? De eerdere artikelen lees je hierrr.

Zijn we nu de donkere dagen in gegaan, of heet dat voortaan ook al zwarte dagen? Wat een volslagen onzin is die taalvervalsing toch, want dat blanke en gekleurde mensen niet zwart of wit zijn, ziet iedereen wiens ogen werken. Snappen die mensen nu echt niet dat dit juist tegenstelling creëert? Mensen uiteen drijft? Polariseert? Zitten we nu echt te wachten op een rassenstrijd door complexe onderwerpen te simplificeren tot de tegenstelling van een schaakbord? Wij niet.

Wat dit te maken heeft met het Amerikaans Hooggerechtshof? Alles. Voor de verkiezingen volgende week, vandaag het net zo onbekende als bijzondere verhaal van een échte gekleurde held. Een Supreme Court held: Thurgood Marshall, die al voor hij rechter werd eigenhandig de Amerikaanse rassenscheiding beëindigde, zo meer veranderde dan Martin Luther King en in wiens schaduw Akwasi en de zijnen never, ever mogen staan.

**Een jonge, gekleurde advocaat
**Geboren in Baltimore in 1908, groeide Thurgood Marshall op in het Amerika van de rassenscheidende Jim Crow laws, waar van de beloofde gelijkheid niets terecht kwam en lynchings praktisch dagelijkse kost waren. Toch bleef deze bijzondere man een leven lang net zo zachtaardig en empathisch als volhardend en succesvol.

Marshall begreep namelijk dat je wezenlijke verandering niet bereikt met het dreigen met geweld en opdringen van faux vocabulaire, maar dat je daarvoor mensen moet overtuigen die zware onderwerpen volstrekt anders zien. Ook als dat lang duurt en moeilijk is.

Als zeer talentvol advocaat stond hij al in de jaren ’30 gekleurde verdachten bij die, in de toen nog diep racistische zuidelijke staten, vaak bij voorbaat kansloos waren. Toch kreeg hij ze, ondanks grote tegenstand en all white jury’s, meer dan eens onder de doodstraf uit. In het verlengde daarvan won hij een buitenaards aantal van 29 van zijn 32 Supreme Court zaken. De meest bijzondere beëindigde dus de rassenscheiding. Hoe ging dat? Een stukje heerlijke historie, na de lees verder.

**Een stapje terug in de geschiedenis
**De Amerikaanse grondwet werd aangenomen in 1787 en sindsdien 27 keer geamendeerd. Kort na de burgeroorlog volgden de 13e, 14e en 15e Reconstruction Amendments. Deze schaften onder meer de slavernij af, beloofden gelijke rechten en gaven voormalige slaven stemrecht.

In de praktijk betekenden die nieuwe amendementen natuurlijk nog lang geen gelijkheid. Ook SCOTUS speelde daarin een grote rol, in een zaak die tegenwoordig breed wordt beschouwd als schandvlek in haar historie.

Plessy v. Furgeson**: ‘gescheiden maar gelijk’
**Deze zaak draaide erom of ‘whites only’ en ‘colored only’ was toegestaan volgens de constitutionele amendementen die juist gelijkheid beloofden. In 1896 oordeelde het Hof in Plessy v. Furgeson in een 8-1 oordeel van wel. In deze zaak werd de doctrine ‘separate but equal’ constitutioneel geacht. Puur theoretisch kon dat ook: bij twee identieke scholen met gelijkwaardige kwaliteit, kun je vanuit die tijdsgeest stellen dat er niets ongelijks aan is om rassen daarin te scheiden.

In de praktijk werkte dat natuurlijk voor geen meter, want de verschillen waren enorm: in elk maatschappelijk facet waren de colored faciliteiten inferieur. Alvorens de enige rechter die in Plessy tegenstemde echter toch gelijk zou krijgen, zou eerst nog 60 jaar verstrijken, waarna Thurgood Marshall SCOTUS zichzelf liet overrulen.

Brown v. Board of Education**: gescheiden is nooit gelijk
**Nadat Marshall de separate but equal doctrine in een lange aanloop met talloze rechtszaken al op losse schroeven had gezet, volgde zijn kopstuk in 1954. Voor SCOTUS betoogde en won hij Brown v. Board of Education.

De kern van deze zaak was een colored school, die niet dezelfde kwaliteit bood als een white school. De juridische stelling was: dit schendt het equal protection principe uit het 14e amendement, die juist was aangenomen om raciale ongelijkheid te beëindigen. Na lang beraad ging het Hof hier unaniem in mee en mochten gekleurde leerlingen voor het eerst naar blanke scholen. Hoewel het nog lang onrust zou veroorzaken, luidde dit het einde in van de Amerikaanse rassenscheiding.

Thurgood Marshall, een net zo’n gedreven als beleefde man, kreeg dat voor elkaar. Een achterkleinzoon van slaven, zoon van een bagagedrager en een lerares, veranderde de V.S. voorgoed. Met een lange adem, een dikke huid en vooral empathie voor andersdenkenden. Niet door zichzelf slachtoffer te maken, maar door zich op te richten en met waardigheid te blijven vechten.

**Justice Marshall
**Dertien jaar na Brown v. Board of Education schreef Marshall nogmaals geschiedenis, toen president Lyndon B. Johnson hem in 1967 de allereerste gekleurde Supreme Court Justice maakte. Als één van een handvol justices die al een plek in de geschiedenis verdiende voor zitting te nemen, diende hij daar 24 jaar tot 1991, waarna hij in 1993 overleed. De luchthaven van zijn geboorteplaats Baltimore draagt vandaag de dag zijn naam.

De verfilming van zijn leven In 2017, Marshall, is het kijken waard. Onder dit artikel ook een kort interview met hem uit 1956, toen roken op tv nog heel normaal was. Daarin komt hij kalm en welbespraakt op voor zijn perspectief, maar uit hij van 3:47 tot 5:02 ook gemeend begrip voor de white southener, hoe intens hij daarmee ook van mening verschilde. Hij besefte toen al dat ze het uiteindelijk samen moesten doen. En zo geschiedde.

De les die hij ons allen leert? Alleen door je grootste tegenstander oprecht te overtuigen, kun je echt bereiken wat je wilt. Met kalm beraad, beschaafdheid en volharding.

Deze serie wordt via crowdfunding gefinancierd. Waardeer je de inhoud? Doneer! Klik op de bunq button hieronder, bezoek bunq.me/BankofAmerica(hihi), of doneer direct op NL95 BUNQ 2040 8289 82. Thank you, cordially!