Geenstijl

Op Twitter stuitte ik op een tweet van Peter Kwint over “private equity graaikapitalisten”. Nu ben ik wat overgevoelig voor personen die de term kapitalisme verkeerd gebruiken. Tevens de eenzijdig kijk op private equity zit mij nogal eens dwars. Het over het hoofd zien van het ware probleem, is nog zoiets. Peter maakte er een combi van in zijn tweet en Renske Leijten (ja die van het ultra goede werk op het belastingdossier samen met Pieter Omtzigt) had in gevoel van gelijkgestemdheid de tweet van Peter geretweet. Ik reageerde en enkele tweets vlogen heen en weer. Maar dit is meer een onderwerp voor een column dan berichtjes van 140 letters.

Er is dus een kinderopvangorganisatie die in handen is gekomen van private equity. Dit bedrijf liet tot voor kort kinderen toe op de reguliere groep die extra zorgbehoevend zijn (de zogenaamde plusgroep). Maar gezien de kosten en geringe opbrengsten, heeft het bedrijf besloten dit gebruik stop te zetten. 

Slecht nieuws natuurlijk voor in ieder geval één van de twee kinderen die in het artikel wordt genoemd. Vraag is of een dergelijke plusgroep überhaupt het beste voor de extra zorgbehoevende en reguliere kinderen is. Extra zorgbehoevend betekent precies dat en de vraag is dan hoe de organisatie dit heeft opgevangen (niet duidelijk in artikel). Moesten de leidsters hen extra aandacht geven ten koste van de rest? Waren ze wel berekend op het geven van dergelijke hulp (zie het geval van Yara)? Of liep er een extra (gespecialiseerd) persoon rond voor deze twee kinderen? Ik weet het niet. 

Wat wel duidelijk is, is dat er een enorme verscheidenheid aan “extra hulpbehoevendheid” bestaat, maar dat de opvang van deze kinderen deze pluriformiteit niet onderkent. Om het genoemde kind (Ezra) tussen zwaar gehandicapten kinderen van wel 17 jaar te zetten, lijkt mij inderdaad een uiterst slecht idee. Maar dit betekent niet dat een reguliere kinderopvang het daarom maar MOET doen tegen een verlieslatend tarief. Er is duidelijk een probleem, maar wat Dhr. Kwint voorstaat is niet een faire oplossing. 

Relevante vragen zijn dan “wat is er mogelijk?” en “wie moet wat betalen?”. Het artikel gaat hier echter helemaal niet op in; de redenering is dat dit door private equity komt dus *private equity-*bedrijven zijn slechteriken en klaar. Een discussie over passende zorg, totale zorgkosten en het dragen van deze kosten is een essentiële. Wat zowat alle politici dan helaas vergeten, is dat we opereren in schaarste. Er zijn niet genoeg dokters, verpleegkundigen, medische apparatuur, verzorgers, leidsters en zo verder om de beste zorg aan iedereen te geven. We zouden het allemaal willen, maar het kan gewoonweg niet. Dan is de vraag, waar moet de burger zelf voor betalen en waar doet de overheid dat (ten dele). Hoe dan ook zullen er bepaalde mensen buiten de boot vallen. 

Verder wordt in het artikel alsmede door Dhr. Kwint kapitalisme aangedragen als zondebok. Het is echter dat beetje kapitalisme wat voor een verbetering van bijvoorbeeld de zorg heeft gezorgd; de patiënt alsmede de productiviteit en effectiviteit van de zorg staan nu centraal (ik kan mij de zorg in de jaren 80 nog herinneren en dat was niet altijd een pretje). Dat er nog veel te verbeteren valt, moge duidelijk zijn, maar Peter en ik zullen radicaal van mening verschillen over hoe dat voor elkaar te krijgen: ik denk namelijk dat de vrije markt ten volle moet worden doorgevoerd. Nu hebben we namelijk de hybride vorm, waar overheid mixt met vrije markt. Deze systemen laten zich niet goed mixen (zie bijvoorbeeld ook wooncorporaties). In het geval van onze gezondheidszorg, wordt alle macht gelegd bij enkele partijen zoals verzekeraars, bureaucraten op het ministerie, grote farmaceuten en ziekenhuisdirecties. Dit ontwerp levert juist ook veel problemen op. Dit is ook geen kapitalisme, maar een door de staat aangestuurde oligopolie, dus om kapitalisme de schuld te geven van misstanden in de zorg is mij een doorn in het oog. 

Hetzelfde lijkt nu te gebeuren met het verhaal omtrent private equity en kinderopvang. Als ik kijk naar de professionalisering, de didactische kennis van het personeel en de faciliteiten binnen de sector, dan denk ik dat de vrije markt (en dus investeerders zoals *private equity-*bedrijven) hier veel van heeft mogelijk gemaakt. Een geheel door de overheid gerunde kinderopvangsector, zou nooit en te nimmer het kwaliteitsniveau noch kosten-efficiëntieniveau behalen van een hedendaagse (semi-)private kinderopvang. 

De toeslagen die de overheid verschaft aan ouders zou ik liever willen afschaffen (drijft juist prijzen van opvang op); in plaats daarvan zouden lagere belastingen en een veel hogere belastingvrijevoet iedereen in staat kunnen stellen om zelf de kinderopvang te betalen (en het voorkomt het inefficiënte rondpompen van geld door de overheid). Maar mocht de overheid beslissen om toch iets (deels) te bekostigen, dan zou ik zoveel mogelijk vrije markt elementen willen zien in de uitvoering, om zo kwaliteit en kosten nog enigszins in de juiste verhouding te krijgen. 

Waar ik mij echter wel zorgen om maak, is de marktmacht en de schuldenopbouw in de kinderopvangsector. Zo heeft de genoemde organisatie meer dan 150 vestigingen en in het artikel wordt aan meerdere grote partijen gerefereerd. De kans wordt hiermee groter dat de concurrentie binnen de kinderopvangsector afneemt. Hierdoor neemt de macht van dergelijke organisaties versus haar klanten juist toe. Iets wat niet ten goede komt aan de prijzen van kinderopvang noch de kwaliteit daarvan. Ik vermoed echter dat de overheid deze consolidatie alleen maar aanmoedigt omdat het makkelijker “aanstuurt” dan duizenden verschillende kleine opvangbedrijfjes.  

Het andere punt wat Peter onbesproken laat is de relatieve hoeveelheid schulden waarmee *private equity-*bedrijven werken. Binnen private equity is financial leverage (mate van schuld versus eigen vermogen) essentieel. Aangezien schuld bijna altijd goedkoper is dan eigen vermogen, gebruiken *private equity-*bedrijven zoveel mogelijk schuld en zo weinig mogelijk eigen geld. Het is het centrale bank beleid wat de rentes enorm heeft gedrukt waardoor financial leverage nog verder wordt aangemoedigd. Daarnaast zijn rentekosten aftrekbaar voor de belasting en worden dividenden belast, waardoor schulden nog goedkoper worden ten opzichte van eigen vermogen. Het probleem is dus nu dat *private equity-*bedrijven altijd al redelijk hoog in de boom zitten wat betreft financial leverage, maar met de kunstmatig lage rentes en fiscale stimulatie, dit nu de perken te buiten gaat. 

De opbouw van financieel risico binnen de kinderopvangsector zou mijn eerste punt van zorg zijn (no pun intended). Mochten rentes ooit de weg weer omhoog vinden, dan kan dat het faillissement van de sector betekenen. Het zou dus mooi zijn als dhr. Kwint en de SP hun zinnen zouden zetten op een beter monetair en fiscaal beleid. Dat zou niet alleen goed en verstandig zijn voor de kinderopvangsector, maar voor geheel Nederland, want als er iets een ongelijke samenleving veroorzaakt, is het fout monetair beleid wel. Laat dat nu net een van de speerpunten van de SP zijn!