Geenstijl

Leuk hoor, dertig kinderen in twintig niveaus in de klas. De ene heeft het boek in vijf minuten uit, de ander doet het niet open.

Het ergste wat je kan doen met iemand met een roeping, is de kans ontnemen hun werk goed te doen. Die bevlogen personen zullen als zombies ronddwalen zonder voldoening. Zonder mentale beloning. Die bereikt nooit het punt dat het werk af is, het punt waar iemand zichzelf in de spiegel kan kijken. Dat is de echte reden waarom de zorg en het onderwijs leeglopen.

Dit gaat niet om uurtjes of euro's. Docenten kijken hun leerlingen aan, verplegers hun patiënten. Ze zien iedere keer een behoefte, waarin niet wordt voorzien. Ze zien kwetsbare mensen door hun vingers glippen. Ze staan vooraan, en zien iedere dag vanaf de eerste rij de zwakkeren als slachtoffers van het systeem.

Zulke werknemers staan iedere dag voor een duivels dilemma. Zet ik een stapje meer? Of kies ik voor mijn gezondheid? Het zijn niet voor niets sectoren met hoge uitstroom, uitval en ziekteverzuim. Het moeilijkste deel van de lerarenopleiding is de vraag: Wanneer ben je tevreden? Wanneer laat je het los? Wanneer laat je, terwijl je het aankijkt, dat kind toch vallen? Wanneer is het genoeg?

Docenten en verplegers hebben het enige beroep waar de samenleving alleen contacttijd ziet als werktijd. Zodra deze mensen naar huis gaan, zou er niet meer gewerkt worden. Alsof je in de malle molen of heksenketel tijd hebt om te reflecteren, te leren of voorbereiden. De meeste docenten moeten eerst tot rust komen, voordat ze 's avonds aan de administratie kúnnen beginnen.

De gedachte om salarissen gelijk te trekken tussen basisscholen en voortgezet onderwijs is een druppel op de gloeiende plaat. Onze complexe kenniseconomie eist echte ingenieurs of dokters die met een stuk werkervaring en bezieling de exacte vakken geven. Zij-instromers die deze stap maken, leveren de helft van hun salaris in. Dit gaat niet om een paar procent per jaar.

Alleen dan krijgt de jeugd les met recente praktijkvoorbeelden en gericht op de behoefte van die sectoren. Alleen dan kiezen genoeg jongeren voor de medische of technische sector. De Pabo leidt op voor basisschooldocenten en het voortgezet onderwijs wordt door HBO-bachelors en HBO-masters voorzien. Waar blijven de academici? Wie gaan de echte hoogvliegers uitdagen?

De laatste onderwijsvernieuwing is ook weer een verschraling. Laten we de niveaukeuze drie jaar uitstellen. Dan hoeven we ouders niet meer uit te leggen dat hun keizertje of prinsesje naar het vmbo gaat. Alles voor de laatbloeier. Dat de echte Sheldons nog drie jaar extra verzuipen en onder de radar moeten overleven, nemen we voor lief. De vroegbloeier zoekt het maar uit.

Evenals de docent. Die kijkt maar even wat die doet met een klas vanaf hoogbegaafden tot en met leerwegondersteunend onderwijs. Leuk hoor, dertig kinderen in twintig niveaus in de klas. De ene heeft het boek in vijf minuten uit, de ander doet het niet open. Wat ga je daar als procesmanager mee doen? Differentiëren in tien verschillende niveaus en daarmee driekwart van je klas bedienen?

Allemaal nachten doorhalen en voor ieder kind een apart programma? Alsof iedere docent een geweldige onderwijsontwikkelaar is, die alle lesstof op ieder niveau uit zijn mouw kan schudden. Het ontneemt docenten de kans om te kiezen voor de leerlingen die ze het beste kunnen bedienen. De kans op een baan die bij hun past, een baan die ze leuk vinden.

Lubach liet al meesterlijk zien waar dat toe leidt. Sinds de invoering van de Pabo kiezen mannen niet meer voor het basisonderwijs. De gedachte om kleuters te verschonen, te verzorgen en te fröbelen doet hun huiveren. Alleen al om die redenen missen we de helft van de inschrijvingen, en daarmee de helft van de docenten.

De niveaukeuze uitstellen, geeft ook weer uitstel van de studiekeuze. Ruim de helft van de kinderen gaat naar het vmbo, maar droomt drie jaar verder over banen als advocaat, arts of piloot. Straks barst pas in het derde leerjaar van het voortgezet onderwijs de bom, mogen ze tekenen bij het kruisje voor een vakkenpakket en binnen elf maanden examen doen. Echt een top plan.

Alles tot en met het derde jaar voortgezet onderwijs als een grote grijze uniforme onderwijsfabriek. Bediend door docenten die dikke handelingsplannen mogen doornemen, die per speciaal kind worden opgesteld. Allemaal proza die de docent niet kreeg op de lerarenopleiding. De docent mag daarna kiezen tussen de kinderen met rugzakjes, of de rest van de klas. Lang leve passend onderwijs.

De zwakste kinderen werden weggehaald bij speciaal onderwijs en daarvoor specifiek opgeleide en gemotiveerde docenten, vervolgens gedumpt in het diepe op grotere scholen. Wat gaat een vakidioot die nog net blijft drijven, die nog net orde kan houden, daar precies mee doen? Het verklaart de tienduizend docenten in de kaartenbak van het UWV.

De toekomst van ons onderwijs laat zich het beste samenvatten door dit filmpje. De VS huurt inmiddels Filipijnen in om vacatures te vervullen. Een paar Nederlandse docenten vluchten naar Zwitserland, waar ze anderhalve ton krijgen. (PDF). De meeste zijn minder rigoureus, en kiezen voor een baan buiten het onderwijs, voor of na een tijdje voor de klas.

Met de potentiële docenten die het hele jaar staken, is het lerarentekort zo opgelost.