Geenstijl

Begin dit jaar was ik met mijn vriend en reisgenoot Rob in Imlil, Marokko. Een bergdorp in de Atlas, net boven de rook van Marrakech. Niemand kon toen vermoeden dat er nog geen jaar later twee blonde Scandinavische vrouwen zouden worden vermoord.

Om zouden komen, omdat de een door de slagaders werd gesneden, en de ander onthoofd. Marokko mag in rep en roer zijn, het is ook een land met twee gezichten. In Imlil zag ik hoe een typisch Berbers bergdorpje in een bizarre split was komen te staan tussen de toestroom van westerse toeristen, waaronder jongedames, en de lokale bevolking, die in één generatie voor een opvallend groot deel waren versalafiseerd.

Hoewel Imlil dus prat gaat op haar ‘berber culture’ en de amloe en arganolie in winkeltjes in rijen stonden opgesteld, zag je bijna geen lokale vrouw van onder de veertig zonder niqab, en liepen veel mannen in niet-Marokkaanse gewaden met lange baard en korte snor. Ze werden salafist. Dit kwam omdat Saudi Arabië met haar door Amerika en Europa verzekerde budget de mogelijkheid heeft om al decennia haar salafisme te verspreiden naar alle uithoeken van de islamitische wereld en diaspora. 

Zo kwam het ook terecht in Marrakech. De jonge generatie mannen in Imlil daalde vanuit hun bergdorp af naar Marrakech, de grote stad, omdat daar simpelweg meer werk te vinden is. Zij zijn daar in aanraking gekomen met het salafisme, maakten een theologisch culturele transitie door en namen, als een virus, dit nieuw vergaarde salafisme weer mee hun berg op.   

Er zijn meerdere sub-stromingen van het salafisme, dus dat iemand zich op een bepaald punt in zijn leven gaat rekenen tot het salafisme wil nog lang niet altijd zeggen dat die persoon zich toelegt tot het ideologische jihadisme. Maar in geloofsleer zijn deze sub-stromingen nauw verwant, en onderlinge overstapjes zijn in sommige gevallen dan ook snel gemaakt. Los daarvan verwoesten alle salafistische stromingen de lokale islamitische culturen.

In Imlil werden kleurrijke blauwe en roze hoofddoekjes vervangen door niqaabs. Een symbolische verandering, waar een culturele verandering achter schuilt die de levenswijze en mentaliteit van mensen drastisch veranderd. Maar men zal het er niet graag over hebben, want het toerisme is nu een primaire inkomstenbron voor Marokko, en voor Imlil. Dus al mogen sommige zaken rondom geloof, veiligheid en mensenrechten aardig stroef gaan in Marokko, doe er wat arganolie overheen en de boel loopt weer gesmeerd.

Marrakech is een van de mooiste plekken waar ik geweest ben. Steegjes, deuren, binnenplaatsen, kraampjes en goederen. Een koeienkop aan een vleeshaak, slangen gefixeerd door de bewegingen van de schelle fluit, en scooters die zich door mensenmassa’s wurmen, en dat zo knap doen dat irritatie verdreven zal worden door bewondering. Een stad met een skyline van palmtoppen en minaretten, afgetekend tegen de besneeuwde bergentoppen van de atlas, die mysterieus zweven in een ongrijpbaar midden van dichtbij en verweg. 

In datzelfde Marrakech loopt er een man met me mee. Blijft me aankijken en zich opdringen. Hij is mijn hulpje. Vind ie. Je voelt de druk. De verwachting. De al dan niet begrijpelijke hang aan geld. Maar het is intimidatie. Ik stuur hem weg. Op een harde manier die ik eigenlijk helemaal niet wil aanwenden als ik ergens te gast ben, en bovendien mijn bloedeigen vakantie vier. Maar het is de enige weg.

Diezelfde vakantie probeert een vent van de leerlooierij ons af te persen. Rob en ik geven geen millimeter toe. De man maakt theatrale stampij en voor we het weten komt er tien man om ons heen staan. Rob en ik hebben niets afgesproken, laat staan geoefend. Maar laten we zeggen dat we beiden de klappen van de zweep in onze afzonderlijke levens al eigen gemaakt hebben. Rob draait de rollen om en eist zijn geld terug van de man, terwijl ik met mijn handvol darrija de hulpjes te kennen geef dat ze op moeten rotten. En dat gebeurt. 

Maar de normale toerist, die levert in. En zulke intimidaties en afpersinkjes zijn aan de orde van de dag. Marrakech is echter de hoofdstad van links Nederland. Het Vondelpark is te dichtbij, en de vluchten naar Marokko in prijs vergelijkbaar met treinen binnen West-Europa. Maar achter de façade van toerisme stimulerende welwillendheid, een hoogopgeleide elite en een tsunami aan kruiden, oliën en stoffen, gaan armoede, korte lontjes en culturele kloven schuil.

Zo kwamen Rob en ik in de beroemde kustplaats Essaouira in een buitenwijk in een ruzie terecht midden op een markt. Waarbij er met stenen werd gegooid die niet ver van ons insloegen, waarop ik voor me een vrouw angstig zag wegduiken achter een kraam met fruit. Later liepen we in de van stille agenten vergeven soeq en hoorde we twee Nederlandse yuppen-meiden zich verwonderen over de alomtegenwoordige veiligheid van de stad. Naïevelingen. Goedbedoelde paternalisten, in een politiestaat, een van de twee enige resterende monarchieën van heel Afrika.

Sommige vrouwen krijgen daadwerkelijke symptomen van een zwangerschap, terwijl ze niet zwanger zijn, enkel maar omdat ze er écht helemaal van overtuigd zijn. Met blonde yuppen-meiden werkt dat net zo. Voor hen is Marokko echt vacuüm-veilig. Lieve gastvrije mensen, die helaas door kwade racistische zwartkijkers in een kwaad daglicht zijn komen te staan. Ik vraag me af wat zulke meiden denken als ze worden aangevallen zoals in Imlil. Dat het toch waar is wat critici beweerden? Dat ze ernaast zaten? Of dat de arme drommels door post-koloniale armoede gedwongen waren te offeren aan hun eigen afgrond?   

Hoe het ook zij, de dood van de twee meiden is tragisch. En het idee dat apologeten over hun rug zullen aanjagen op de orde van de oikofobe dag, volledig onverteerbaar.