Geenstijl

Alle driehonderd mensen die in Nederland die wel eens een boek lezen of schrijven (voornamelijk vrouwen en aanverwante artikelen als Adriaan van Dis) hebben een BOOS STUK in de Nieuwe Rotterdamsche Courant/Het Handelsblad geschreven over het feit dat het boekenweekessay door een meneer wordt geschreven terwijl het over een vrouwenthemaatje gaat. Allemaal uiterst veilige fophef, maar goed, tout literair Nederland tekent wel want voor je het weet ben je een reactionaire racist of een seksist en spugen mensen in je drankje in De Kring. Veilige, vertrouwde stennis: al honderd jaar gaat het over "te weinig vrouwen in de literatuur" en er zijn complete generatie feministiese schrijfsters geboren, volwassen geworden en gestorven zonder ooit een moment van hun vertrouwde stokpaardje af te hoeven wijken en ook de huidige generatie twintigers met een Literair Idee schuift weer keurig achteraan in de rij. De inmiddels al goed gedresseerde mannen snellen ook weer toe om hun voorspelbare steun aan te bieden (je bent toch geen seksist!) en zo gaat het literaire debat over gender met 120 kilometer per uur in een zeer kort cirkeltje.

Allemaal leuk en aardig, die tirades tegen de Witte Man, maar als je de cijfers er op naslaat mogen we ons de vraag wel even stellen of de vrouwen niet al lang de literatuur hebben overgenomen. Zoals uit het lijstje in de Nurk wel blijkt is er bepaald geen gebrek aan vrouwelijke schrijfsters in Nederland: jaarlijks komen er weer honderden bij, allemaal vrouwen die een aardig boekje over een vrouw die wel heel erg op de schrijfster lijkt hebben geschreven en die er daar dan een paar honderd van verkopen aan vrienden en familie en die de rest van hun leven nog matig bezochte poëziemiddagen in Nijmegen blijven aflopen. Af en toe zit er nog zowaar een goeie tussen, of in ieder geval een veel verkopende. En studenten Nederlands? Het zijn er weliswaar niet zoveel meer, maar als je een studie hebben wilt waar je als man veel hertjes kan tackelen dan moet je naar Nederlands want daar is het meisjesoverschot levensgroot. Ook bij boekwinkels en leessites als goodreads en Hebban zal je weinig mannen aantreffen. Over de uitgeefwereld zijn geen cijfers te vinden, maar het zal daar ook wel een oestrofeestje zijn. Dan de killer: volgens de Leesmonitor is lezen echt een wijvending. "De leesverschillen tussen de seksen manifesteren zich in het bijzonder bij fictie. Vrouwen lezen vaker literaire boeken, spannende fictie, romantische boeken, streekromans en kinder- en jeugdboeken. De enige verhalende genres die populairder zijn onder mannen, zijn oorlogs- en verzetsboeken, science fiction-boeken en strips."

Het heeft er alle schijn van dat de vrouwen al lang gewonnen hebben in de literatuur (een pyrrhusoverwinning, want niemand leest meer, er zijn bijna geen boekwinkels meer over en de uitgevers lijden een kwijnend bestaan), dus waarom dan toch weer de strijd? Het lijkt erop dat het gewoon een traditie geworden is, een makkelijke en voorspelbare vorm van activisme, een beetje zoals dat linkse studenten in Amsterdam gaan demonstreren tegen vanalles omdat het aktivistenwereldje voor hun een soort vervangende studentenvereniging is. Diversiteit is voor demense in Letterland een beetje als Harleys voor Hell's Angels: doe je er niet moeilijk over, dan hoor je niet bij de club. Het lijkt er ook niet op dat de vrouwen uit de Rest van Nederland (die het leespubliek vormen) ook erg geïnteresseerd zijn in al die identitaire feministische discussies, want kennelijk lezen en kopen ze nog steeds liever Boze Witte Mannen. Het is een strijd die met de ogen op elkaar gericht is, als literaire klasse: de gewone lezer in het land geeft kennelijk geen fuck om het feit dat mensen binnen de A10 elkaar de maat nemen over hun juiste positie in de Grote Strijd tegen de Witte Man. Dan kan het meningenkartel wel met man en macht zo'n Simone van Saarloos pushen (die met de De vrouw die... een wondertje van politiek correct zeikdenken schreef) - Zomergast, interview in alle kranten - maar komt zo'n boek toch nauwelijks aan de man, omdat mensen nu eenmaal niet zo geïnteresseerd zijn in het Sowjetrealisme van de deugende klasse.   

Het grappigste voorbeeld van deze middelmatige cultuur van veilige en voorspelbare hysterie is Niña Wijers, om maar een van de vele zeurstukjes eruit te pakken, die zich in de Groene vreselijk boos maakt omdat Michiel Krielaars in zijn columns schrijft over "witte mannen" als Philip Roth en Tolstoj... Geen mensen van kleur! Geen vrouwen! Allemaal witte mannelijke eenheidsworst! Alsof een Russische aristocraat uit de 19e eeuw cultureel op één lijn staat met een middle class jew uit New Jersey, puur omdat ze toevallig allebei wit zijn en een pielemuis tussen de beentjes hebben. Alsof die twee bijna onvergelijkbare werelden niet ook een diverse kijk op de mens bieden. Maar goed, ze maakt de juiste geluidjes voor het wereldje, iedereen eromheen knipmest maar braaf want voor je het weet ben je een reactionaire dino en hup, de literaire wereld zakt nog dieper in het moeras van navelstaarderige minikwestietjes die al sinds de jaren '70 volgens hetzelfde stramien verlopen. 

Maar goed, waarom toch? Waarom lezen al die vrouwen dan toch zo graag mannen? Misschien is de verklaring wel gewoon heel banaal en Freudiaans. Misschien ook helemaal niet, maar het is natuurlijk wel leuk om aan het korstje van seksisme te jeuken als daar zo lekker op wordt gehapt. Dus daar gaan we: zouden al die vrouwen die in Habbekutteveen op een IKEA-bank neerploffen na hun dagelijkse baantje als iets vagelijks in de dienstensector behoefte hebben aan een fijne warme mannelijke stem die ze meeneemt naar werelden die helemaal niet lijken op Leidsche Rijn of Purmerend? Om maar met de grootste intellectueel van Nederland te spreken - en romancier, dus die weet er van - willen vrouwen gewoon graag aan het handje genomen worden: door een borsthaarschrijver als Hemingway verteld worden hoe de drank in Cuba smaakt. Linkse meisjes houden immers van rechtse praatjes - is het daarom raar dat zo'n parodie op een intellectueel als Ilja Leonard Pfeiffer zoveel lof oogst met viezige seksboekjes over Genua? Al die polderliterettes die heel herkenbaar schrijven zijn natuurlijk leuk, maar het is wel erg sáái. De struggles van een kleine vrouw met kleine gedachten in een klein land - dat kennen ze al. 

Dat die tampontypistes dan maar de frustratie over hun slechte verkopen en de weerbarstige dominantie van de diepe bas als stem in de literatuur uitventen in postmodern gekrijs blijft fascinerend voor de halve buitenstaander. Het literaire wereldje blijft een soort terrarium voor afgunstige alcoholisten, voor bozige bezigheidstherapieschrijfstertjes en voor linkse lutsers zonder clue die de hele dag bezig zijn met de geestdodende orthodoxie van de postmoderne tijd, die al hun gebrek aan erkenning en succes omzetten in platgetreden "systeemkritiek". En de lezer? De vrouw in de provincie die naast haar saaie baantje haar 0.8 boek per week leest? Die zwijmelt gewoon weer verder bij haar literaire daddy's - mannen die gewoon lekker een boek schrijven en die niet de hele dag onzeker en afgunstig bezig zijn met "diversiteit" maar gewoon met drinken, neuken en tijpen.