Geenstijl

Ronduit schokkend nieuws deze week over het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC) dat onderdeel uitmaakt van het ministerie van Justitie en Veiligheid. Inmenging van ambtenaren en politiek verantwoordelijken (Tot toenmalig minister Ivo Opstelten aan toe!) in door de Tweede Kamer en daarbuiten onafhankelijk geachte rapporten. Het is van een ongekende bestuurlijke arrogantie dat topambtenaren en politieke leiding dachten hiermee weg te kunnen komen. En niet geheel onverwacht zit het dossier onder de VVDingerafdrukken.

Een ‘aangescherpt protocol’

Minister van Justitie en Veiligheid Ferdinand Grapperhaus (CDA) schreef deze week aan de Tweede Kamer dat het WODC sinds augustus 2016 met een ‘aangescherpt protocol’ werkt. “Zo bepaalt het aangescherpte protocol onder meer sindsdien expliciet dat ‘dienstopdrachten aan het WODC om formuleringen, uitkomsten, onderzoeksmethoden of veronderstellingen die ten grondslag liggen aan het onderzoek aan te passen of anderszins te veranderen, niet mogelijk (zijn)’” Om te vervolgen met: “Deze aanscherping past in het algemene beleid dat de secretaris-generaal bij zijn aantreden in 2015 uiteen heeft gezet om het departement te veranderen.”

Die SG is dus Siebe Riedstra die – zo bleek dit weekeinde uit een uitgelekte interne brief - het zelfs nú nog normaal vindt dat ambtenaren zich tegen WODC-onderzoeken mogen aan bemoeien. Gaat lekker, Grapperhaus.

De MH17-aanslag en het onderzoek naar ‘crisisbeheersing’

Wat ons brengt op het Nationale Trauma van de MH17-aanslag. Want het WODC gaf in 2015 opdracht aan de TU Twente voor een onderzoek naar de ‘crisisbeheersing’ tijdens en na de ramp. In het kader van dat onderzoek zijn destijds meer dan veertig mensen geïnterviewd, waaronder premier Mark Rutte en andere ministers uit het kabinet. Die verslagen zijn geheim omdat het onderzoeksprotocol expliciet bepaalde dat de gesprekken niet opgenomen mochten worden en dat onderzoekers alleen persoonlijke (lees: die kun je dus niet wobben) aantekeningen mochten maken. Dat gedeelte van het protocol gold alleen voor interviews met ministers en hoge ambtenaren, niet voor interviews met de nabestaanden. Enfin, Pieter Klein en zijn mensen van RTL Nieuws proberen nu al enkele jaren die verslagen boven water te krijgen.   

Zo is het tot op de dag van vandaag een mysterie hoe het nou precies zat met die 40 veertig marechaussees op de rampplek die vuurwapens waren toegezegd maar niet kregen. Louis Bontes – hij wordt node gemist – heeft daar nooit een glashelder antwoord op gekregen.

Wie zat er achter?

De vraag is: uit welke koker kwam die constructie? Waren het de onderzoekers van de TU, was het het WODC of was het de regering in de vorm van het ministerie zelve? Toch kan Mark Rutte tot op  de dag van vandaag  zeggen dat die kwestie van de crisisbeheersing terdege is onderzocht en dat dat deel van het dossier dicht kan.    

Nieuws is nieuws maar…

Natuurlijk, dat Ivo Opstelten en zijn ambtenaren zich met onderzoeken over softdrugsbeleid hebben bemoeid is nieuws. Net zoals het nieuws is dat het WODC niet zo onafhankelijk blijkt als het zou moeten zijn. 

Maar de affaire bevestigt vooral dat er nog steeds iets grondig mis is op het ministerie van Justitie en Veiligheid. Want deze WODC-kwestie past in het rijtje van al die andere faaldossiers zoals Nationale Politie, het kaltstellen van George Maat, Het Bonnetje en Volkert van der Graaf en zijn vervroegde vrijlating. En er waren altijd VVD’ers betrokken bij die cultuur van stilhouden en bewindslieden uit de wind houden. Enkele van hen zijn inmiddels afgetreden, inderdaad.

…er ontbreekt dus een jaartal

Belangrijker: Grapperhaus schrijft in diezelfde brief aan de Kamer van hierboven dat hij een onderzoek heeft gelast naar de totstandkoming van die ‘drugsrapporten’. En dat er een extern onderzoek komt naar ‘hoe er sinds de inwerkingtreding van het protocol wordt gewerkt in de relatie WODC en beleidsafdelingen’.

Dat is dus dat ‘aangescherpte’ protocol uit 2016. De kwestie die Nieuwsuur tegellichtte speelde in 2013 en 2014. U ziet welk jaartal ontbreekt: 2015.

Onbegrijpelijk dat Grapperhaus geen onderzoek instelt naar de gebeurtenissen in dat jaar.