We zijn al aan het volgende rondje referendum bezig, maar het debat over de uitslag van het Sleepwet-referendum moet ook nog gedaan worden. En stevig ook, omdat het kabinet wederom met een leeg inlegvelletje staat te wapperen.

Vorige week beloofde het kabinet de Sleepwet aan te gaan passen om tegemoet te komen aan de glasheldere kritiekpunten van de tegenstemmers. Weesgeenkees Verhoeven stond te juichen, dus dan weet je meteen dat het allemaal PR-poep is. Lege praatjes. Geen punt, geen letter, geen komma wijzigt er aan de wet, citeren we Ronald van Raak van de SP - een standpunt waar Bits of Freedom hier dieper op in gaat. Ook referendum-aanjager Amnesty Nederland is absoluut niet tevreden: 'Het delen van ongefilterde gegevens blijft mogelijk, het sleepnet staat nog overeind en aan het toezicht is niets veranderd'. Kortom. Waar de Nederlandse media en kiezers het tweede raadgevend referendum heel inhoudelijk, zuiver en in open debat tegemoet traden, probeert het kabinet de boel met liegen & bedriegen weer in de modder te rijden. Will they ever learn?

Het achtergehouden rapport van Ollongren
En dan is er nog dat CTIVD-rapport waar Kafka Ollongren een week bovenop bleef zitten. De toezichthouder signaleerde "structurele onrechtmatigheden" bij het delen van data met buitenlandse diensten, en dat rapport werd (dus) achtergehouden tot ná het referendum. De minister heeft wettelijk zes weken om te reageren op zo'n rapport, zo erkende ze bij BNR. Het is op 7 februari  aan haar gestuurd, dus had ze het op 21 maart, de dag van het referendum, uiterlijk aan de Kamer moeten sturen. Dat deed ze echter pas op 28 maart. Uit getapte metadata van het rapport blijkt bovendien dat het op 19 maart is opgemaakt. Twee dagen vóór het referendum, dus.

Het debat over de uitkomsten van het Sleepwet-referendum is vanaf 16u30 LIVE op de interactieve webcam van de Haagse Data Hoarders of via Staatssleepnet24.

Dat kritische CTIVD-rapport waar Kafka Ollongren een week ná het Sleepwetreferendum pas mee kwam, blijft nog ff lekker nazeuren. Zelfs bij het immer vergevingsgezinde Nieuwsuur waren de presenteermeisjes uiterst kritisch.

Overheidsrapporten van een toezichtsdienst worden niet onafhankelijk geschreven door een toezichtsdienst, maar uiteraard in samenspraak opgesteld. Want échte onafhankelijkheid bestaat niet in dit kleine draaimolenlandje van ambtelijke polderolichargjes met een Rijkspas. AIVD en MIVD mogen natuurlijk meelezen en feedback geven, en ook Binnenlandse Zaken heeft concepten van het rapport (eerste versie: 21 juni 2017!) meegelezen voordat het op 7 februari 2018 definitief werd gemaakt, met goedkeuringsstempel van het MinBiZa. (Het ambtelijk apparaat van) Ollongren wist dus ruim voor die datum van de inhoud en is ongetwijfeld ook over de "structurele onrechtmatigheid" bij het delen van data met buitenlandse diensten gestruikeld. 

Vanaf 7 februari hield ze het rapport precies zes weken onder de pet. Dus tot een week ná het Sleepwetreferendum. Maar omdat we altijd alles positief bekijken, zeggen we nu opgewekt: dit rapport over één van de kritieke pijnpunten in de Wiv maakt het voor stasikabinet Rutte III alleen maar lastiger om het wegstemmen van de Sleepwet af te dekken met een leeg inlegvelletje, we zien tenminste twee oppositiepartijen (PvdA en PVV) opperen dat ze de uitslag van het referendum onheus beïnvloed heeft, en voor Kafka Orwellongren is dit wéér een moddervlek op heur hermelijnen mantel. Iedereen wint, wanneer de jonkvrouw spint.

Vertrouw de overheid nou gewoon!

Die heeft het beste met u voor! Die gaat echt niet tegen u liegen. Alles wat de overheid zegt en doet is ontzettend transparant. U moet die praatjes van notoire volksmenners als Maxim Februari echt niet geloven. De overheid deugt ontzettend miljoenmiljard is gewoon zo en daarmee basta. Als het allemaal niet zou deugen, dan zou minister Ollongren dit rapport toch helemaal niet aan de Kamer sturen? Nou dan. Bek dicht. Burger.

Het Wiv-referendum was een groot succes. Soepel verloop, een hoge opkomst (52%) en vooral: veel informatie, discussie en debat op alle niveaus over de (on)wenselijkheid van een sleepnet in de inlichtingenwet. Oefening baart democratie!

Referendums werken, kunnen we na drie pogingen wel zeggen. De opkomst bij het Grondwetreferendum in 2005 was torenhoog (70%, vijftien procent hoger dan GR18 en twee keer zo hoog als EU2014), die bij het Oekraïnerefendum voldeed met met 32 procent nipt aan de opkomstdrempel en bij het referendum van woensdag klokte de opkomst bijna 52%.

Het Oekraïnereferendum was met de kennis van nu meer een generale repetitie voor de referendumwet dan een soepele première. Voor- en tegenstanders van het referendum waren drukker met elkaar dan met het onderwerp, de "intelligentsia" in pers, politieke en publieke opinie trokken hun neus op voor de initiatiefnemers en inspraak voor de "ongeïnformeerde" Gewone Nederlander, en wij waren met GeenPeil vooral gefocust op het halen van de opkomst. Uiteindelijk maakten de demofobe krachten in het kabinet dankbaar gebruik van die schuring om een intrekkingswet aan te nemen, zonder al te veel publieke weerstand in de pers.

Achteraf kunnen we echter wel duidelijk constateren dat we nu veel meer weten over Europese verdragen, de totstandkoming daarvan en de specifieke mitsen en maren van het Oekraïneverdrag. Bovendien is er zelfs bij een stoffig verdrag dat door velen zuchtend 'het verkeerde onderwerp' werd genoemd een opkomst van 32% gehaald - meer dan vier miljoen Nederlandse kiezers wilden er voor naar de stembus, meer dan bij sommige verkiezingen voor het Europees Parlement. Dát zijn de burgers die mee willen doen, en die mensen moet je faciliteren in hun bereidheid om de democratie te laten leven en ademen.

Een soepel Sleepwetreferendum voor slimme mensen
Het Sleepwetreferendum van deze week ging in vergelijking met het vorige al een heel stuk soepeler. We snappen het middel nu beter, de kritieke problemen met de nieuwe inlichtingenwet waren duidelijk aan te wijzen en werden in een genuanceerde context besproken (als in: niemand is tegen goede, bij wet geregelde opsporingsmiddelen voor de inlichtingendiensten, maar er zijn wel problemen met specifieke onderdelen van de nieuwe wet) en onder die zogenaamde "intelligentsia" waren nu ineens heel veel mensen kritisch op (delen van de) inlichtingenwet, waardoor ze nu ineens bereid waren om zich in het debat over het onderwerp te mengen in plaats van de initiatiefnemers en de critici zwart te maken.

Het referendum is plotseling geen 'reactief speeltje van tokkies en raddraaiers' meer, maar een belangrijk wapen in handen van betrokken burgers. Dankzij al die BN'ers, NPO'ers en dode bomen die in 2016 de burger niet in staat achtten om over ingewikkelde zaken hun mening te geven, maar in 2018 ineens wel overtuigd zijn van het stemgewicht van de goed geïnformeerde, kritische kiezer: zijzelf. En dat de meerderheid zich achter hun tegenstem schaarde bewijst natuurlijk dat het referendum een goed middel voor correctie van kabinetsbeleid is. Enerzijds is dat natuurlijk doorzichtig opportunisme. Anderzijds: "Tel je zegeningen", aldus een van de vaders van de referendumwet - en dat doen we ook. Het referendum heeft ineens een heleboel nieuwe friends in high places.

Politici zijn en blijven het probleem
Niet in Den Haag, overigens. De enigen die er wederom een potje van maken, zijn de coalitiepolitici. Waar na het Oekraïnereferendum een heel stellig kabinet beweerde precies te weten wat de bezwaren van de tegenstemmers tegen het verdrag waren (en dus hoe ze het associatieverdrag, dat in zijn geheel werd weggestemd, konden 'repareren'), hoorden we nu Kafka Ollongren zeggen dat 'waarom de kiezer precies voor of tegen heeft gestemd, een hele persoonlijke afweging is'. Dit zegt ze in reactie op een kritische Rob Trip (kijktip), die duidelijk aangeeft waar volgens critici de pijnpunten van de Wiv liggen: massatappen via het sleepnet, de lange bewaartermijnen van data of de onbevredigende manier waarop het toezicht is geregeld.

Kortom, de polletiek is zich wederom in Keesverhoeviaanse bochten aan het wringen om zich straks onder de uitslag uit te kunnen wurmen en de kiezer weer in de kou te laten staan. Terwijl dit referendum, evenals het vorige, brede coalities in de samenleving opleverde. GeenStijl in hetzelfde kamp als Amnesty International, de SP en de Partij voor de Dieren naast de Piratenpartij en GroenLinks, privacywaakhonden zij aan zij met bewakers van de persvrijheid en ordes van advocaten. Het referendum als brug over de kloof - precies zoals het in landen met een levende referendumcultuur ook werkt.

Hallo jonge, linkse, hoogopgeleide vrouwen
Uit die maatschappelijke coalities kwam debat en discussie over de wet, het belang daarvan en de problemen die er mee zijn. De kranten vulden zich met hoor en wederhoor, context en klikdingessen en feiten en factchecks. Bijna nergens werd daarbij ruzie gemaakt of werd er over 'leugens van het tegenkamp' of van 'obstructie door het voorkamp' gesproken. Op een enkele columnist die neer keek op de kiezer na, roerden velen zich inhoudelijk over het onderwerp, al dan niet voorzien van stemadvies.

En het heeft gewerkt: de geïnteresseerde kiezer liet zich informeren en maakte een keuze, waarbij de statistieken hele duidelijke data verschaffen over wie waarvoor koos. Waar het Oekraïneverdrag in 2016 zowel op links als op rechts verworpen werd, blijkt de tegenstand tegen de sleepwet nu, kort door de bocht, vooral een overtuiging van jonge linkse hoogopgeleide vrouwen. Interesting!

Het Sleepwetreferendum was al met al en ondanks de zwarte schaduw van de dreigende afschaffing van het referendum die boven de stembusgang hing een feest van de democratie waar goed op te dansen viel.

Nog eentje dan?
Wij staan dus niet, zoals '66, vooraan om te pleiten voor de afdanking van deze vernieuwing, die zich langzaam maar duidelijk aan het verfijnen is. Het referendum is verfrissend, het doet het debat over ingewikkelde onderwerpen opleven en het geeft de kiezer een instrument in handen om het kabinet aan te zetten tot heroverweging van (onderdelen van) ingrijpende wetten. Een instrument waar nu al drie keer dankbaar gebruik van is gemaakt en waarmee we als kiezers en als democratie steeds beter bedreven raken. Laten we, zoals '66 in het verkiezingsprogramma schreef dat ze na het veroveren van hun kabinetspositie meteen in de fik staken, het referendum omarmen en er van leren. 

Zullen we d'r nog ééntje proberen misschien? Dat zou qua tijdspad nog nét haalbaar kunnen zijn voordat de referendumwet sterft in de Senaat...

Rattenstreekje van Rutte: de premier moest naar Brussel, dus mag zijn vice-jonkvrouw de kastanjes van alweer een door de regering verloren referendum uit het vuur halen.

Toch benieuwd of de Haagse Pers zin heeft in een robbertje rotvragen stellen, want dit is na 2005 den 2016 alweer het derde referendum dat door zowel de regering als D66 verloren wordt. De positie van Pechtold wankelt, #weesgeenkees kon zijn geliefde Wiv niet redden en de oproep die Kafka vanaf de achterbank van heur dienstrijtuig deed, heeft eerder averechts gewerkt. Hoe praat de porseleinen pop zich hier uit?
UPDATE: Toe maar. Een half uur lastige vragen voor de jonkvrouw, die zich op haar beste Hete Aardappel Bureaucraats moest beroepen om zich er doorheen te slaan. (Terugkijkvideo komt er zo aan)

D66 is de grootste verliezer van GR18, want 22% zetels kwijt. Dat noemt de partij zelf 'zilver winnen' maar ze halen na lokaal, vvd & CDA niet eens het podium. En nu ook nog "zilver" bij het referendum, want hun voorstem verloor.

D66 is bovendien onttroond op koningsnummers Utrecht en Amsterdam, waar Jesse de eikeltjesvlag in de Stopera mag hijsen. Vandaar deze ietwat ongerelateerde Klaver-Cortoon bij dit topic. Want wat extra wrang is voor D66, is dat de partij landelijk wel groter is en blijft dan de gevierde winnaar GroenLinks. De cijfertjes bij '66 zijn dan ook het probleem niet: ook een verlies van 22% is te overleven voor een grote landelijke partij. Het probleem is dat de electorale dreun van woensdag en bij het Sleepwet-referendum het effect is van de politieke koers van D66.

Argument daarbij: de drie overige regeringspartijen bleven stabiel of wonnen woensdag (en dat is zeldzaam), alleen D66 leed forse pijn. Want niet de coalitie doet alles fout, maar D66 als partij slaat de plank steeds mis, zowel qua poppetjes als qua politieke praktijk. We kunnen het allemaal nog eens opsommen, maar dat doet Tante Nausicaa in haar column vandaag al (gouden alinea's onder). De uitslag is daar een gevolg van, dus als de partij zich terug op het pad naar goud wil zetten, moet je echt schiftingen gaan maken in beleid. En het bijstellen van een koers begint doorgaans bij (het vervangen van) personen.

Diverse bronnen uit het binnenwerk van D66 wijzen op onvrede over de partijleider, die al 12 jaar als ongenaakbaar alleenheerser de scepter zwaait over het gestolde liberalisme in het mausoleum van Van Mierlo. En los van alle verkeerde paarden waar Pechtold in politiek opzicht op heeft gewed (Ollongren kiezen als minister, het referendum uitruilen tegen macht, een tegenstem in 2016 en een voorstem in 2018, die nepnieuwspaniek, enzovoort etcetera), kleven er ook talloze zaken aan hemzelf. 

Pechtolds verbeten populistische strijd tegen Wilders bracht hem zetels, maar tegenover Baudet werkt het kunstje niet meer en keert het zich tegen hem, met dat gelul over 'FvD valt mijn kinderen lastig' als doorzichtig dieptepunt. Daarnaast liggen er honderden aangiftes over de "privékwestie" van het penthouse, waarvan het verhaal aan alle kanten rammelt. De muur van regentesk dédain die Pechtold optrekt (hij wil niet eens meer op het referendum reageren) houdt anderen en hun kritiek niet buiten, het sluit hem op in een klein, donker en eenzaam kamertje, waar hij persoonlijk een altaar heeft gebouwd voor de politieke arrogantie waar Van Mierlo ooit tegen ten strijde trok.

Het rommelt intern, er is politieke paniek en de kans neemt daarom zienderogen toe dat zijn partijgenoten hem de gouden sleutel aanreiken om zichzelf uit die positie te bevrijden. En dan mag iemand anders het licht terug aan doen en proberen om een sloophamer tegen dat altaartje van Alexanders arrogantie te zetten, gadegeslagen en aangemoedigd door een opgeluchte natie van Gewone Nederlanders.

DAAR IS IE DAN! 3.299.509 BURGERS STEMMEN TEGEN DE SLEEPWET!

De stemmentelelite van Amsterdam, die het allemaal heel erg ingewikkeld vond, is eindelijk klaar. We weten het zeker. Iedereen en zijn voorspeller zat er weer eens naast en onze thermometer gaf de juiste temperatuur aan. Nederland wil deze Sleepwet niet. Na een voorbeeldig staaltje democratisch proces heeft het volk (wij dus) besloten dat het kabinet opnieuw moet gaan nadenken over het kapotmaken van iedereen zijn privacy in het algemeen en die van u in het bijzonder. Victorie! Heroverweging! Inlegvelletje!
UPDATE: In 010 gaat een zetel van de PVV naar DENK dat op 4 uitkomt. In 020 haalt FvD 3 zetels, waarvan 1 naar Baudet met voorkeursstemmen. Nu moeten 2 van de 3 FvD-gekozenen afstand doen van hun zetel. Ook Sylvana komt, met één zetel, in de raad.

De peilings zeggen allemaal 'het schapenstandpunt gaat winnen', want Mien de NPO-kijker en Henk de Niksteverbergenlul stemmen vóór een invasieve overheid die haar eigen burgers wantrouwt. Maar ondertussen, op internet...

..stemt echt iedereen en z'n prominent tegen, plus allemaal advocaten en journalisten en zelfs NPO'ers en NRC'ers en Correspedanten. Bij het Oekraïnereferendum weigerden ze allemaal voor de NEE-uitslag op de bres te gaan want tegen de EU stemmen is voor tokkies en Brussel is de baas. Maar nu zijn veel van diezelde lui ineens allemaal bang voor spionage en sleepwetten van hun eigen overheid. Dus *als* er een tegen uit rolt vanavond, kunnen Rutte, Ollongren en Kees Verhoeven toch nog een heleboel potentiële polemiek tegemoet zien van mensen met een Maatschappelijke Positie en toegang tot op Drukbezochte Media, die allemaal gaan eisen dat er Serieus Naar De Uitslag Gekeken worden. Dat wordt nog lachen. Stemforenzen! Kies je favo menspersoon om je te laten overtuigen en ga nog ff lekker Kees & Kajsa fokken. Je hebt nog tot 21u vanavond om TEGEN te stemmen! (Meer prominenten uit de onverdachte- of deugcategorie gezien? Drop ff in de comments.)

Iedereen en z'n dooie boom doet een liveblog vandaag en dat hebben wij ooit uitgevonden dus gaan wij ook maar livebloggen. Kom rond de ton, doe een blinddoek om en grabbel naar Klein Electoraal Leed(vermaak)!

Update: Tante Bel heeft gestempt en ze SCHITTERT maar wordt toch overschaduwd door haar Partij-Capo.
Update: Parool voert zogenaamd een willekeurige kiezer op om de PvdA te pluggen en die blijkt zelf van de PvdA te zijn.
Update: Haagse Islam Democraten (contradictus in terminaal - red.) blijken een Hezbollah-lid op de lijst te hebben.
UPDATE: Levensgevaarlijke chocomel-actie VERWIJDERD bij stembureau Broek in Waterland.
Update: Teleurgestelde kiezer gebruikt stemformulier om de demofobie van kartelpartijen aan te kaarten.
Update: Charmante komeethomo demonstreert hoe #WeesgeenKees werkt.
Update 13u31: Opkomstcijfers die door diverse gemeenten worden gedeeld, laten zien dat de referendumopkomst maar net iets achterblijft op de 'gewone' opkomst, dus die drempel van 30% gaat wel gehaald worden. In de twitterbubbel zijn nauwelijks voorstanders van de Sleepwet te vinden (maar dat zegt niet zo veel).
Update 13u36: Iemand van haar school heeft ja gestemd voor het referendum en haar leraar en klasgenoten FLIPTEN. Ook Andrea Vonk, 77, from the port of Scheveningen, stemde tegen.
Update 13u41: Annabel vond een lieve sticker bij haar huis!
Update 13u47: Verdomme. Daar heb je ons goed te pakken, Jesse Klaver. En lol @ foto van Van Ojik.
Update 13u53: Sylvana is weer in haar modegril als politica gekropen en she look faaaaabulous (maar wel een beetje culturele appropriatie, pop).

Update 14u04: Kees Verhoeven heeft voor de Sleepwet gestemd waar hij eerst ontzettend tegen was, maar wat hij hoe dan ook toch in gaat voeren, en dat via het democratische middel dat hij zelf met zijn demofobe partijtje aan het afschaffen is. Lekker geloofwaardig weer. #Weesgeenkees.
Update 14u05: Abou Taleb stemt op DENK. Of NIDA. Of op zijn eigen moslimpartij, de PvdA. Op straat staan zijn partijgenoten te schreeuwen terwijl de vvd stinkt.
Update 14u36: Zelfs de partijgenoten van Verhoeven zijn niet onder de indruk van zijn vlogs en stemmen tegen/tegen/tegen de sleepwet.
Update 14u38: De NOS constateert dat in tegenstelling tot eerdere GRIMMIGE jaren de verkiezingen vandaag 'gemoedelijk' verlopen. (Nee dan EU kandidaat lidstaat Kosovo, waar het traangas door het parlement vliegt.)
UPDATE 14u48: WTF!? Turks sprekende 'waarnemers' in Bos en Lommer gaan mee het stemhok in. Andere waarnemers doen niks.
Update 15u02: Gesubsidieerde islamitische lokpuber Nora zegt: 'Stem DENK of NIDA'.
Update 15u23: In Nijmegen is het stempassensysteem zo lek als een mandje dus kan iedereen een miljoenmiljard keer op de communisten GroenLinks stemmen.
UPDATE 17u30: Telegraaf niet welkom bij DENK-feestje.
Emotionele Update 20u25: D66'ers is gevraagd geen emotie te tonen *bij uitslag verkiezingen: "Belangrijkste voor vanavond is dat we geen pijn/emotie laten zien bij wat minder zetels dan in 2014, in veel gevallen zal het nog steeds de 1 of 2 na beste uitslag ooit zijn." *

Goedemorgen Ter Apel, Venlo, Kloetinge en Gouda. Hallo Hoorn, Almere en Lent. Fijne dag Sexbierum en Boerenhol, hajje daar in Cadier en Keer. Vandaag is #StemZeWeg-dag. Geef ze op hun broek in Waterland en laat je niet buitenspel Zetten!

We maken weer eens de stembusgang en dat klinkt inderdaad als een genant ongemak waar een bakje Activia of iets anders vezelrijks goed tegen helpt. Er glijdt sowieso een deel van de dagopbrengst van de vlakspoeler af om zich bij de uitslag van het Oekraïnereferendum te voegen: het referendum over de Sleepwet zal ook bij een meerderheid 'tegen' weinig remsporen achterlaten in de politieke pot. Hoewel. Bij de vorige volkspeiling was tout Weldenkend Opinieland vóór dat malle associatieverdrag, maar ditmaal wordt door hen, zelfs van NRC tot Correspondent, hevig geprotesteerd tegen de Sleepwet. Wie weet moet '66-jonkvrouwe Orwellogren straks toch een paar keer extra spoelen en met pleeborstel & chloorfles in de weer om van die vieze volkse stank in haar wetgeving af te komen. Then again. Dit is ook weer wel het land van stasi-minnende Sleepwetschapen met Facebookpagina's, dus we rekenen niet zomaar op een tegen-zege.

En ohja, er zijn ook nog gemeenteraadsverkiezingen. Ondanks verwoede pogingen van de landelijke leiders (en hun media) om het lokale feestje over dividendbelasting, Lelystad Airport en steun voor Gaza & Erdogan te laten gaan, stemmen we toch echt over wipkippen, kapvergunningen & koopzondagen. Lekkere kantklosonderwerpen voor een echt kiezerskwisje dus. En iedere vier jaar lijkt de lokaapolitiek terrein te winnen op de Haagse partijen. Dat zie je, dat hoor je en dat peilen de peilers. We hebben zelf ook wat peilings gedaan en ook wij concluderen: er is een sfeertje van #StemZeWeg. Niet heel spectaculair, maar toch. We noteren in onze stijlloze poll de grootste groep voor lokaal stemmen, plus een forse overstap (17%) van landelijk in 2014 naar lokaal in 2018.

Hoe dan ook. U mag weer een dagje doen of het er toe doet. Kies verstandig & #Weesgeenkees, we hebben maar één democratie en die kraakt al genoeg in zijn voegen. Vanavond uitslagenavond met pret en een pilsje op de GeenStijl!