Narco Central

Dr. Teun Voeten * is antropoloog en oorlogsfotograaf, gepromoveerd op het Mexicaanse drugsgeweld. Voor GeenStijl berichte hij eerder al uit Odessa en de VS. Nu keert hij terug voor een 4-delige reportage over de narco-staat der narco-staten (Mexico dus, niet Nederland). * Hier deel 1, deel 2 en deel 3*. Dit is deel 4. *

Een dagje rijden op bergwegen tussen de cactussen, 1000 km boven Michoacán ligt de staat Sinaloa, bakermat van de Mexicaanse drugshandel. Al 100 jaar geleden werd er op kleine schaal opium verbouwd, door Chinese gastarbeiders die hun verslaving uit hun moederland meenamen. Slimme Mexicanen roken geld en trapten in de jaren 1930 in een pogrom de Chinezen eruit en namen de toen nog kneuterige opiumhandel over. Via marihuana en coke werden drugs uiteindelijk de megamiljardenindustrie die het nu is. 

De staat is thuisbasis van het oppermachtige Sinaloakartel. De grote baas, El Chapo Guzman, wist twee keer eerder uit een Mexicaanse cel te ontsnappen. Na zijn derde arrestatie werd hij aan de VS uitgeleverd en verdween in 2020 voor levenslang in een Amerikaanse Maximum Security Prison. Het Sinaloakartel is in feite geen hechte organisatie, het is meer een samenwerkingsverband van vijf à zes families die elkaar, als redelijke zakenmensen, het licht in de ogen gunnen, legt redacteur Ismael Bojórquez me op de zwaar beveiligde burelen van RioDoce uit. Maar de zonen van El Chapo, Los Chapitos, zwaaien in feite de scepter en de andere groepen betalen een provisie aan hen. In ruil daarvoor zorgen de welpen van El Chapo voor rust en orde. Daarom is in Sinaloa, in tegenstelling tot Michoacán, het moordcijfer zo opvallend laag. Het CJNG denkt er ook niet over om hier een stap te zetten, want dan krijgen ze te maken met de vuurkracht van het Sinaloakartel.

Dat ondervond ook de overheid toen die het in het hoofd haalde om Ovidio Guzmán, een van de zonen van El Chapo, te arresteren in oktober 2019. Ovidio heeft de bijnaam ‘El Nuevo Ratón,’ de nieuwe muis. Met zijn knappe, Clooneyeske trekken zou hij een fotomodel kunnen zijn. De appel val niet ver van de boom en samen met zijn broers heeft Ovidio de zaak van Pa overgenomen. Hij is nu de facto de CEO van het Sinaloakartel. Die lieten zich niet onbetuigd nadat het nieuws van de arrestatie als een lopend vuurtje rondging. Binnen no time mobiliseerden rond de zevenhonderd kartelleden zich. Ze vormden spontaan milities en trokken met AR-15’s en .50 kaliber machinegeweren door de straten. Culiacán zag voor het eerst Urban Warfare toen het kartel met guerrilla tactieken leger en politie aanviel. Er vielen zeventien doden, voornamelijk aan de kant van het leger. De Mexicaanse president gaf hoogstpersoonlijk opdracht om Guzmán junior weer vrij te laten om verder bloedvergieten te voorkomen. Een politieagent die betrokken was bij de arrestatie werd een week later vermoord in een regen van 155 kogels. 

Om nog even in te wrijven wie er nu echt de baas was, trouwde enkele maanden later de dochter van El Chapo in de zalmroze kathedraal in het centrum van Culiacán. De wijde omgeving was afgezet met de bekende geel-zwarte plastic ‘do not cross’ politielinten. Maar nu waren het kartelleden die openlijk met hun zware automatische geweren de veiligheid garandeerden.

Rot tot op het bot

Dr. Teun Voeten * is antropoloog en oorlogsfotograaf, gepromoveerd op het Mexicaanse drugsgeweld. Voor GeenStijl berichte hij eerder al uit Odessa en de VS. Nu keert hij terug voor een 4-delige reportage over de narco-staat der narco-staten (Mexico dus, niet Nederland). * Hier deel 1, deel 2 en  deel 4*. Dit is deel 3. *

De generaal is een optimist en doet zijn best, maar Michoacán opkuisen is een zware klus. De staat is in feite rot tot op het bod. De georganiseerde misdaad heeft zich niet alleen in de economie gevestigd, maar in alle bestuurslagen. Van gouverneurs tot burgemeesters tot gemeentepolitie. RioDoce, een van de belangrijkste periodieken van de onderzoeksjournalistiek (de vermoorde Javier Valdez was hoofdredacteur) onthulde gelekte documenten van het leger waaruit bleek dat 29 van de 93 burgemeesters in Michoacán banden hadden met de kartels, voornamelijk met het CJNG.  

Het geweld heeft endemische vormen aangenomen. Het afgelopen jaar was het gewelddadigste ooit van Michoacán, met 666 doden. Hieronder waren 83 ‘masacres’ met 349 slachtoffers. ‘Masacre' is een polyvalente term. Er kan een dubbele moord of een bloedbad mee worden bedoeld. Het kan ook een veldslag tussen kartels zijn of een meervoudige executie, waar de lijken van slachtoffers vaak worden verminkt. De oplaaiende oorlog is vooral te wijten aan de incursie van het CJNG. Obscene en extreme praktijken om vijanden te intimideren zijn het handelsmerk van het kartel. ‘Mexico’s Murderous Super-Cartel CJNG Is Winning the “Narco Game of Thrones,”’ schreef The Daily Beast in 2019. Het CJNG heeft zijn eigen uniformen, zelfgemaakte pantserwagens en ziet er net zoals ISIS uit als een paramilitaire groep terroristen, zoals het liet zien in een angstaanjagende video die viraal ging.

Alle lokale kartels, Los Viagras, restanten van la Familia, de Templarios, de groep Correa en nog veel meer, hebben tijdelijk de strijdbijl begraven en zich verenigd in Cárteles Unidos, de Verenigde Kartels, om het oprukkende CJNG het hoofd te bieden. Begin 2021 vond er in Tierra Caliente een veldslag plaats tussen deze groepen die resulteerde in 27 doden. Het CJNG onthoofdde zeven vijanden. Foto’s met hun lichamen uiteen gespreid als bloembladeren, in het midden een stapel met zeven hoofden, circuleerden op internet. Zorgvuldig geënsceneerde performances van wreedheid, net als bij ISIS, zijn een manier van communicatie geworden. Deze vorm van narcopropaganda wordt in de wetenschappelijke literatuur ‘body messaging’ genoemd

Los Viagras en de generaal

Dr. Teun Voeten * is antropoloog en oorlogsfotograaf, gepromoveerd op het Mexicaanse drugsgeweld. Voor GeenStijl berichte hij eerder al uit Odessa en de VS. Nu keert hij terug voor een 4-delige reportage over de narco-staat der narco-staten (Mexico dus, niet Nederland). Hier* deel 1, deel 3 en deel 4*. Dit is deel 2. *

De belangrijkste criminele groep in de streek heet Los Viagras, het plaatselijke kartel dat een gebied van ongeveer 50 vierkante kilometer domineert. ‘Overdag zie je ze niet, maar als het donker is komen de gewapende elementen naar buiten en zijn ze de baas op straat.’ zegt Don Hipolito. Het jaar ervoor, maart 2021, bracht Ronaldo, een lokale collega, me in contact met Los Viagras. Ze vertelden me dat ze in feite een soort autodefensa zijn die het beste met de bevolking voor hebben en ze beschermden tegen Las Cuatro Letras, de vier letters, het oprukkende CJNG. 

Ik dacht eerst dat dit een eufemistische naam was voor het CJNG omdat de mensen bang waren om de naam, gelijk Voldemort, hardop uit te spreken. Echter, volledig uitgesproken is Cartél Jalisco Nueva Generación een mond vol. Het alom gevreesde CJNG wist in een paar jaar tijd op ultra-gewelddadige wijze in 29 van de 32 staten van Mexico een stevige voet aan de grond te krijgen.  

Maar hier in de buurt is het CJNG ver weg en domineren de Viagras in feite het hele economische leven, legt Don Hipolito me uit. ‘Ze pretenderen zoals veel groepen een autodefensa te zijn, maar het is gewoon georganiseerde misdaad. Wij waren in feite de enige schone groep.’ Uit de mond van Don Hipolito klinkt dit niet objectief, maar ik hoor later op het Minsterie van Veiligheid hetzelfde. 

Don Hipolito legt uit dat een van de commandanten van Los Viagras de eigenaar is van een groot plaatselijke benzinestation. De Viagras leggen boeren een belasting op van tien procent van hun omzet. ‘La Quota’, heet dat. Soms dwingen ze boeren de eigendomstitel van hun land te verkopen voor spotprijzen. Ze hebben ook het monopolie op de producten van de buurtwinkels. Zij kopen alles in het groot in en bewaren dat in een opslagloods. De middenstand is verplicht zijn inventaris daar te kopen, met een meerwaarde van vijftien procent. In ieder geval doen de Viagras met de vorming van dit groothandelsmonopolie de oorspronkelijke betekenis van het woord kartel eer aan. De Viagras hadden me vorig jaar verteld dat ze een einde hadden gemaakt aan het verkopen van crystal meth. Dealers werden hard aangepakt. Dat valt volgens Don Hipolito wel mee. Alleen dealers van concurrerende kartels worden vermoord.

De Limoenen van Don Hipolito

Dr. Teun Voeten is antropoloog en oorlogsfotograaf, gepromoveerd op het Mexicaanse drugsgeweld. Voor GeenStijl berichte hij eerder al uit Odessa en de VS. Nu keert hij terug voor een 4-delige reportage over de narco-staat der narco-staten (Mexico dus, niet Nederland). Dit is deel 1. Hier deel 2, deel 3 en deel 4.

Gieren scheren laag over de limoenplantage van Don Hipolito. In zijn gepantserde auto glijdt hij langzaam tussen de boompjes. ‘Als de wind goed staat, kan ik de geur van de meth labs ruiken,’ zegt hij. Don Hipolito stopt af en toe om een sappige limoen te bekijken, snuift aan een bloesem. Hij lacht als ik hem vertel dat een limoen bij ons wel tien pesos kost, vijftig cent. Daar heb je bij de Don twee kilo voor. 

Naast zijn passagiersstoel ligt een AR-15 bij de versnellingspook. ‘Nee, ik hoef niet zo nodig met mijn geweer op de foto’, zegt Don Hipolito bescheiden. Hij is niet alleen. Een paar meter achter hem rijdt een pick-up van de Guardia Civil, de provinciale politie. Drie agenten, ook met AR-15’s in de laadbak. ‘Ik heb 24 uur beveiliging nodig’, legt Hipolito uit. Zijn vrouw en twee dochters zitten ondergedoken in de VS.

Welkom in La Tierra Caliente, Het Hete Land, een onherbergzame streek diep in de binnenlanden van de staat Michoacán. Terra Caliente heeft zijn naam te danken aan het hete klimaat dat het ideaal maakt voor de kweek van limoenen en avocado’s. Maar het gaat er metaforisch gezien ook heet aan toe. Het binnenland is een lappendeken van territoria van verschillende kartels en bendes en zelfverdedigingsmilities die vaak zelf ook weer ontsporen tot misdaadgroepen. Een lokale journalist uit het Hete Land gaf me ooit een privécollege kartelogie en dreunde de namen van 28 kartels op. Deze zijn in voortdurende staat van oorlog en opsplitsing en ontbinding terwijl ze tegelijkertijd aan de lopende band opportunistische allianties met elkaar aangaan die ze even snel weer verbreken.

⬅ lekker ding

Een Mexicaan, een Colombiaan en een Amerikaan blijven in hun eigen land. Einde mop, want ze komen naar Nederland, vanwege 'de goede infrastructuur, productiefaciliteiten en het milde strafklimaat'. Met de nadruk op 'het milde strafklimaat' komen ze natuurlijk niet naar Nederland om de apotheker uit te hangen, door hevige concurrentie van mensen uit Aleppo is er toch weinig werk in die sector. Neen, de Mexicanen zijn hier om xtc-labs - Lowlands gaat niet door dit jaar - om te katten naar crystal meth-labs. Nu moet iedereen hier lekker zelf weten wat hij of zij in z'n mik gooit, maar dan volgt hier (wederom) een vrij bindend advies inzake meth. Doe het NIET, ook niet als het zo bevordelijk werkt op de prestaties van de wekelijkse vrijdag (van het woord vrijen). Het straatbeeld heeft geen zin om verkracht te worden door daywalkers, je baas vindt het niet leuk, je bankrekening gaat protesteren, je sociale contacten lopen weg en je komt eruit te zien als een combinatie van Marijke Helwegen en een gesmolten Chokotoff. PS. Mexicaanse drugsbazen: ga weg! België heeft een mild strafklimaat!

Probeert Europa te veroveren en slachtoffers te maken

Dat laten we niet gebeuren met z'n allen. Don't do meth, kids. Je steekt maar lekker een jointje op. Of je gooit er een lekker pilletje in, op een festivalletje hier of daar. Of je eet een paddestoel en je gaat door het bos wandelen. Of je doet ayahuasca, dat doen ze bij BNNVARA ook allemaal dus dat zal wel gezond voor je zijn. Of je snuift wat, mits met mate, als je het echt niet kan laten. Of je maakt het echt heel erg bont en je rookt een sigaret of je neemt een glaasje alcohol. Maar als een dikke Mexicaan zijn crystal meth komt aanbieden zeg je dat hij op moet zouten naar z'n eigen boksring. "'Ze zijn bezig de Europese markt op te gaan met hun crystal meth'. Voorzitter Jan Struijs van politievakbond NPB spreekt van een zorgwekkende situatie. 'Ze hebben zich eerst op Oost-Europa gericht. Daar zie je de crystal methzombies rondlopen. Nu proberen ze het in het westen'." NEE. Oprotten, Mexicanen, en neem je rotzooi mee.

Waar een klein land groot in kan zijn!

Grote tulpen, kleine tulpen, mooie tulpen, lelijke tulpen, roze tulpen, paarse tulpen, gele tulpen, oranje tulpen, witte tulpen, mdma, Martin Garrix, Tiësto, Hardwell & Armin van Buuren, tulpen die nog bloembollen zijn, gladiolen, Supermannetjes en Nintendo's, Joran van der Sloot alsmede de show van misdaadverslaggever Peter R. de Vries, aardgas, Tom Dumoulin, narcissen, metaal, vrachtwagens van DAF, Johan Cruijff, Arjen Robben, baggeraars, de familie Kroes (Doutzen, Neelie, Henk, Wolter), hyacinten, Dafne Schippers, Nijntje, machines en onderdelen, zuivel, aardappelen, vlees, melkpoeder, hasj, kroketten, hagelslag, drop, Ajax, televisieformats, kunstgras, Killzone & Horizon Zero Dawn, Philips, klompen, Heineken bier, Frans Timmermans en nu zet ook ons nieuwste exportpareltje, Crystal Meth, Nederland op de kaart. Wij kunnen ook echt alles in dit land. #trots