Geenstijl

Elektriciteit is luxe, schoon water en hygiëne zijn dat niet

We hebben een tekort aan loodgieters, en dat wordt nog erger. Mavis Themen wacht al vier jaar tot het vuile water van haar bovenburen niet meer door haar huisje stroomt, ze slaapt buiten op haar scootmobiel. Het lukt de woningbouwcorporatie niet om tien meter verticale standleiding te vervangen. Noodzakelijke techniek wordt pas zichtbaar als het faalt. De poep raakt nu de ventilator.

Dankzij vergrijzing komen er drie miljoen extra vacatures voor 2028. Dertien jaar Rutte heeft ons niet op deze pensioengolf voorbereid. Dit is niet oplosbaar met nog meer arbeidsmigratie, mensen meer/langer te laten werken of mensen om te scholen. Publieke taken komen onder druk te staan. Hier moeten we met elkaar harde keuzes maken wat we niet meer gaan doen.

Anders hebben we straks hele kantoorgebouwen vol met mensen die discussies met elkaar aangaan, in plaats van handjes die problemen oplossen. Mavis mag van haar huisbaas Havensteder in een hotel slapen, die ze zelf mag betalen, omdat ze de sociale huur niet meer hoeft over te maken. Deze kantoorlui snappen niet dat een hotel tien keer zo duur is, en zijn niet in staat 1 vakman te vervangen.

Terwijl we dromen over een energietransitie, woningbouw en een capabele krijgsmacht, hebben we niet genoeg mensen voor reparaties, onderhoud, onderwijs en gezondheidszorg. Er zit een behoorlijke afstand tussen de wensen die de politiek heeft richting technisch en medisch personeel, en het aantal techneuten en medici dat ze opleiden. De numerus fixus voor geneeskunde is misdadig.

Noodverbandjes zoals met minder mensen sneller hetzelfde werk proberen te doen, geeft risico's. Een parkeergarage in Bos en Lommer vergat een deel van de stalen wapening in het beton te doen, de kwaliteitscontrole keek daaroverheen en de uitvoerder die de overgebleven bewapening in de weg vond liggen, stelde geen vragen, maar liet dit afvoeren. Drie losstaande fouten leidde tot instorting.

Binnen ons ontwikkelde landje ook een parkeergarage bij Eindhoven Airport, dat bleek een bouwfout. De toplaag beton was niet goed genoeg gehecht aan de onderliggende laag beton. Naar de oorzaak van de instorting van de parkeergarage wordt nog onderzoek gedaan. Het Romeinse Rijk had al zelf helend beton, hun gebouwen staan nog, misschien moeten we wat kennis gaan lenen.

Het kan ook op de tekening al fout gaan. Een paar ingenieurs konden niet optellen, pas na scheuren in de brug over de A12 werd er alarm geslagen. Hetzelfde zien we deze week met de HSL-lijn. De berekeningen kloppen niet, waardoor de bruggen de krachten niet aankunnen. Herstel kost jaren, tot die tijd mag de HSL 80 km/h. Hebben we nog genoeg ingenieurs voor wederzijdse controles?

Bedrijven zoals ASML hebben de grootste moeite om aan genoeg technisch personeel te komen. Het raakt hen in hun voortbestaan en groeimogelijkheden. Ze betalen miljarden aan belastingen, maar hebben wel hoog technisch opgeleid personeel nodig om dat te blijven doen. Net zoals ziekenhuizen leunen op artsen en verpleegkundigen met een solide basis in bètavakken.

Scholen worden door de inspectie hard afgerekend op slagingspercentages, gemiddelde eindexamencijfers, doorstroomsucces en afstroom. Er is een tunnelvisie op snelheid, cijfers en niveau. De politiek manipuleert adviezen graag omhoog, een vorm van kindermishandeling. Of een leerling in de juiste richting met de juiste vakken een diploma haalt, ontsnapt aan de aandacht.

De opgeleukte adviezen zorgen nu al voor een leegloop op het praktijkonderwijs. Dat geeft die leerlingen minder begeleiding en de samenleving straks minder vaklui. Die leerlingen gaan op het vmbo vastlopen. Les op een te laag of te hoog niveau is schadelijk, en dat weten we al honderd jaar. Ze gaan hun leerachterstand maskeren met ongewenst gedrag, dan krijgt niemand meer les.

Onze kenniseconomie en betaalbare zorg drijven op innovatie. Als wij de laatste uitvindingen willen doen of zo efficiënt mogelijk willen werken, hebben we mensen nodig met diepgaand begrip hoe natuurkunde, scheikunde en biologie echt werkt. Dan moet je zo vroeg mogelijk, zo veel mogelijk leren. Helaas kiest het ministerie van onderwijs ervoor om 18 tot 30 procent te schrappen.

Exacte vakken hebben de naam moeilijk te zijn, en kennen de zwaarste docententekorten. Het is verleidelijk voor scholen om technische en medische profielen minder te promoten. Op dat moment wordt in de onderbouw van het voortgezet onderwijs al de keuze gemaakt niet te voorzien in de behoeften van onze samenleving. Daarmee kiezen we voor personeelstekorten en arbeidsmigratie.

Zeven jaar later starten de meeste kinderen op de arbeidsmarkt met een modieus diploma, helaas is er in die sector niet zoveel werk. De kinderen die voor techniek kozen, hadden halverwege hun beroepsopleiding al een baan. Waarom vragen we van pubers met minimale begeleiding de toekomst in te schatten? Dat lukt volwassenen met een relevante opleiding en ervaring al niet.

De bouw van onze toekomst begint op de LTS, MTS en HTS.