Geenstijl

“Wat moet je toch met die Mussolini, Salazar, Franco en andere bruine snuiters?”, wordt mij regelmatig gevraagd. Nou: iemand moet het doen

Ik ben een trouw lezer van de Daily Mail en dat leidt nogal eens tot gefronste wenkbrauwen (denk aan Roger Moore) bij mijn Oxbridge-vriendjes, maar ik roep dan altoos: die krant is gewoon gratis te lezen, in tegenstelling tot jullie woke The Morning Star! Een jaar of wat geleden las ik in de Mail over een 8-daagse Mussolini-tour door Italië, met kleindochter Rachele als gids. Zij is een vooraanstaand politica voor Fratelli d'Italia, de partij van Meloni. De ‘Broeders van Italië’ wonnen de verkiezingen in september 2022 met 26,25 procent van de stemmen. 

Giorgia Meloni, de beste vriendin van Mark Rutte, werd de eerste vrouwelijke premier van Italië en noemde Benito Mussolini een prima politicus, zo niet de beste die Italië ooit had. Hier een doorwrocht stuk over de wortels van Meloni in de door Benito Mussolini geïnspireerde Movimento Sociale Italiano. 

Rachele’s vader Romano Mussolini was een bekende Italiaanse jazzpianist en kunstschilder en de jongste zoon van Benito Mussolini en Rachele Guidi. Hij was de leider van de Romano Mussolini All Stars en speelde onder anderen samen met Chet Baker en Duke Ellington (eat that, fascistenjager en dixielandkenner Bert Vuijsje). 

Even een mopje coole swing voor opa Bert, jongens. 

Rachele is de halfzuster van Alessandra (zelfde pa, andere ma) die we kennen van het Europese Parlement en van diverse guitige en ondeugende kiekjes.

De tour die genoemd werd in de Daily Mail, had als thema Duce! Opkomst en ondergang van het Italiaanse fascisme, en werd georganiseerd door reisorganisatie Historical Trips, kostte 2.895 Engelse pondjes per persoon en omvatte bezoeken aan de belangrijkste Mussolini-monumenten.

Mede-oprichter van Historical Trips Nigel Jones zei: 'Wij geloven dat dit de eerste keer is sinds de val en dood van de dictator in 1945 dat een lid van de Mussolini-familie een Britse reisgroep gaat begeleiden. We kijken ernaar uit om gasten te verwelkomen op deze grensverleggende tour.' 

De tour was meteen uitverkocht. Historical Trips heet tegenwoordig The Cultural Experience en de kleurrijke Nigel Jones organiseert nog steeds Mussolini-tours. Dat vermeldt de website althans, maar op internet heb ik niets over een tweede Mussolini-toertje van Jones gevonden. Wel vond ik de Fascist Rome Guided Tour: The Rise and Fall of Mussolini. 250 eurootjes per persoon, 3 uur. Alsof je een emmer leeg schudt. 

Nou heb ik een bloedhekel aan georganiseerd reizen dus ik bedacht dat ik net zo goed gewoon het schema van the Cultural Experience kan volgen. Scheelt GeenStijl weer een paar ruggen! De laatste en enige keer dat ik met een gezelschap een gratis walking tour deed was met Rob Muntz in Pristina, de hoofdstad van Kosovo, vorig jaar augustus in het kader van Safari Eurabia. Reeds na vijf minuten hadden we ruzie met vieze gore backpackers, Extinction Rebellen, Duitse millennials met schroeven en ringen in hun oren, neuzen en lippen, en nog wat freeloaders. Toen zijn we maar lekker gaan borrelen, zonder gids, want dat kan prima in die kekke stad.

“Wat moet je toch met die Mussolini, Salazar, Franco en andere bruine snuiters?”, wordt mij regelmatig gevraagd. Nou: iemand moet het doen. Europese Patriotten gaat vooral over de belligerente agitprop van de fascismeroepers van D66 en de angst van deugmensenen voor een gewelddadige machtsovername van Europa door de fascisten (wie of dat ook moge zijn). 

Ik schrijf al decennia over extremisten, of dat nou moslims zijn, Joden of christenen. Ik was gespecialiseerd in extreem-rechts in Israël, en met name in Ze’ev Vladimir Jabotinsky, de geestelijke vader van het revisionistisch zionisme en van de Betar-beweging. Zeg maar de spirituele overgrootvader van Bibi Netanyahu. Jabotinsky had een vlotte pen, hier zijn patriottische Betar-lied. In Jeruzalem bezocht ik regelmatig de voetbalclub Beitar (all work, no play), een club met een extreem-rechtse aanhang. Een soort ADO Den Haag maar dan Joods. 

Jabotinski, de grote roerganger van het revisionistische zionisme, was een fanatieke bewonderaar van Benito Mussolini en bepleitte in Palestina een keiharde lijn tegenover zowel de Britse autoriteiten van het protectoraat als de Palestijnse bewoners. Op basis van onversneden racistische leerstukken sloot hij iedere vorm van co-existentie van Arabieren en Joden in Palestina uit. 

In het revisionistisch-zionistisch partijorgaan Chazit Ha'am verschenen zelfs lofzangen op Adolf Hitler als protagonist van een gezond soort nationalisme dat ook de basis van het toekomstige Israël zou moeten zijn. 

Tijdens mijn correspondentschap in Libanon verdiepte ik mij in de Kata’eb-partij, die werd opgericht in 1936 als een maronitische paramilitaire jongerenorganisatie. Pierre Gemayel modelleerde de partij naar de Spaanse Falange van José Antonio Primo de Rivera en Italiaanse fascistische partijen, die hij tijdens de zomer van 1936 als Olympisch atleet had gezien. De uniformen van de Libanese falangisten waren oorspronkelijk bruine overhemden en leden gebruikten de Romeinse groet. Kataeb is het meervoud van katiba, een vertaling in het Arabisch van het Griekse woord falanx ("bataljon"), wat ook de oorsprong is van de Spaanse term falange.

Niet alleen gekke kereltjes in de Levant waren onder de indruk van Benito Mussolini, maar ook onze kunstenaars Pyke Koch, Erich Wichman en Jan Toorop. In 1991 was er in het Utrechtse rijksmuseum ‘Het Catharijneconvent’ een tentoonstelling te zien over de geschiedenis van de Jezuïeten in Nederland. Daar hing een reproductie van een tekening in potlood en zwart krijt van Jan Toorop, met de titel ‘Het Offer’. Dit werk dateert uit 1927 en stelt een aantal door Toorop bewonderde religieuze personen voor die een offer brengen aan de Heere Jezus en zijn moeder Maria. 

Onder de uitgebeelde personen: Mussolini, die bezig is het door hem weer gezond gemaakte Italië te offeren. In datzelfde jaar 1927 reisde de fascistische priester-publicist Wouter Lutkie met een door Toorop getekend portret van de Duce naar Rome. Hij kreeg een foto met opdracht voor de schilder mee terug en publiceerde in 1928 een verslag van zijn avontuur in de kostbare uitgave Van Toorop naar Mussolini. De mystiek-religieus geïnspireerde schilder Toorop had in een visioen gezien hoe de Italiaanse dictator, samen met zijn dappere fascisten, neerknielde om de Heilige Hostie te aanbidden. Toorops bewondering voor Mussolini was grenzeloos en naïef, maar niet uitzonderlijk in het vooroorlogse Nederland en werd bij voorbeeld gedeeld door de dichter Willem de Mérode. Hier diens gedicht Mussolini. 

Zijn oorsprong had hij in het volk Dat donker als een donderwolk Tezamen dromde en dreigend morde. Toen vormde hij tot heir de horde. 

Hij richt de bliksem, waar hun vaste Oerdrift zich brandend in ontlastte. Hij drijft de bui, en laaiend wordt De regen zeeg’nend uitgestort.

Gelijk een oude dondergod, Hanteert hij 't zelfgesmede wapen En treft zijn vijand aan de slapen; Boven hun dood heerscht nog zijn spot.

En buit, lang in den geest genomen, Schenkt hij zijn volk: Italie! Rome!  

Dat is weer hele andere koek dan Jan Arends, vrienden!  Goed, en de wat oudere lezers van deze serie kennen natuurlijk nog de hommage van de Deutsch-Amerikanische Freundschaft aan Mussolini:

Geh in die Knie
Und klatsch in die Hände
Beweg deine Hüften
Und tanz den Mussolini
Tanz den Mussolini
Tanz den Mussolini 

Enfin: alle wegen leiden naar Rome. Om te kijken hoe Mussolini nog leeft onder de bevolking - die in meerderheid op partijen heeft gestemd die zijn gedachtegoed koesteren -  kan je het beste op 29 juli, zijn geboortedag, naar Italië gaan. De sterfdag van Il Duce wordt massaal herdacht op 28 april en voor de aanhang is 28 oktober belangrijk: de mars naar Rome. Deze politieke mars van de fascisten was wat rommelig, maar leidde wel de machtsovername van de zwarthemden in. Vier dagen hiervoor had Mussolini op een partijcongres in Napels tegenover zijn aanhangers verklaard: “Of ze geven ons de regering, of we gaan naar Rome en nemen de regering.” Op 30 oktober werd Mussolini uitgeroepen tot premier.

Ik begin mijn Mussolini-toer in het Palazzo Venezia. Tip van Tuur voor schraapzuchtige landgenoten: op de eerste zondag van de maand vrij entree, net als in de rest van de musea in Rome. 

Dit pauselijke paleis, nu een museum, huisvestte de HQ van Mussolini. Hij werkte in Sala del Mappamondo en mij gaat het natuurlijk om het beroemde balkonnetje waarop hij zijn donderpreken hield en samen met Adolf Hitler naar het volk zwaaide. Hier wat vakantiekiekjes van de Führer. 

Una giornata particolare speelt zich af tijdens Dolfs beroemde bezoek aan Rome. Hier een aardige recensie van de klassieker, die gratis is te zien op internet, en de zwoelste scène is natuurlijk die van Sophia Loren bij de waslijn.

De mythe wil dat de lichten in de Palazzo altijd brandden om te laten zien dat de Mussolini onophoudelijk werkte. Denk aan Rutte in zijn Torentje. En het was een komen en gaan van dames in het paleis van de Phallus-in-Chief. Mussolini's mannelijkheid werd publiekelijk versterkt door het in- en uitgaan van dames in het paleis. De goddelijke Kale versleet zijn pisello niet met plassen want hij hield er zeker 14 maîtresses op na. 

Vanaf het balkon van Palazzo Venezia -  dat uitkijkt op Piazza Venezia, Rome's antwoord op Trafalgar Square - verklaarde Mussolini in 1940 Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk de oorlog. We kijken even naar de beelden.

Op een gegeven moment waren de geallieerden wel klaar met Mussolini en op 13 juli 1943 vroeg Arthur Harris, de opperbevelhebber van de Royal Air Force, toestemming aan premier Winston Churchill om de Duce te neutraliseren, zoals dat tegenwoordig heet in politiek-correcte termen. 

Operatie Dux was oorspronkelijk gepland voor 15 juli 1943, maar werd geannuleerd vanwege de vrees voor nevenschade in de Eeuwige Stad: het Colosseum, het Forum Romanum, de Palatijn etc. Het plan van Harris was om ook  tegelijkertijd Palazzo Venezia en Casino Nobile, de privéwoning van Mussolini in Villa Torlonia in Rome, plat te bombarderen. Maar precies in die tijd zou Mussolini op bezoek gaan bij Hitler en de Britse minister van Buitenlandse Zaken, Anthony Eden, gaf een negatief advies. 

Toch werd er uiteindelijk vrolijk op los gebombardeerd,  Zelfs het Vaticaan werd een paar keer geraakt. Onder toenemende angst voor geallieerde aanvallen had de paranoïde Mussolini opdracht gegeven tot de bouw van 12 bunkers in Rome. De 80 vierkante meter grote bunker van gewapend beton onder het Palazzo werd eind 2010 herontdekt tijdens onderhoudswerkzaamheden aan de funderingen van het gebouw.  

Als ik ergens een hekel aan heb, is het in de rij te staan tussen zwetende en kakelende toeristen, en u uiteraard ook, dus kijk hier op uw gemakske in uw luie fauteuil naar de bunkers onder het Palazzo.

Op 13 mei 1943 capituleerden de Duitse en Italiaanse troepen in Afrika en op 10 juli landden Britse en Amerikaanse troepen op Sicilië en stoomden door naar Napels. Lees daarover de Huid van Curzio Malaparte, het bizarre, en gruwelijke ooggetuigeverslag van de bevrijding van Italië door de Amerikanen. Malaparte beschrijft de achterbuurten van Napels met zijn kindhoertjes, de dinerzaal van een Amerikaanse generaal, zijn eigen villa op het eiland Capri en jeugdige homoseksuele verzetsstrijders die er vreemde rituelen op na houden. En iedereen kent natuurlijk de gore tank-scene uit de verfilming van De Huid. 

Op de middag van 24 juli 1943 werd in Palazzo Venezia voor het laatst vergaderd door de Grote Raad van het Fascisme. Mussolini werd tot zijn verbijstering afgezet door zijn fascisten. Hij zag de Raad slechts als een adviesorgaan, vond de stemming niet bindend en ging naar huis, naar Villa Torlonia. Een dag later bezocht hij koning Victor Emmanuel III, die hem meedeelde dat maarschalk Pietro Badoglio de nieuwe minister-president was. Mussolini werd gearresteerd en 'om veiligheidsredenen' naar het eilandje Ponza overgevlogen, daarna zat hij vast op een oorlogsschip bij het schattige La Spezia en vervolgens naar het eilandje Maddalena bij Sardinië getransporteerd. Uiteindelijk werd hij naar Hotel Campo Imperatore in Gran Sasso in de Abruzzen gebracht. Toen de Italianen echter capituleerden en beloofden om Mussolini uit te leveren om te worden berecht, werd hij op 11 september 1943  bevrijd door middel van een Duitse luchtlandingsoperatie - Operation Eiche - onder leiding van SS-majoor Otto Skorzeny. Hij werd naar Duitsland overgevlogen en herenigd met zijn familie en enkele zwarthemden. We kijken even naar de Tagesschau. 

Inmiddels is het museum in een kolkende heksenketel veranderd en ga ik verkassen naar Villa Torlonia, op een uurtje lopen van Palazzo Venezia. Een gelukbrengende duik in de Trevi-fontein sla ik even over, want het water is ernstig vervuild door klimaatactivisten. Villa Torlonia staat vol met kadootjes, zoals de Serra Moresca, een geweldig voorbeeld van oriëntalisme, een levensstijl die het Midden-Oosten zo leuk maakte, maar die door Edward Said en de mohammedaanse fundamentalisten is gesloopt en in deze tijd van woke mafklappers al helemaal ondenkbaar is, het Eftelingesque Casina delle civette (het Uilenhuis) en het Casino Nobile. Van 1929 tot 1943 was de privéwoning (nu een museum) van Il Duce en zijn gezin- Mussolini accepteerde de uitnodiging van Giovanni Torlonia Jr. (een telg uit een roemrijk prinselijk geslacht uit Rome) om dit prestigieuze landgoed zijn thuis te maken en betaalde 1 lira per jaar. 

Na 1945 kwam het gebouw leeg te staan en raakte het in verval. Na gerestaureerd te zijn, is het nu weer toegankelijk voor het publiek. Een deel van de collectie klassieke beeldhouwkunst van de familie Torlonia is hier ondergebracht. Ook hier liet Mussolini bunkers bouwen. De eerste bunker was een omgebouwde wijnkelder onder landhuis Casino Nobile.  Zo konden hij en zijn gezin er bij een bombardementsalarm schuilen zonder het  Casino Nobile te hoeven verlaten. Mussolini was zich er echter van bewust dat een schuilplaats direct onder het huis, dat zo'n belangrijk doelwit zou zijn, wellicht niet zo'n goed idee was. Daarom gaf hij opdracht tot de bouw van een echte bunker naast het hoofdgebouw, verbonden door een ondergrondse tunnel. Eind 1942 werd met de bouw begonnen. Villa Torlonia zelf is nooit echt geraakt door geallieerde bommen. Na de bevrijding van Rome in 1944 werd het landhuis tot 1947 de zetel van het geallieerde opperbevel. Later raakte het in verval en waren de bunkers zo goed als vergeten. Pas de laatste jaren ondergingen het park en het landhuis ingrijpende restauratiewerkzaamheden en werden ze opengesteld voor het publiek.

De bunkers werden pas in oktober 2014 voor het publiek geopend en zitten sinds 2021 potdicht. Mijn vrienden van de geweldige website Dark Tourism hebben de bunkers wel bezocht en schreven er een sappige reportage over.

Ik wilde eigenlijk een hapje eten in hostaria Romanan Sireno (“doet u mij maar wat Il Duce lekker vond”), met een feestelijke glaasje bubbels van San Pellegrino, maar de tent is helaas tijdelijk gesloten. De EUR-wijk, een schoolvoorbeeld van fascistische architectuur, laat ik aan mij voorbij gaan. Die toer kunt u zelf doen, gratis en voor niks, met uw mobieltje.  

Ik wil graag afsluiten met een gedicht van Mussolini uit Bloemen van het kwaad,  een door Paul Damen verzorgde, meer dan 500 pagina's tellende bundeling van gedichten door drieëndertig dictators, met telkens een toelichting en een korte biografie. Mao, Hitler, Mussolini, Stalin - allemaal schreven ze gedichten. 

Het boek is niet meer in de handel, maar wél gesigneerd te bestellen voor de afbraakprijs van 20 piek incl. verzendkosten bij de auteur via redactie@derepublikein.nl. 

Het gedicht Varie werd na zijn executie op 28 april '45 in zijn portefeuille aangetroffen, en is opgedragen aan zijn maîtresse Clara Petacci, die samen met hem werd vermoord. Damen: Petacci ontmoette hij toen hij 50 was en zij 20. Wij weten vrijwel alles van die relatie, omdat 'Claretta' Petacci nauwgezet een dagboek bijhield. Van haar weten we dat de Duce nogal luidruchtig was tijdens de kortstondige seks: dat zou weleens de reden kunnen zijn dat hij een stokdove huisknecht inhuurde. 'Gisteren beet hij me,' schrijft Claretta, 'zo hard in mijn schouder, dat ik daar een enorme afdruk van zijn gebit heb. 'O, wat heb ik gedaan,' antwoordde hij, 'straks trek ik je schouder er nog af.' 

In zijn brieven aan haar betoonde de Duce zich evenmin van zijn subtiele zijde: 'Je vlees heeft me te pakken, ik ben een slaaf van je vlees. Wees bang van mijn liefde. Die, als een cycloon, is gigantisch en overweldigt alles. Beven zul je.’ 

Varie
*a Clara Petacci *

come una nuvola
così io vorrei un mattino
svegliarmi improvviso
sentirmi leggero
perdute le scorie
della materialità
sentirmi vicino
agli esseri cari
liberato lo spirito
ai lidi immortali.

Variaties
*voor Clara Petacci *

zo, als een wolk,
zo wil ik een ochtend
plotseling ontwaken
vederlicht wakker worden
bevrijd van de metaalslakken
van het materiële
me vlakbij voelend
bij alles wat lief is,
de geest bevrijd
op weg naar onsterfelijke oevers.