Geenstijl

Het ene gat vullen met het andere kan lang goed gaan, maar het is uiteindelijk altijd een onhoudbare strategie

In 2008 kreeg de wereld de rekening gepresenteerd voor de enorme schuldenopbouw. Een groot gedeelte van de schulden had niet geleid tot voldoende extra inkomen, waardoor wanbetaling steeds vaker voorkwam. Omdat de financiële wereld met haar producten enorm verweven is, viel de ene na de andere dominosteen. Een systeemcrisis (gehele financiële en economische systeem stort in) dreigde zich te voltrekken. De centrale banken konden op dat punt maar één ding doen: verruimen. Echter, dit betrof puur symptoombestrijding, waarna er flink gesaneerd zou moeten worden. Dat laatste heeft niet plaatsgevonden waardoor de 2008 rekening niet is voldaan; sterker nog, deze is flink opgelopen.  

Centrale banken konden in de periode 2008-2012 maar weinig anders doen gezien het kwaad al was geschied, maar zij waren wel degelijk medeverantwoordelijk voor het ontstaan van de crisis. Toen in 2000 de Dotcom bubbel barstte, werd de financieel-economische catharsis die zou volgen te groot geacht. Alan Greenspan, toenmalig hoofd van de Fed, beloofde er alles aan te doen om de economie en de financiële wereld er weer bovenop te helpen (de Greenspan put). Door flinke renteverlagingen en wat andere maatregelen zorgde Greenspan ervoor dat Wall Street uiteindelijk weer de weg omhoog kon vinden. De Amerikaanse economie, andere beurzen en economieën volgden (overigens met grote onderlinge verschillen).

Maar het beleid van de Fed en de andere centrale banken heeft schulden aangaan en schulden herfinancieren goedkoper gemaakt, waardoor bedrijven en consumenten die eigenlijk failliet hoorden te gaan, konden overleven. Steeds meer van deze bedrijven en consumenten kunnen onder de zombiecategorie geschaard worden; door steun waggelen ze nog wat rond, maar eigenlijk zijn ze ten dode opgeschreven.

In een economie heeft een crisis een functie en dat is de boel te resetten door alles wat economisch/financieel niet levensvatbaar is te vernietigen. Hierdoor worden schulden afgeschreven en bedrijven, goodwill (denk aan klantbestanden, merknamen, etc.), vastgoed, goederen en zo verder per opbod verkocht aan ondernemers die wel genoeg rendement uit deze bezittingen kunnen halen. De schuldeisers krijgen iets van hun geld terug en de meeste aandeelhouders raken hun gehele investering kwijt. Deze dure les zorgt er weer voor dat zij ultra kritisch zullen zijn met toekomstige investeringen waardoor alleen de beste ideeën gefinancierd zullen worden. Dit zorgt voor de meeste winst per geïnvesteerde euro (risicogewogen); het kapitaal wordt op de best mogelijke manier ingezet. Hierdoor herstelt de economie zich en kan er aan de volgende cyclus gewerkt worden. Het proces is zoals een bosbrand; de brand ziet eruit als een ramp, maar deze is uiteindelijk van levensbelang voor het bos (doordat kreupelhout, jonge boompjes, etc. verbranden, ontstaat er letterlijk levensruimte en ontstaat er een gezondere biodiversiteit waar het bos door gedijt).

De centrale banken (en overheden) hebben de bosbranden van 2000 en 2008-2012 juist met veel moeite onderdrukt. Hierdoor ligt er meer brandhout en is het bos nog ongezonder geworden. Als er nu een bosbrand zou uitbreken, dan gaat het blussen vele malen moeilijker zijn en wellicht zelfs onmogelijk. De analogie is dus dat er nu meer schulden zijn dan in begin 2008. De wereld heeft dus de schuldencrisis “opgelost” met meer schulden.

Het ene gat vullen met het andere kan lang goed gaan, maar het is uiteindelijk altijd een onhoudbare strategie. Nu zit de wereld nog in de goede fase; schulden zijn weliswaar flink gestegen, maar de rentelasten zijn in veel gevallen flink lager. Met dank dus aan de centrale banken die de rente kunstmatig laag houden. Ook de bezittingen zien er goed uit want deze zijn flink in waarde toegenomen. Kunst, aandelen, crypto, aandelen, obligaties en vastgoed zijn allemaal flink gestegen in prijs. Hierdoor zien de balansen van veel bedrijven en consumenten er solide uit (de waarde van onderpand neemt toe ten opzichte van de schulden). Alles ziet er goed uit, totdat ergens een tandwieltje van de as vliegt en de motor in de soep loopt, net als in 2000, net als in 2008. Gaan we dan een Bretton Woods moment krijgen zoals Ray Dalio voorspelt, of weten de centrale banken weer een nieuw konijn uit de hoed te toveren om de rekening weer verder naar de toekomst te verschuiven? Hoe dan ook, we leven in geleende tijd…