Geenstijl

Dit is een intermezzo van het feitenfeuilleton UWV: Kroniek van een faalfabriek. Hierin beschrijft database doctor @René Veldwijk van binnenuit zijn ervaringen met het UWV. Lees HIER de introductie, inclusief een lijst met afleveringen en personages.

Gisteren publiceerde dit medium een screenshot van een vergaderverslag van de directie van UWV WERKbedrijf. Dit is niet de tak van het UWV die uitkeringen uitdeelt aan zieken, arbeidsongeschikten, werklozen en werkgevers met coronaverschijnselen, maar de tak die mensen aan werk helpt. In dat screenshot valt te lezen dat WERKbedrijf-directeur Tof Thissen zijn ondergeschikten vraagt om het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid niet te vertellen dat dienstverlening via het digitale kanaal goed loopt. Als de ambtelijke top daar achterkomt dan is het post-corona een argument om het WERKbedrijf te saneren, zo meldt het verslag.

Als UWV-insider en overheidswatcher kan ik hier veel over zeggen. Ik pik er een paar zaken uit die zeker niet allemaal negatief zijn voor het UWV WERKbedrijf en directeur Thissen (volgende week weer over echte bedriegers). Ik denk dat die observaties interessant zijn voor wie wil begrijpen hoe het bestuur van de overheid werkt en hoe het beter kan. 

Eerst en vooral: ja, Thissen roept op om de bron van zijn budgetten, het ministerie van SZW, in het duister te houden. Is dat fout? Ja, het is verschrikkelijk fout en helemaal nu de wereld in brand staat. Het UWV WERKbedrijf is een dure club die de komende tijd nog veel meer belastinggeld gaat verbranden spenderen. Als de hand die het UWV voedt wordt misleid, dan wordt belastinggeld verspild. Zo simpel is het.

Thissen meldt ook waar het hem primair om gaat. Hij wil face to face contact (< 150 cm) terug. Het verslag suggereert dat de productiviteit van zijn medewerkers is toegenomen doordat zijn medewerkers en cliënten nu communiceren via telefoon of sociale media. En dat is ook zo. Maar Thissen is een uitgesproken voorstander van face to face begeleiding van werklozen. Hij gelooft niet in ICT. Zodra het over UWV en ICT gaat zit iedereen natuurlijk in Team Tof, dus hij gaat hiermee wegkomen.

Het wrange is dat GroenLinks, de partij waarvoor Thissen Eerste Kamerlid was, op dit moment samen met D66 met een initiatiefwet komt die werknemers het recht van thuiswerken moet geven. Wat Tof Thissen betreft geldt dat niet voor werklozen, gedeeltelijk arbeidsongeschikten en zijn eigen medewerkers. Die moeten naar het UWV-kantoor blijven komen.

Het verhaal wordt extra wrang wanneer we vragen hoe het zit met de productiviteit bij het WERKbedrijf. Welnu, de actuele cijfers ken ik niet, maar eerder lag die naar verluidt op 1,8 cliëntgesprekken per UWV-adviseur per werkdag. De Kamer heeft die informatie nooit bereikt, maar het ministerie wel en die waren not amused over Thissen. 

Achter die dramatische productiviteit ligt een wereld van ellende, overwegend ellende die teruggaat tot ver voor het aantreden van Thissen en volledig buiten zijn controle. Het grootste probleem heet Sonar, lang geleden gebouwd onder leiding van een hoofdrolspeler in het UWV feuilleton en iemand van wie Thissen qua misleiden veel kan opsteken. Sonar is voor de UWV WERKbedrijf-werkvloer een nachtmerrie. Anekdote: sommige WERKbedrijf medewerkers kopiëren bij binnenkomst op kantoor eerst de dossiers van de cliënten van die dag naar Word. Het is een klusje, maar sommige mensen willen kunnen blijven werken als Sonar er weer eens uit ligt.

Nu we bezig zijn om begrip te kweken voor Thissen: zoals hij het beschrijft werkt het echt. Als een overheidsorganisatie een efficiencyslag maakt wordt de productiviteitswinst vaak volledig afgeroomd door het ministerie. Het WERKbedrijf is een arbeidsintensieve organisatie met, voor UWV-begrippen, weinig overhead. Meer dan bij het uitkeringen-UWV anti-correleert de hoeveelheid werk sterk met de conjunctuur. Populair gezegd: zodra het beter gaat komt je baan in gevaar en dan daalt de productie per medewerker. Het managen van UWV WERKbedrijf is niet gemakkelijk.

Wat alles extra vervelend maakt is dat UWV WERKbedrijf een favoriet bezuinigingsobject is, niet alleen van Haagse Ambtenaren maar ook van de UWV-top. Het is een van de weinige onderdelen waar men greep op heeft. Wat voor de interne verhoudingen niet helpt is dat WERKbedrijf voor 2009 zelfstandig was en toen is opgeslokt door het uitkerings-UWV. Diep in hun hart vindt de UWV-top het WERKbedrijf nutteloos. Van UWV topman Paling ("Fred" in het verslag) is bekend dat hij vindt dat het aan werk helpen van werklozen geen UWV-taak is. Wat hem betreft zou het UWV WERKbedrijf moeten volstaan met controleren of uitkeringstrekkers hun best doen om een baan te vinden en that's it. Echte bezuinigingen post-corona – en die komen er – kunnen zomaar leiden tot het afhakken van Thissens hele bemiddelingspoot. Naast het controleren van sollicitatie-inspanningen (wat het WERKbedrijf effectief niet doet) houd je dan de begeleiding van de allerzwaksten over. Achter Thissens oproep om het ministerie onwetend te houden gaat vermoedelijk meer schuil dan alleen een verlangen naar contacten binnen de anderhalve meter.

Tof Thissen heeft nóg een probleem: desinteresse. Desinteresse is een zegen en een vloek tegelijk. Vorig jaar scoopte Trouw dat de administratie van de gegevens van de zwakste uitkeringsgerechtigden een ontiegelijke puinhoop is. Thissens mensen kennen hun eigen cliënten niet (bullshit excuses hier met lolquote). Gevolg: stilte. Geen Kamervragen. Geen beleidswijzigingen. Niks. Wat een vitale taak van een sociale samenleving lijkt, is als het er op aankomt niet interessant. En zoals een UWV-insider pre-corona tegen mij zei: "In economisch goede tijden kunnen we kansarme mensen helpen maar doen dat niet. En als het weer slecht gaat is iedere cent die hieraan uitgeven weggegooid geld." Tegen deze achtergrond wordt verkrampte communicatie met de Haagse buitenwereld enigszins begrijpelijk.

Ondertussen staat het UWV in coronatijd volop in de belangstelling. Verreweg de grootste corona-geldstroom naar het bedrijfsleven loopt via het UWV (hier het waarom). Dat gaat via een eenvoudig maar duur online formulier en een simpele query op de polisadministratie, maar het beeld is dat het UWV vol op het orgel gaat om de BV Nederland van liquiditeit te voorzien. In dat plaatje komt Thissens UWV WERKbedrijf niet voor, maar dat gaat veranderen. Vanaf 1 juni hoeven werkgevers namelijk niet meer te kiezen tussen failliet gaan met of zonder UWV-bijdrage. En dan komt er een ontslagentsunami op het WERKbedrijf af. We weten ook al wat UWV daar tegenover gaat stellen: omscholing. 

Voor het vinden van werk wordt de werkzoekende verwezen naar werk.nl, een stokoud systeem dat van alles doet, behalve deugdelijk matchen van werkzoekenden en vacatures. Werk.nl heeft ook nooit gewerkt. De Kamer weet dat, maar ja, desinteresse*.* Gelukkig hebben mensen zelf netwerken en zijn er commerciële bemiddelaars. Al die bemiddelaars en een paar idealisten kloppen bij UWV WERKbedrijf aan om toegang tot hun data, maar iedereen wordt vriendelijk de deur gewezen. De club van Tof Thissen beschikt over de cv's van zo'n 2,5 miljoen Nederlanders, die voor matching door gespecialiseerde partijen achter slot en grendel blijven. Het argument daarvoor is privacy, maar iedereen die wel eens iets met Lexa of Secondlove heeft gedaan, kan bedenken dat het gaat om het beschermen van de eigen toko. Kortom, van Thissens WERKbedrijf hoeven we als het gaat om bemiddeling weinig te verwachten en dat wordt voor een kostbare grap voor ons allemaal. Het enige dat nog ontbreekt is een UWV corona-matching-app, u weet wel.

Natuurlijk kan ik niet in het hoofd van Tof Thissen krijgen, maar ik hoop zo wel Thissens Umfeld enigszins te hebben geschetst. De goede man is niet te benijden. Zoals altijd bij het UWV WERKbedrijf mag Tof Thissen hopen op de vertrouwde desinteresse. En wie weet hoe de overheid werkt zal beamen dat er elders bij het UWV en daarbuiten net zo gedacht wordt. Het wordt alleen niet opgeschreven.

PS: Als je werk onzeker is, is het toch handig om je cv in te voeren in werk.nl. Wie dat doet kan namelijk een wekelijks bijgewerkte cv-kaart downloaden die laat zien wat andere werkzoekenden in jouw positie doen. De kaart wordt vooral gebruikt in adviesgesprekken, maar de behendige burger kan het ding ook zelf downloaden.