Geenstijl

De enorme hulppakketten vanuit de overheid en centrale banken komen voor het grootste gedeelte niet terecht bij het MKB, de zzp-er of de consument.

De inkt is nog niet droog van haar laatste hulpplan of de ECB komt met een nieuw plan: nog meer geldprinterij. Waar de ECB eerst gebonden was aan bepaalde opkoopgrenzen, zijn deze nu geheel losgelaten (is trouwens een soort omzeiling van de eurobonds). De Amerikaanse Fed komt ook steeds weer met meer hulp (alleen legt de Fed het beter uit dan Lagarde). Tezamen met de nog steeds uitdijende steunpakketten vanuit overheden, is er dus een enorme stimulans. Zal deze stimulans werken zoals beoogd en zal dit niet leiden tot (hyper-)inflatie?

Zoals eerder in dit blog is betoogd, is dit ingrijpen nodig om een systeemcrisis te voorkomen. Centrale bankiers hebben daar wel kaas van gegeten, maar politici begrijpen hier niets van. Wat hen echter bijblijft is dat zij meer geld mogen en kunnen uitgeven. Daar ligt voor de lange termijn sowieso een groot gevaar, maar zelfs op de korte termijn kan dit problemen geven. Immers, zolang de lockdown en de dreiging van covid-19 blijft bestaan, moeten politici blijven ingrijpen. Het perverse gevolg is dat de regeringspartijen het hierdoor beter doen in de peilingen. Sheeple zijn namelijk bang en te laf om zelf verantwoordelijkheid te nemen dus scharen zij zich achter de fiere sterke leider Mark Rutte. Het ironische is dat Rutte zich weer zit te verschuilen achter het RIVM! The circle of sheeple of zo iets.

De systeemcrisis is wellicht afgewend (voor nu althans), maar of ook de economische depressie is afgewend is hoogst onzeker. Een economie groeit door meer schulden, door meer mensen, meer/langer werkenden en hogere productiviteit. De laatste twee zijn de echte steunpilaren van een economie. Helaas ligt de focus sinds 1971 vooral op de eerste drijvende kracht. Hoe gaat het massaal ingrijpen door overheden en centrale banken de reële economie helpen? Hoe gaat dit werken? 

De gedachte is dat door hogere overheidsuitgaven, de vraaguitval van bedrijven en consumenten wordt opgevangen. De overheid moet echter ook haar rekeningen betalen. Maar de belasting verhogen om dit mogelijk te maken, is op dit moment een absolute no go. Ofwel, de overheid moet geld lenen om al deze uitgaven te bekostigen. Als overheden over de hele wereld en masse op zoek zijn naar geld, dan zal de rente die zij op deze schulden moet betalen flink omhoog gaan. De centrale banken vangen dit op door geld te printen en met dat geld (veelal indirect) de staatsschulden over te kopen. Hierdoor stijgen de rentes niet. Sterker nog, voor veel landen dalen de rentes zelfs!   

Maar wat doen de regeringen met het geld van deze goedkope staatsleningen? Infra projecten worden versneld doorgevoerd, rekeningen worden eerder betaald, (sommige) ondernemers krijgen EUR 4.000, deeltijdverkorting wordt aangeboden, KLM krijgt garanties (en geld?), en zo verder. Uiteindelijk is het resultaat op de economie erg gemixt. Door geld uit te delen wordt de systeemcrisis afgewend, maar om de economie terug op peil te brengen moeten bedrijven investeren en consumenten meer uitgeven. Daar wringt de schoen, want je kan het paard wel naar het water brengen, maar je kan het niet doen drinken. Als banken en andere financiële tussenpersonen geen nieuwe kredieten meer willen verschaffen, als consumenten twijfelen over hun financiën/baanzekerheid en als bedrijven deze bui zien hangen, gaan de investeringen en consumptie er niet op vooruit. In dit geval gaan ze beide zelfs flink achteruit. Het zou vast erger zijn geweest zonder het ingrijpen, maar van de economie herstellen is geen sprake.  

De enorme hulppakketten vanuit de overheid en centrale banken komen voor het grootste gedeelte niet terecht bij het MKB, de zzp-er of de consument. Het geld komt vooral eerst aan in de financiële markten. Normaal zouden deze gelden doorrollen naar bedrijven en consumenten. Maar als banken en andere financiële partijen geen nieuwe kredieten willen geven, dan werkt dit transmissiekanaal niet. Het geld blijft hangen en zoekt een bestemming. Het zal dus met name in bepaalde financiële waarden gaan zitten zoals aandelen en obligaties. 

Dit proces vond ook plaats in de nasleep van de kredietcrisis toen centrale banken met QE (quantitative easing) begonnen; de economie merkte er weinig van maar de financiële wereld wel. In de hele (hyper-)inflatie discussie die toentertijd werd gevoerd, werd er continu gewezen op het feit dat de inflatie geheel verdwenen was. Maar dat was maar deels waar. Gezien het geld niet bij de echte economie terecht kwam, was er inderdaad geen inflatie aldaar, maar financiële waarden zoals aandelen, obligaties en vastgoed gingen als een speer omhoog. De inflatie vond dus geheel plaats in die activaklassen. Dat kwam dus niet tot uiting in de inflatiecijfers. 

Nu kan er wellicht hetzelfde worden verwacht: de economie doet weinig (maar systeemcrisis wel afgewend<hoop ik althans), maar financiële waarden inflateren. Maar of alle activaklassen hetzelfde zullen reageren is twijfelachtig. Verder zullen er binnen de activaklassen enorme verschillen zijn (het beeld tussen winnaars en verliezers zal duidelijker zijn dan in de periode na 2008 waar zowat alleen maar winnaars waren (banksector was juist de grote uitzondering, overigens)). Hoe lang dit duurt ligt aan hoe lang beleggers blind kunnen blijven voor de discrepantie tussen de reële economie en financiële markten. Als de economie niet (snel) herstelt, dan gaat “het geld” een hele andere kant op (schrijf ik volgende week over). 

Wat echter wel een duidelijk effect zal zijn, is dat de vermogensongelijkheid zal toenemen. Financiële waarden zijn immers in het bezit van de meer vermogende (en meer verdienende) medemens. Zij zullen over het algemeen meevaren op deze financiële inflatie, maar voor de mensen zonder vermogen is dat niet het geval. Als het eindspel dan daar is en men vertrouwt het geld niet meer (schrijf ik volgende week over), dan krijgt iedereen een pak rammel van heb ik jou daar. Echter, waar de vermogende medemens wat vet op de botten heeft om deze klappen (deels) op te vangen, heeft de rest dat absoluut niet.

Kijken of de gevestigde orde dan nog gevestigd blijft…