Geenstijl

Triage: botheid, of de redelijkheid van onmogelijke keuzes?

"Toen uitlekte dat huisartsen tachtigplussers opbellen met de opdracht om goed na te denken of ze wel een ic-bed willen bezetten, bevreemdde mij dat niet. Deze botheid past bij het politieke ongemak rond ouderen die steeds langer leven, terwijl onze nationale rekenmeesters elke kostenpost in de zorg het liefst willen wegbezuinigen." Zo opent Nausicaa Marbe haar vrijdagcolumn in de Telebelg, zojuist online gekomen.

Nausicaa (waar wij veel van houden en die we een lang en gezond leven wensen) misbruikt hier het woord 'botheid'. In een tijdsgeest waarin welvaart, gezondheid en een zeer ver ontwikkelde medische zorg de gemiddelde leeftijd gezamenlijk omhoog stuwen, moeten we niet alleen dankbaar zijn voor die zegeningen, maar ook de vraag durven stellen waar de grens ligt. Zeker op momenten dat onze praktische medische capaciteiten zo op de proef worden gesteld door een pandemie.

Wedervraag: is het een doel op zich om mensen zo oud mogelijk te laten worden? Of moeten we ook de discussie aandurven - en dus de "botte" vragen durven stellen - wie wel en wie niet behandeld kan worden, of doen we wat we in Dit Land altijd doen bij moeilijke vragen: net zo lang wegkijken tot de vraag ons inhaalt, en de keuze vóór ons bepaald wordt - door het lot, de omstandigheden, pure pech en/of schrijnende tekorten aan de benodigde middelen?

Er komt, zo zegt men, een Code Zwart aan: een acuut tekort aan intensive care-bedden om corona-patiënten in te verplegen. Aangezien 90% van de coronabedden op IC's worden bezet door vetza... pardon: corpulente medemensen, zou je de vraag dan moeten omkeren? 'Omdat u toch al zeer ongezond leeft, met dat enorme overgewicht en zo, bent u bereid het recht op een IC-bed op te geven als u corona krijgt?' Of als hardere tegenstelling geformuleerd: vraag je liever aan een 40-jarige man van 135 kilo met twee kinderen van 14 en 12 of ie z'n IC-bed preventief af wil staan als hij de naargeestige versie van corona krijgt, dan aan een vrouw van 83 die vier kinderen en zeven kleinkinderen heeft, en in geestelijke en fysieke zin een - D'66-alert - voltooid leven heeft geleid?

Je zou ook dankbaar kunnen zijn dat we in een samenleving leven waarin zo'n vraag, hoezeer niemand 'm ook wil stellen, laat staan gesteld wil krijgen, in vrijheid kan worden opgeworpen. Eenzaamheid onder ouderen, zeker onder weduwes en weduwnaars, is al decennia een groeiend probleem in een vergrijzende samenleving - wie weet hoeveel hoogbejaarden zo'n telefonische triage met een zekere dankbaarheid in ontvangst nemen: 'Ik vind het mooi geweest, en ik kan het einde nog betekenisvol maken ook, als het er op aan komt'. Is dat "botheid", of is dat ook een vorm van luxe, of in meer vergane terminologie: een zegening?

En is het "botheid" om iemand van tachtigplus te vragen of ze echt in zo'n IC-bed wil liggen, in de wetenschap dat je misschien niet meer ontwaakt, en dat áls je ontwaakt, je lichaamsfuncties zodanig op de proef gesteld zijn (hart, longen, fysieke motoriek) dat je überhaupt nooit meer helemaal zal kunnen herstellen?

Je hoort ons hier echt geen 'Dood aan de oudjes' of 'Fuck the fatties' roepen. Maar je moet wel de rationele (keiharde, misschien ook cynische) vraag kunnen en willen opwerpen (en de afweging durven maken) dat de nobele sentimenten ten aanzien van de weinigen, op lange termijn meer schade zouden kunnen doen voor de velen. Genoeg doen voor het één (zoals maximale lockdown, zo lang als nodig, voor de coronabestrijding), is een doodsteek voor het ander (zoals de economie en de welvaart op de langere termijn, met alle verloren levens van dien).

En ja, ook vice versa.

Video: "Triage is bij beperkt aanbod van zorg al 'tientallen jaren' de norm."