Geenstijl

Onlangs feliciteerde ze Israël, nu beklaagt ze zich over ons landje. Voor in ons weekend-katern: een nieuwe inzending van reaguurster einStina.

De paradox van macht en de toekomst van Nederland
Deze week kwam uit dat het kabinet, wie dan ook precies, glashard loog over het niet-bestaan van memo's over  de afschaffing van de dividendbelasting. Ondertussen wordt er gewerkt aan het aanleggen van een geitenpaadje waardoor de WIV alsnog gewoon ingevoerd kan worden, ondanks de nee-stem van de burger. Tegelijkertijd wordt ook nog geprobeerd de wet op het raadgevend raadgevend referendum af te schaffen, waarbij onze allerlaatste hoop de bedaagde wijsheid van de Eerste Kamer is (Hup PVV! Hup SGP! Hup traditioneel gezien grote partijen met veel ervaring! Ohnee, wacht). 

Zelfs een blinde ziet het: de kloof tussen overheid en burger is enorm en het vertrouwen krimpt steeds verder. Jongeren klagen “dat ik niet weet wat te stemmen want politici liegen toch altijd en ik herken me in geen enkele partij” en mensen met iets meer dagen op de teller dromen veelvuldig over vertrekken naar vrediger oorden omdat het echte Nederland toch allang kwijt is. De overheid roept ondertussen dat zij de oplossing heeft: de een ziet het in meer EU, de ander in minder EU, de een in meer geïmporteerde wezens, de ander in minder, de een in de Bijbel en de ander in de moskee, de een in gladde pakken met blauwe schoenen en de ander in gedegen bestuurskennis.

Doordat de verschillende partijen binnen de overheid tegenwoordig ver uiteen liggen, ons parlementaire systeem is gebaseerd op het bereiken van compromissen, en de coalitie steeds vaker minimaal is, missen de boven ons gestelden slagkracht. Daarnaast is er steeds minder draagvlak voor hun beslissingen bij de burgers die zij vertegenwoordigen, wiens belangen zij behartigen, doordat de visies sterk uiteen liggen en beiden hun zin willen. Daardoor is er niet alleen een groeiend machtsvacuüm binnen de regering, maar hebben we ook te maken met een steeds verder escalerend conflict over de macht van bestuur en burger. Zeker nu men een middel tot burgerinspraak (na het negeren van burgerwensen) in de prullenbak probeert te proppen.

Macht is echter een paradox. Hoe meer je strijdt tegen iemand, ofwel tegenspartelt over diens plannen, hoe minder macht je bij diegene hebt; en hoe meer macht je voelt, hoe meer de ander weerstand zal bieden. Die saaie oudjes met hun voorspelbare spreekwoorden hebben toch wel gelijk: je vangt meer vliegen met stroop dan met azijn. Met vriendelijk onderhandelen kom je verder dan met boos roepen. Een destructief, vastlopend conflict over macht kan enkel worden omgezet in een opbouwend proces als er een constructieve herverdeling van macht plaatsvindt waarbij de machtsbalans herstelt. Dit kan helaas echter niet afgedwongen worden. 

Niets dierlijks is ons vreemd
De menselijke soort is niets dierlijks vreemd: de meesten komen pas in actie als het echt moet. Zolang je eten hebt, ga je niet jagen en zolang je genoeg levensruimte hebt, maak je je niet druk om migratie van andere soorten en families. Pas als de ellende groot genoeg is, ontstaat er actie en dat gebeurt vaak op een dominante, competitieve manier. Soms levert dat iets op: een gewonnen rechtszaak, een verjaagde concurrent die op jouw meisje loert, een neergehaalde Bastille in 1789 met een toegeven aan de burger. Vaak levert het echter niets zinnigs op: kijk naar de Arabische Lente. Veel haantjesgedrag, veel machtsvertoon, veel slachtoffers en uiteindelijk zijn we terug bij de oude vertrouwde situatie (niet zo gillen!). 

De grote vraag is hoe we die constructieve herverdeling van macht kunnen verwezenlijken. Wie heeft er genoeg invloed om dat proces te initiëren en afhandelen? Een wijze senaat, waar het minder gaat om hun baan dus die objectiever zouden moeten zijn (hoi uitgenodigde experts)? Een burgerinititatief dat redelijk voorlicht en onderhandelt (hoi GeenPeil en hey Stichting Meer Democratie; doei alle traditionele media)? Een nieuwe partij die de gebaande wegen van de politiek doorkruist (hoi Thierry en salut Hiddemeister)? Men zegt: mensen hebben een lang geheugen voor slechte behandelingen, maar in de politiek lijkt dat niet te gelden: vele burgers stemmen steeds weer voor dezelfde grijns, dezelfde oogstende partij, dezelfde Grim Reaper.

Het is zo dat we in conflicten meestal de ander willen overtuigen (dat geldt voor beide partijen) maar dat dat bijna nooit lukt. Vaak hebben we wel invloed op de situatie: doordat we een actieve rol hebben (ideeën aanleveren, tactieken uitvoeren, ingeslagen wegen blokkeren) of resources kunnen reguleren (geld, energie, betrokkenheid) of een emotionele trigger zijn voor de ander (liefde, geweten en dat soort gedoe). In de politiek heet dat stemmen, referendum, onderzoek, beleid, publieke organisaties, akkoord, integriteit, motie van wantrouwen. Klinkt prima, toch? Soms verliest men er de situatie (het concrete onderwerp) alsook de belangen van verschillende partijen (coalitie en achterban) echter uit het oog en heet het corruptie, machtsgeilheid, 'dat herinner ik me niet', partijdiscipline, privékwestie. Klinkt walgelijk, toch?

Deze invloed op de gang van zaken is er echter niet altijd en zeker niet voor iedereen. Het enige waar je altijd en diepe invloed op hebt, is jezelf. Door je gekozen strategie om invloed te hebben, door te besluiten te verenigen, door kennis te vergaren, door heldere doelen op te stellen, door goed te analyseren. Maar hoe zet je dat concreet in als je je land af ziet zakken? En hoe vertaal je dat naar een lange termijn aanpak, want als het ene debakel voorbij is, dient het volgende zich alweer aan. En hoe past dat in de vorming van de nieuwe generatie, die het over gaat nemen?

**Elke beschaving gaat ten onder
**Elke beschaving gaat ten onder, dat is wel helder als je naar de geschiedenis kijkt. Sommigen doordat ze niet kunnen concurreren met andere beschavingen, zoals de Azteken die werden afgeslacht of hedendaagse inheense stammen die overgaan op mobieltjes en internet. Anderen doordat ze rot zijn van binnen, zoals de oude Romeinen of Het Derde Rijk. Ook wij gaan onder, op een dag. Wel hebben we invloed op het tijdsbestek waarin het gebeurt: middels de mate van decadentie, de mate van zelfrespect, de mate van zelfdiscipline. De Chinese beschaving overleeft al millennia. Die invloed begint altijd bij jezelf en bij je boodschap aan de mensen om je heen.

Dat kenden ze in de Verenigde Staten van Uncle Sam in de vorige eeuw al, zoals we ervaren hebben (dank Franklin D. Roosevelt) en via mooie gedichten na kunnen lezen. Wij moeten het daarentegen doen met rapper Boef: “Word ik vandaag gezocht, dan ben ik morgen weg, ik haal je kluis, niet je zorgen weg, weet nog die dagen ik was onbekend, nu aan de top terwijl je onder bent.” Een beter portret van ons land en onze leiding ga je niet vinden.  

If you don't know the kind of person I am
and I don't know the kind of person you are
a pattern that others made may prevail in the world
and following the wrong god home we may miss our star.
For it is important that awake people are awake,
or a breaking line may discourage them back to sleep;
The signals we give – yes or no, or maybe – should be clear:
the darkness around us is deep.

(William Stafford, uit 'A Ritual to Read to Each Other')